İsrail Oğulluğundan Yahudiliğe

10- İsrail Oğulluğundan Yahudiliğe

İsrail Oğulları din tarihinin yaratıcılık devri Babif sürgünüyle sona etmişti. Sürgün sonrası devir, taklit devridir. Peygamberlerin yerini rahiplik düzeni doldurmaya çalışır. Aktif rol rahiplerdedir. Artık cemaat başkanı yüksek rahiplerdir. Yüzyıllar boyunca cemaat politik olaylardan uzak tutulmuştur. İlk defa Makkabeliler devrinde halk kendini gösterir. Rahiplerin düşünce ve çalışma ağırlığını cemaatın manevi hayatı, özellikle Tevrat hukukunun açıklanması teşkil eder. “Tevrat” kavramı başlangıçta rahibin taharet konusundaki sorulara verdiği kısa cevaplardı, fetvalardı. [332] Bu Musa devrindeki Yahve isteğinin, vahyinin güncel kısalfadesi sayılıyordu. İlk olarak Sürgün Devri sonrası bu Tevrat Şeriatı cemaata ferahlık yerine, yük olmaya başladı. Artık dindar kişinin yolu, Allah'ın iki tarafını çitle çevirdiği dar bir patika olarak tasavvur ediliyordu. Dindarların görevi bu dar yolda kalabilmek ve şeriat çitinin dışına çıkmamaktı. Tüm hayat dini kanunlarla sınırlandırılmıştı. Hayatın her noktası dini kanunlarla eksiksiz örtülmüştü. Hayat hukukçuların yorumladığı, takdir ettiği kanun, fetva ve içtihatlara uymaktı. [333] Dini kanunları çiğnemek laneti çekerken, ona uymak rahmeti garantiliyordu. Lanet ve rahmet sözcükleri çok yaygınlaştı. Hz. Musa devrinde de amellerin karşılığının görüleceği düşüncesi şüphesiz vardı, ancak bu tüm davranışların tadat edildiği, kanun hükümleri değildi. Şimdi ise alimlerin içtihat ve fetvaları dogma haline gelmişti. Tarihi gelişmeler her bir davranışın günah-ceza-tövbe-kurtuluş şemasını çiziyordu. Artık misilleme inancı, inanç esaslarının merkezlerinden biriydi. Allah mutlak surette dindarı mükafatlandırmak, günahkarı cezalandırmak zorunda idi. [334]

Sürgün sonrası önem kazanan kavramlardan biri de Yahve Cemaatı şuuruydu. Yahve (Allah) şuurunun kendisi zamanla uzaklara, sonsuzluğa itildi. Onun ismini anmak yerine “Rab” kelimesinin kullanılması yaygınlık kazandı. Yahve ismi “İsmi Azam” olarak ağıza alınmaz veya anmaya cesaret edilemez oldu. Artık onun olaylara doğrudan doğruya müdahalesi yerine, emirlerini yerine getirmek üzere onun tarafından yaratılan aracı kuvvetler tasavvuru ağırlık kazandı. Bilhassa Tanrı'nın semavi hükümranlık sarayında emrine hazır melekler olumlu icraatlarda bulunurken, olumsuz, sevilmeyen icraatlar, Tanrı karşıtı şeytana bırakıldı. Şüphesiz önceleri de şeytan inancı vardı, ancak eskiden bu “Ruh” olarak etkisini sürdürürken, maddi etkiden uzakken, şimdi kötülüğün yaratıcısı ve Allah'ın rakibi olma görevini üstlenmişti. Ancak bu tasavvur monoteist inancı zedeleyecek kadar ileri götürülmedi. [335]

Sürgün sonrası ağırlık kazanan konulardan biri de , olayların arkasındaki hedefi görmek, tanımak anlamındaki “Hikmet” kavramıydı. “Hikmet” kavramı ilahiyat içine alındı ve müşahhaslaştırıldı. Bazen Kitab-ı Mukaddes ile bazen Allah'ın yaratıcı kelamıyla özdeşleştirildi. Bazen de şüpheli ve anlaşılamaz durumlar ardındaki bilinmez, görülmez hedef oldu.Cemaat önderleri tarihi olayları Allah'ın hidayet ve kutsallık dolu icraatları olarak değerlendirirken, diğerleri Allah'ın önemli icraat alanları olarak saydılar. Bazen dünyevi hedeflerin, bazen de ahiret hedeflerinin vasıtası olarak değerlendirildi. [336]

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın