Ortodoks Kiliseler

19. 3- Ortodoks Kiliseler

160 milyon vaftizli taraftarıyla üç büyük kiliseden biridir. Hıristiyanlığın ilk devirlerine sadakatıyla şöhret bulmuş mezheplerin başında Ortodoks Kiliseler gelir. Bunlar, Kral Konstantin'in kurduğu Bizans İmparatorluk Kilisesinin mirasçılarıdır. Kendilerine has özel inançları vardır. Küçük ayrıntılar dışında ibadet ve hukuk sistemleri de aynıdır. Ancak, mensuplarının milliyetlerine göre idari bakımdan bağımsız Kiliseler meydana gelmiştir. Genellikle dillerinin eski şekilleriyle veya kısmen modern şekliyle ibadetlerini yaparlar. İdari yönden birbirlerine karşı tamamen bağımsız olan bu kiliseler “Autokephal” olarak vasıflandırılırlar ve başlarında bulunan kişiye "Patrik" derler. Bilhassa İstanbul Patriği, tarihi durumuyla aralarında en itibarlısıdır. Autokephal kiliselerin başhcaları İskenderiye, Antakya, Kudüs ve İstanbul patriklikleridir. Bunlara İlâveten, Kıbrıs, Gürcü, Bulgar, Sırp, Rus, Rumen, Yunan ve Arnavut kiliselerini de sayabiliriz. Çoğu, yüzyıllar boyunca devlet kilisesi olarak faaliyet göstermişlerdir. Kilisenin en büyük makamı, piskoposlar meclisidir

Doğu-Batı Kiliseleri arasındaki ayrılık XI-XIH. yüzyıllar arasındaki bir gelişmenin sonucudur. 1204'de Dördüncü Haçlı Seferi İstanbul üzerine oldu. İstanbul yakılıp yıkıldı. İkonlar, kutsal kâseler parçalandı. Rahipler asıldı. Patriklik tahtı üzerinde fahişelere şarkı söyletildi. Papa'nın atadığı Latin Patrik halkı Latinleştirmeye çalıştı. Bütün bu olaylar Doğu Kilisesini Batı'dan tamamen kopardı, uzaklaştırdı.

Osmanlı hakimiyetinden sonra, Kilise içi ayinlere ağırlık verildi. Rusya'nın etkisiyle dine milli duygular da karışmaya başladı ve “Dinsel Milliyetçilik” doğdu. Hıristiyan cemaatın hukukî sorumluluğunun İstanbul Patriğine verilmesi, Slav ve Araplar aleyhine Helenizm'in himayesine yol açtı. Bu durum Rus halkının “Üçüncü Roma” olarak “Moskova Patrikliği” tasavvurlarını doğurdu. [472]

Osmanlı Devletinin zayıflaması Milli Kiliselerin teşekkülünü hızlandırdı. 1850 de Yunan Kilisesi, İstanbul Patrikliğince resmen tanındı. 1879 da bağımsızlığını kazanan Sırp Kilisesi 1922 de Patrikliğe yükseldi. 1860 da istiklalini ilan eden Bulgar Kilisesi 1945 de İstanbul Patrikliğince tanındı ve 1953 de de Patrikliğe yükseldi, 1960 da da İstanbul Patrikliğince resmen tanındı. Rus kilisesi ise, 1917 ihtilali sonrası zor günler yaşadı. Yeni rejime uymaya çalışan yeni hareketlerin doğmasına yol açtı. 1943-1959 yılları arasında Kilise, Parti ve Devletten bağımsız olmak istediyse.de Kruşçev zamanında devletin baskısı arttı, 22.000 kiliseden 15.000'i, 68 manastırdan 60'ı, 8 papaz okulundan 5'i kapatıldı. Bu baskılar Kruşçev'in ölümünden sonra biraz hafifledi. [473] Günümüzde tekrar din hürriyetlerine kavuşmuşlardır.

İstanbul Patrikliği içindeki bu tarihi sarsıntılara karşı, dağılan kiliseyi toplamaya çalışmaktadır. 1948 de kurulan “Kiliseler Birliği” konseyinde Anglikan ve Luthercilerle birlikte “Hıristiyan Birliği” hareketinin kurucusu olmuştur. 1966'dan beri “Kiliseler Birliği Konseyi” üyesidir. Diğer Doğu kiliselerinin buraya üyeliğini teşvik etmektedir. Diyalog ve Ortodoks kiliseler arasındaki bölünmeleri ortadan kaldırma ve birleştirme çalışmalarını sürdürmektedir. Son yıllarda Ortodoks ve Katolikler arasında diyalog girişimleri sürdürülmekte; Papa ve Patrik arasında karşılıklı ziyaret ve görüşmeler devam etmektedir.

Ortodoks Kiliseler, inançla ilgili konularda piskoposlar meclisi kararlarını geçerli sayarlar. Tarihteki yedi Konsil kararları emredici güçtedir. İznik ve İstanbul Konsilleri kararları iman esasları arasında yer alırken, diğerleri ilahiyatla ilgili düşünceler olarak kabul edilir. Kutsal Kitap yanında, Kilise Babalarının yazıları da ikinci derecede saygınlığı olan yazılardır. Ortodoks Kiliselerde layuhti bir otorite yoktur. Mukaddesatın varlığı, tesiri ve sayısı, Kilisenin durumu ve Meryem konularında bir doğma bulunmaz. İlahi varlık ve hidayet sırrı konusunda, bunların kavranılamayacağı ve ifade edilemeyeceği kanaatındadırlar. İbadetleri, ruhsal ve mistik karakterdedir. Sır Kilisesi olarak, Antik dinlerin mirasçısı görünümündedirler. İkonalar ise, göksel suretlerin vücutsuz ruhlarını tasvir ederler. Bu sebeple önlerinde secde edilir, öpülür, okşanır ve tazim edilirler. Cemaat, İsa ile. Meryem ile, melekler ve evliyalar ile birlikte ibadet etmiş olduğuna inanır. Çocuklar vaftiz edilmekle veya organlarının miron yağıyla yağlanmasıyla, şeytani kuvvetlere karşı korunmuş, mühürlenmiş sayılır. Dini işlerde kullanılan yağ, su, ayrıca nikah, rahipliğe giriş, cenaze takdis edilirler. İbadetleri sabah, gündüz, akşam ve gece vakitlerinde yapılır. Bu esnada, İsa'nın cemaata gelişinin sembolü olarak Kutsal Kitaptan parçalar okunur. Kutsal Ekmek ve Şarap dağıtılır. Advent, Paskalya, Havari ve Meryem oruçları adıyla çeşitli zamanlarda'oruç tutarlar.

Ortodoks Kiliseler, kendi içlerinde bazt mezhepler de ayrılmışlardır. Balkanlar ve Rusya'daki Ortodoks kiliseler bir grup oluştururken, İslam Ülkeleri içinde asırlardır yaşayan Milli Kiliseler de, ayrı bir grup oluştururlar.

Ortodoksları diğer Kiliselerden ayîran başlıca hususlar özetle şunlardır:

1- Ruhani başkanları Patrik veya Başpiskoposlardır.

2- Papa'nın üstünlüğünü kabul etmezler.

3- İlk yedi konsil dışındaki konsülleri ve kararlarını kabul etmezler.

4- İkonalara hürmet ve tazimde bulunurlar.

Papazlar evlenebilir. Keşişler, piskoposlar ve Patrikler evlenemezler. Boşanmaya bazı şartlarla izin verilir.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın