Batıda Dinler Tarihi

2- Batı'da Dinler Tarihi

M.Ö. 5. yüzyılda Heredot, incelediği milletlerin dinleri üzerinde de merakla durmuştu. Çiçeron, Salluste, Lucien ve Pulutarch gibi antik yazarlar da tanrılarla ilgili yazılar yazmışlar; genellikle Roma ve Yunan dinlerinden bahsetmişlerdi.

Orta Çağ'da ise tek hakikatin Hıristiyanlık olduğu inancıyla, Batılılar diğer dinlerle ilgilenmeyi lüzumsuz gördüler. Ancak sömürgecilik ve aktif misyonerliğin doğmasından sonra, diğer dinlere karşı ilgi başladı. Lord Herbert de Charbury ve Anthony Collius gibi bazı âlimler çeşitli dinleri sınıflamaya çalıştılar.

Aydınlanma Devri'nde tabii ilimler alanındaki gelişmeler, özellikle canlı ve cansız varlıkların en küçük birimlerine inerek onların temel yapıları hakkında elde edilen başarılar, din bilimlerinde de benzer çalışmaların yapılarak, din ve inançların temel elementlerine inilebileceği, dinlerin doğuşu ve gelişmeleriyle ilgili yapının izlenebileceği düşüncesini çağrıştırdı. Araştırma alanı olarak, henüz diğer kültürlerle ve dinlerle karışmamış ilk ve saf inanç elementlerinin İlkel Toplumlarda bulunabileceği kanaatini güçlendirdi. Araştırma alanı olarak, “İlkel Toplumlar” seçildi. Bu yönde elde edilen bazı bilgiler araştırmacıları ümitlendirdi ve çalışmalarını hızlandırdı.

Kongo ve Amazon havzaları başta olmak üzere dünyamn çeşitli bölgelerindeki İlkel toplumlar ve inançları araştırılmaya başlandı. Bazı bölgelerde rastlanan, totem, tabu, mana, ruh, büyü, şaman (medizienman) vs. gibi kavramlar tabii ilimlerdeki atom ve hücre örneğinde algılandı, üzerlerinde heyecanla duruldu. Ancak bütün bu çalışmalar bazı dini kavramların daha İyi algılanma ve yorumlarından öte gidememiştir.

Modern, karşılaştırmalı din araştırmaları ise, yaklaşık bir asır önce MaxMüller ile başladı. Müller, Avrupa müsteşriklerini toplayarak din ilminin önemini kendilerine anlattı. Yapılan çalışmalarda kutsal kitaplar tercüme edilerek ilim âleminin istifadesine sunuldu. Max Müller'in “Mukayeseli Mitoloji” İsimli eseri, 1856 da yayınlandı ve bunu 1870 yılında “Dinlerin Esası ve Gelişmesi” hakkındaki ders notları takip etti. Bu ilk araştırmalar, diğer dinleri anlama arzusunu kamçıladı ve büyük ilgi topladı.

1896-1898 yıllarında Hollandalı Tiele'nin “Elements of the Science” ismiyle yayınlanan ders notları, dinler tarihî gelişmelerinin güzel bir örneğidir. Keşfettiği hususlar, yalnız dinler tarihi için değil, etnoloji , sosyoloji ve psikoloji için de önemlidir. Bundan kİsa bir zaman sonra Paris, Brüksel ve Roma Üniversiteleri ders programlarında dinler tarihi dersleri görülmeğe başlandı. Tylor'm “Primitive Culture” (1871), Emile Durkheim'ın “Les formes elementaires de la vie religieuse (1912)” ve Wilhelm Wundt'un “Völkerpsychologie (1906)” ismiyle yayınlanan eserleri, din iimindeki gelişmelerin somut örnekleridir.

Dinler tarihi araştırmalarının ikinci aşamasında pozitivist düşüncelerle birlikte, filolojik ve tarihî hakimiyet kendini göstermektedir. Değerlendirme metodu, yerini tasvire bırakmıştır. Ölçü ve kıymetler, psikolojik, sosyolojik ve tarihsel yönlerden açıklanmaya başlanmış, geçmişteki ve zaman muzdaki dinlerin araştırılmasında büyük gelişmeler kaydedilmiştir. Uzmanlaşmalarda ileri gidilmiş ve objektiflik en yüksek kanun olarak hedeflenmiştir. Ancak, ilk devirlerdeki araştırıcıların hatası ayrıntıları ihmal etmeleriyken, ikincilerin hatası ayrıntılara aşırı kıymet vermeleri olmuştur. Bu devrin en büyük ismi, Ernest Kenan'dır.

Birinci Dünya savaşı, Dinler tarihi sahasında da kuvvetli değişiklikler meydana getirmiştir. Her ne kadar filolojik, tarihî ve tenkidi araştırmalar yapıldı, pozitivist metot pek çok yerde devam etti ise de, tarihçilik devri sona ermiştir. Dinler tarihinin üçüncü safhası diyebileceğimiz günümüzde, artan uzmanlaşmalar üzerine çıkabilmek, dinî tecrübe varlığının derinliklerine nüfuz edebilmek ve son metafizik özelliklere ulaşabilmek hedef haline gelmiştir. Bu gelişmelerin neticesi, dinin fenomenolojik araştırmalarında büyük ilerlemeler kaydedilmiştir. Max Scheler, Rudolf Otto, Jean Hering ve Gerardus van der Leeuw tarafından geliştirilen din fenomenolojisi, dinin bütün konularını filozofik, teolojık, psikolojik ve metafizik teorilerden uzak, sistematik ve nesnel bir şekilde inceleme yolunu açmıştır. [4] Sosyal etkileri de “Dinlerarası Diyalog"da kendini göstermiş, toplumsal barış için ümit verici çalışmaların başlamasına katkıda bulunmuştur.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın