Ruh sağliği açisindan sünnete uymanin önemi

RUH SAĞLIĞI AÇISINDAN SÜNNETE UYMANIN ÖNEMİ

Sosyal bir varlık, yani toplum içinde yaşama zorunda olan insanın, sağlam bir içtimaî yapı oluşturabilmesi için toplumu teşkil eden fertlerin her bakımdan sağlam olmaları gerekir. Bunun da yolu önce fertleri madden ve ruhen sağlıklı yetiştirebilmekten geçer.

Bir arada yaşama mecburiyetinde olduğunu söylediğimiz insanlar arasındaki ilişkileri tanzim edecek kurallara ihtiyaç vardır. Bu kurallar da özünü hadislerden alır.

Hadisler, Hz. Peygamber (sav)'in sözleri, fiilleri ye takrirleri olduğu için Kur'ân'ın sünnete ihtiyacı çoktur. İlâhî Kelam'ın nasıl anlaşılması icab ettiği, emir ve yasakların tatbik keyfiyeti ve bağlı diğer hususların tamamı hadisler vasıtasıyla pratiğe aktarılır. Hadis veya müteradifi sünnetin -buradaki "sünnet" ifadesi fıkıhtaki sünnet değildir- devreden çıktığını bir an için düşünmek dahi İslâm'a vurulmak istenen darbenin korkunç buudunu tahayyüle yeter. Zira Kur'ân ve sünnet et ile tırnak mesâbesindedirler, birbirlerinden ayırmak mümkün değildir.

Yukarıdaki anlatılanlar ışığında, esası sağlam prensiplere istinad etmiş bir toplum kurulabilmesi için sünnet temel kaynaktır. Zira Kur'ân'ın istediği İnsan tipini sünnet ortaya koyar. Kur'ân'ın İlk ve tek hakikî tefsiri sünnetin bu noktadaki vazgeçilemezliği tartışılmaz. Canlı Kur'ân olan; ahlâkı Kur'ân olan Resûi-ü Ekrem Efendimiz(sav)'in hayatı, sözleri, gördüğü halde ses çıkarmadığı fiiller, mübarek hılye-i şerifleri ve diğer bütün hususiyetleri, Rabb'imizin bizden istediği cemiyetin temel vasıflarıdırlar. Netice olarak, Rabbani bir toplum ancak sünnet mihverliğinde kurulabilir...

Konuya ruh sağlığının tarifini yapmakla girmek en iyi yol olacaktır. Ruh sağlığı, ruhu manevî hastalıklardan korumak, yaratılışına uygun hale getirmek demektir. Bir başka ifâde ile, yani psikolojik açıdan, insanı tabiî halinde tutmak, bu hal kaybedilmişse kazanılmasını temin etmek demektir. Tabiî hale sahip olan fert, normal bir insandır. Tabiî halden veya normal durumdan her türlü inhiraf veya sapma, tabiîlik dışı, anormal, marazî, patalojik bir görünüm arzeder.

Kur'ân-ı Kerim açısından değerlendirdiğimiz takdirde, insan yaratılışı itibariyle bir güzelliğe sahiptir. Mümin tipi, her türlü ifrat ve tefritten uzak, yani aza ve çoğa doğru giden her çeşit sapmadan uzak, orta bir şahsiyettir. Bu tipin en bariz özelliği "âdil" olma hususiyetidir. Adalet, herkese ve her şeye hakkını vermek demektir. Tabiî bu husus, önce insanın kendisinden başlamaktadır. Bedenî ve ruhî ihtiyaçlarını ölçülü bir tarzda vermek, yani tabiî halini muhafazaya gayret etmektir. Âyet-i kerimelerin bildirdiği doğrultuda ölçülü olmak veya "haddi aşmamak"tır.

Kur'ân-ı Kerim'de geçen, "orta ümmet", "âdil olmak", "haddi aşmamak", "ölçüyü koymak" gibi ifâdeleri, tabiî halin veya normal tipin muhafaza edilmesi şeklinde anlamak yerinde olur.

İslâm Dini insanı değerlendirirken onun, Allah'ın yeryüzünde halifesi olduğunu, yeryüzüne varis kıldığını, değer hükümlerine sahip en güzel varlık olduğunu ifâde eder. Bu vasıflar, insanın tabiî halini belirten hususiyetlerdir. Elbette, bunların yanında, onun psikolojik yapısını bildiren nitelikleri de âyetlerin içinde yer alır.

Pek tabiîdir ki, psikolojik yapısı itibariyle çeşitli tesirlere açık ve bunların etkisinde kalabilen insan, önce belirtilen tabiî halini muhafaza edilebilmek için, hem kendinden ve hem de toplumdan gelen gerekli tedbirleri almak zorundadır. Bu halin muhafazası, insanın yetiştirilmesine ve daha sonra da aklını, fikrini, irâdesini, iz'anını ve imanını kullanarak doğru yolda olmasına bağlıdır. Çok geniş bir mesele olan bu hususu burada açıklamak konumuzu dağıtacağından temas etmiyoruz.

Bir mümin, için Hz. Peygamber Aleyhisselam nedir?

Kur'ân-ı Kerim'in ifâdesiyle, O, kendisine inananlar için bir prototip (örnek), archetip (asıl örnek)’tir:

"... Resûlullah en güzel örnektir." meâlindeki Ahzâb sûresinin 21. âyeti ile "şüphesiz Sen büyük bir ahlâka sahipsin" meâlindeki Kalem sûresinin 4. âyeti, bu hususu açıkça göstermektedir.

Bu yönden, Hz. Peygamber Aleyhisselam tabiî hali temsil eden "ideal tip"tir. Kur'ân-ı Kerim ahlâkıyla ahlâklanmış olması itibariyle, O, tabiî ve normal davranışların nasıl olması gerektiğini sergileyen örnek bir şahsiyettir.

Bugün, modern psikoloji ve psikopatalojinin tesbitlerine göre, insanda ortaya çıkan ruhî ve zihnî hastalıkların ve rahatsızlıkların temelinde, asılsız inanışlar, eşya ve kâinat hakkındaki bilgisizlik, bizzat kendini tanımamak, güvensizlik, yalnızlık, içine kapanıklık ve benzeri hususlar bulunmaktadır. İnsanı mânen rahatsız eden hususların başında hırs, tatminsizlik gibi, egoizmden kaynaklanan aşırılıklar gelir. Bu husus, kanaatsizlikten İleri gelmektedir. Bütün çaba ve gayretine karşılık elde ettiği kazanca kanaat etmeyenler, elbette huzursuzluk duyacaklardır. Halbuki, Sevgili Peygamber Efendimiz (sav), birçok hadîsinde kanaatkârlığı tavsiye etmiştir. Kanaat, helâl dairesinde mümkün olduğu kadar çok kazanmak için sa'y ü gayret sarf edip, hiç kimseye haset etmeksizin çalışıp çabalamak ve kazanılana razı olmak, bütün tedbirleri alıp gerekeni yaptıktan sonra gerisini Allah'a havale etmek mânâsında tevekkülü, bu muhtevaya paralel olarak "rıza ve teslim"i de içine alır. Böyle bir anlayışta tama', hırs, hased, açgözlülük, çekememezlik, kıskançlık yoktur. Burada birkaçını zikrettiğimiz ve ahlâk kitaplarında "mezmum", yerilmiş sıfatlar olarak yer alan hususların kaynağında bencillik veya egoizm bulunmaktadır. Bunlar Hz. Peygamber Aleyhisselam'ın uzak olduğu hususlardır. Kur'ân-ı Kerim'de 21 surede, 32 yerde bu anlamda Yüce Allah'a tevekkülden söz edilmektedir.

Ahlâk kitapları sözü edilen yerilmiş sıfatların âfetlerini sıralayarak insan ruhunda meydana getirdikleri hastalıkları zikrederler. Sevgili Peygamberimiz (sav), her türlü konuda samimi bir dost, yardımcı bir kapı olarak Allahü Teâlâ'yı kabul etmiştir. Zira O, en üstün güç sahibi, her şeyin tasarrufu elinde olan Kâdir-i Mutlaktır. Allah'ın İnsanların velisi olduğu inancı, modern insanların çok muhtaç oldukları güven duygusunu ortaya çıkarmaktadır. Her yerde, her şeye muktedir bir otoriteye güvenmek huzur ve sükûnun sebebidir. Hicret sırasında Efendimiz adına korkan Hz. Ebu Bekir'e, "korkma Allah bizimledir" diyen bir Peygamber'in korkulmaya en layık bir anda korkuyu izâlesi fevkalâde bir olaydır.

Şimdi konuya biraz daha yakından bakalım: Önce, davranışlarımız hissiyatımıza tesir ederek bizde yeni bir durum ortaya çıkarırlar. Sık sık tekrar edilen davranışlar, bizi o hususa ısındırır. Sözü edilen davranışların dinî, ilmî, insanî ve İslâmî olmaları tasvip edilen bir husustur; fakat eğer bu davranışlar belirtilenlerin aksi ise o zaman tehlike var demektir. İyi İnsanlarla beraber olmak iyilikler kazandırır. Sünnete uymak da İyiliğe yönlendirir. Sünnet iyilikleri ve yücelikleri telkin ettiğine göre, onlarla hemhal olmak ulvî duygular kazanmak demektir. Bu sebepledir ki, Kur'ân-ı Kerim, Maide suresinin 3. âyetinde: "İyilik ve takva için yardımlaşınız" diyerek bu psikolojik hususa umumî bir kâide getirir.

Davranışlarımızın fikriyatımıza tesir ettiğini unutmamak gerekir. Bunun için yanlış davranışlarımıza ma'kul mazeretler bulmaya ve kendimizi müdafaaya yöneliriz. Mesela, içki içen birine davranışının kötülüğü söylenince, ya herkesin içtiğini, veyahut da bunu üzüntüden yaptığını söylemesi gibi! Zira, umumi irtikap edilen hatalar doğru gibi gözükmeye başlar. Halbuki bu tür davranışları sevgili Peygamberimiz'in yaptığı gibi Kur'ân ölçülerine vurursak; ve nefs muhasebesi yaparak: "Bugün Allah için ne yaptın" sorusunu kendimize sorarsak düzeltmeler yaparak rahata ereriz.

Hepsinden önemlisi, düşüncelerin ve fikirlerin davranışlara yaptığı tesirdir. Bu konuda Peygamber Efendimiz'in tavsiyesi güzel düşünmektir. Zira güzel düşünen, güzel karar verir. Güzel düşünmenin yolu, Kur'ân-ı Kerimin umumî kâidelerini rehber ittihaz etmektir. Unutmamalıdır ki fikir ve muhakemede hasıl olacak olgunluğun fiil ve hareketlere tesiri vardır. Fikir ve muhakemede gerçekleşecek olgunluk ancak Efendimiz'in sahip olduğu ve tavsiye ettiği, tefekkür, tezekkür, ahlâkî prensipler, kıymet hükümleri ve faziletlerle mümkün olacaktır. İyi karar vermek ve iyi güzel hareket edebilmek için iyi ve sağlam düşünmek lâzımdır.

Ruh sağlığı, ruhun terbiyesi ile elde edilir. Ruhun terbiye edilmesi demek, ruhî kuvvetlerin terbiye edilmesi demektir. O zaman ruh tabiî veya normal halini elde etmiş olur. Ruhu terbiye etmek için şu dört şeyin gerçekleştirilmesi gerekir:

1- Ruhun şüphelerden ve hurâfattan (boş inanışlardan) temizlenmesi lazımdır.

Kur'ân-ı Kerim, En'am, 6/28; Yunus, 10/36 ve Necm, 53/28. âyetlerinde "zan veya sanının gerçeği yarışamayacağını, ona uyulmaması gerektiğini" ifâde eder, Peygamber Efendimiz de "haram ve helâlin belli olduğunu, şüpheli şeylerden uzaklaşmak gerektiğini" buyurur. Bir başka hadîsinde de: "Sana şüphe veren şeyi bırak da şüphe vermeyene bak" buyururlar.

Hayranî Altıntaş
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın