|
Konu Başlığı: Geleneksel Türk Dini Gönderen: ღAşkullahღ üzerinde 21 Ekim 2010, 01:44:13 GELENEKSEL TÜRK DİNİ Literatür. 1- Ünver Günay-Harun Güngör, Başlangıçtan Günümüze Türklerin Dini Tarihi, İstanbul Ocak Yayınları, 1997, 406. 2- Hikmet Tanyu, Türklerin Dini Tarihçesi, İstanbul 1978. 3- Abdülkadir İnan, Şamanizim, Ankara 1954. 4- Abdülkadir İnan, Eski Türk Dini Tarihi, İstanbul 1976. 5- İbrahim Kafesoğlu, Eski Türk Dini, Ankara 1980. 6- S. Buluç, Şamanizm, İslam Ansiklopedisi (maddesi). W.Radlof, Sibiryadan, c.I kitap 2, İstanbul 1956. 7- Bahaeddin Ögel, Türk Kültür Tarihi, Ankara 1962. 8- Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi, Ankara 1971. 9- Hans Findeisen, Schamanentum, Stuttgart 1957. 10- Mircea Eliade, Schamanismus, Stuttgart. Türklerin İslam dinini kabul etmelerinden önce Budizm, Hinduizm, Maniheizm, Mecusilik, Musevilik ve Hıristiyanlık gibi dinlere de girdiklerini görürüz. Ancak bunlar topluca değil, bazı boyların geleneksel inançları dışındadaki bu dinlerden bazısını benimsemesi şeklinde olmuştur. Toplu haldeki benimseme sadece İslam'a girişte görülür. Saydığımız dinler dışında halkın tarih öncesi devirlerden beri inandığı, geleneksel halk dini diyebileceğimiz, Eski Türk Dinidir, Bu konuda yeterli araştırma ve bilginin varlığından söz etmek güçtür. Mevcut bilgiler ışığında konu yorumlanmaya çalışılır. Konu hakkında bugüne kadar yapılan çalışmaların başında Ü. Günay ve H.Güngör'ün hazırladıkları “Başlangıçtan Günümüze Türklerin Dinî Tarihi” gelmektedir. m.ö. 2. yüzyılda, Hunlar ve diğer Türk kavimlerinde, geleneksel olarak yaygın bir Gök Tanrı inancının varlığı görülür. Tevrat kökenli teoriler, Türklerin soy tarihini Hz. Nuh'un oğullarından Yafes'e (y. m.ö.2500) dayandırırlarsa da arkeolojik belgeler daha öncelere gitmekte, tarilfin karanlıklarında kökler kaybolmaktadır. Oğuz Han'ın putlara ibâdetin baş düşmanı olduğu, putperestliği savunan babasını bertaraf ederek, yönetimi ele aldığı rivayetleri de kökte monoteizme ulaşma arzuîarının parıltılarıdır. Soyut bir kavramın yazısız devirde belgelerine ulaşmak kolay değildir. Günümüzde ulaşılan etnolojik bilgiler ve tarihi belgelerle kesin sonuçlara ulaşmak mümkün görünmüyor. Arkeolojik ve etnolojik belgeler genelde politeizme götürürken, Orhun Abideleri gibi geç devir yazılı kaynaklarda monoteist izlere de rastlanmaktadır. Türklerin geleneksel dini tarihinde aydın zümrenin inançları ile halk tabakalarının inançlarını birbirinden ayırarak iki ayrı sonuca varmak mümkündür. Ancak, bugüne kadar yapılan araştırmaların çoğunluğu, Türk halk inançları ile ilgili folklorik araştırmalardır. Aydın tabakanın inançları ile ilgili araştırmalar, hemen hemen yok gibidir. Tabii, bunun gerçek sebebi, malzeme ve kaynak kısırlığı olduğu gözden uzak tutulmamalıdır. Bizim de aşağıda verebileceğimiz bilgiler, genelde Türklerin geleneksel halk inançlarıyla ilgilidir. Ancak, tarih boyunca çeşitli Türk boylarının, Budizm'i, Hinduizm'i, Mecusîliği, Maniheizm'i, Hıristiyanlığı, Yahudiliği ve sonunda İslam dinini kabul etmeleri sebebiyle, muayyen bir dinden bahsetmek de doğru değildir. Günümüz Türk halk inançlarında bu dinlerin etkilerini ve izlerini bulmak da mümkündür. Burada sınırlı sayfalar arasında “Geleneksel Türk Dini'” üzerinde ana hatlarıyla duracağız, ilgi kurdukları evrensel dinlerle ilişkileriden kısaca bahsedeceğiz. m.ö. 5. yüzyılda yaşamış olan Heredot'un, İskitlerin ölü gömme âdetleri hakkında vermiş olduğu bilgileri, son zamanlarda Orta Asya ve Altay Dağlarında yapılan kazılar da onaylıyor. Bu arkeolojik keşiflerde ortaya çıkarılan mezarların ve içindeki eşyaların tarihi, m.ö. 3000 yıllarına kadar inmektedir. M.s. 4. yüzyıldan kalma, Çin kaynakları ve 18. yüzyılda Orta ve Kuzey Asya'yı dolaşan Radlof un görüp anlattıkları da, hemen hemen tarihî ve arkeolojik bilgilere paralellik göstermektedir. |