Tarikat ve Mezhep Bölücülük mü?

Tarikat ve Mezhep Bölücülük mü?

Doç. Dr. Süleyman Derin

Soru: Allah bizlere Müslüman ismini verdiği halde Nakşî, Kâdirî gibi değişik tarikat isimleri veya Hanefi, Şafii gibi mezhep isimleri İslam’ı bölmüş olmuyor mu?

Allah’a ve Resulüne (s.a.v) inananların hepsi müslümandır ve Müslüman ismi Allah tarafından bize verilmiş en kapsayıcı ve en şerefli isimdir. Bununla birlikte İslam’da tefrika niyeti taşımayan, tarif amaçlı ilave isimlendirmeler caizdir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de sahabeyi, Ensar, Muhacir, Bedir Ehli şeklinde muhtelif isimlerle isimlendirmiştir. Önemli olan bu tür farklı isimlendirmelerin tefrika yaratmak için istismar edilmemesidir. İslam tarihine baktığımızda, bazen bu isimler insanlar arasında tefrika çıkarmak için de kullanılmıştır. Mesela Beni Mustalik Gazvesinde, Müreysiyye Suyu başında Ömer İbn Hattab’ın (r.a) kölesi ile bir Ensari arasında atları sulamada öncelik konusunda tartışma çıkmış, tartışmanın büyümesi üzerine köle “Ey Muhacirler yetişin, Ensari de ey Ensar yetişin!” şeklinde kendi kabilelerini yardıma çağırmış, münafıkların reisi Abdullah b. Selul da bunu fırsat bilip Ensarı kışkırtmaya çalışmış ve bu mübarek iki ismi ayrımcılık için kullanmak istemiştir. Peygamber Efendimizin (s.a.v.) vaktinde müdahalesi ile olay yatıştırılmıştır.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bu tür isimlendirmeleri hakk yolda kullanmış, Huneyn Gazvesinde düşmanın şiddetli saldırısı sonucunda kaçışan sahabeleri toparlamak için amcası Abbas’dan (r.a) ey Rıdvan Ehli, ey ağaç altında beyat edenler, ey ensar geri dönün, şeklinde yüksek sesle ashabını çağırmasını istemiştir. Bugün de bazı tarikat ve mezhep isimlendirmeleri onların tabi oldukları manevi ve fıkhi mezhepleri tanıtmak için kullanılmaktadır. İslam’ı bölme isimlendirmelerden çok bu grupların birbirine olan tutumlarından kaynaklanmaktadır. Bunun çaresi, tarikat ve mezhep sahiplerinin taassuba kapılarak kendilerini tek hakk yol sayma hatasına düşmemeleri ve ümmet bilincini kaybetmemeleridir.

Özellikle muhtelif tarikatların müritleri, hepsinin Allah’a vuslat yolunda olduklarını unutmamalıdır. Ehl-i sünnet tarikatları ve fıkıh mezhepleri insanları hakk yola götüren büyük ulema ve urefamızın içtihatlarıdır. Bunların hiç biri ayrı bir din değildir, sadece dinin daha iyi yaşanabilmesi için gerçekleşen oluşumlardır. Hepsinin amacı Allah’ın rızasını tam olarak elde etmeye gayret etmektir. Böyle bir durumda farklı isimlendirmeler, tanıtıcı ve hayır yolunda yarışmacı bir gaye güder ki, bu da İslam’ı bölmez.

Soru: Melamilik nedir, bugün nasıl uygulanmaktadır?

Tarikatların yaygınlaşması ve bir oranda şekilciliğin ortaya çıkması ile bazı sufiler kendilerine mahsus kılık kıyafetlere bürünmüş, bunların bir kısmı da kendilerini halktan farklı ve üstün görme hatasına düşmüştür. Bunun neticesinde çalışmadan geçinmek için sufi kisvesi giyen tembeller, başka bir tabirle Ekil (yemek) için şekil değiştiren insanlar görülmeye başlanmıştır. Bu tür aksaklıklara tepki olarak, Hamdun Kassar’ın öncülüğünde melametilik hareketi başlamıştır. Melamilik; yerilmek manasına levm kökünden gelmekte olup Kur’an’da geçen manası İslam’ı yaşama konusunda “kınayanların kınamasından korkmamaktır.”

Ayette “Ey iman edenler! Sizden kim dininden dönerse (bilsin ki) Allah, sevdiği ve kendisini seven, müminlere karşı alçak gönüllü (şefkatli), kâfirlere karşı onurlu ve zorlu bir toplum getirecektir. (Bunlar) Allah yolunda cihad ederler ve hiçbir kınayanın kınamasından korkmazlar (hiçbir kimsenin kınamasına aldırmazlar).” (Maide, 54) buyrulur. Bu Kur’ânî istilaha sufiler; “ihlâsa ermek ve riyadan kurtulmak için hataların açığa vurulması, sevapların ise gizlenmesi” manasını vermiştir. Ayrıca Melamîler sufi kisvelerinden çıkmış ve herkes gibi bir işte çalışarak kendilerini halktan gizlemişledir.

Bugün daha çok tarikatlar içinde bir meşrep olarak devam eden Melami neşve, bazı dönemlerde kötüye de kullanılmış, açıktan günah işleyen bazı fasıklar “Biz melamiyiz” diyerek kendilerini temize çıkarmaya çalışmışlardır.

Dinin ve dindarlığın revaçta olduğu bir dönemde ihlâsı sağlamak için Melamilik oldukça faydalı iken, bugün şartlar oldukça değişmiştir. Geçmiş asırlarda halk, dini şahsiyetlere daha fazla değer verdiği için sufiler dindar görünerek riyakârlık yapmaktan çekinirlerdi.

Hâlbuki bugün durum çok değişmiştir, önceden en küçük edep konusunda bile yapılan hatalar toplum tarafından kınanırken, bugün tam tersine Allah’ın emirlerine ve Peygamber Efendimizin (s.a.v.) sünnetine uymak kınanır olmuştur.

Bu sebeple bugün Melamî olmak isteyenlerin yapacağı tek iş, Kur’an ve Sünneti daha dikkatli yaşamaya çalışmak olacaktır. Hz. Peygamberin özellikle unutulmuş bir sünnetini ihya eden ve İslam adabını biraz ciddiyetle yerine getiren samimi Müslümanlar halkın ayıplamasını fazlasıyla üzerlerine çekeceklerdir. Mesela özellikle kadın sesi müzik dinlememek, faiz ve kredi işlerinden uzak durmak, içkili yerlerde yemek yememek, gibi pek çok konu bugün aşırılık olarak görülmekte ve bu tür hassasiyetleri gösterenler, dini çevrelerde dahi yadırganmaktadır.

Bununla birlikte zaman ve zemine göre, sufilerin insandaki ihlâsı korumak ve dini bir amelle dünyevi bir menfaat elde etmekten sakınmak manasına Melâmî uygulamalara başvurmaları gerekli olabilir. Her şeyin en iyisini Allah bilir.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın