Noel den yılbaşına küresel kutlama

Noel’den Yılbaşı’na Küresel Kutlama

Dünya genelinde coşku ile kutlanan ve küresel bir bayram günü haline getirilen Noel ve Yılbaşı, bu yazıda etimolojik olarak irdelendikten sonra, arka planı sorgulanacaktır.

“Noel kelimesi köken olarak Galya dilinde (Keltçe) yeni anlamına gelen ‘noio’ ile güneş manasına gelen ‘hel’ in birleşmesiyle oluşmuştur. Ve ‘yeni güneş’ anlamına gelmektedir. Noel kelimesi o devrin putperest toplumunda, yeni yılın başlangıcında yapılan şenliklere ad olmuştur. Ayrıca Roma İmparatorluğu döneminde halk, mutlu bir olayı karşılamak ve kutlamak için, duygularını ‘noel, noel’ diye bağırarak dile getirirlerdi.”1

Noel Hıristiyanlar tarafından Mesih olarak kabul edilen Hz. İsa’nın doğum yıldönümünün geleneksel olarak kutlandığı yıllık tatil günüdür. 25 Aralık’ta başlatılmak suretiyle aralık ayının son gecesiyle birleştirilerek kutlanabilmektedir. Her ne kadar Hz. İsa’nın doğum günü hatta yılı kesin olarak bilinmiyorsa da bu gün, farklı ülkelerde (Doğu (Ortodoks) kiliselerinde (Rusya, Ermenistan vb.) 6 Ocak, Batı (Katolik ve Protestan) kiliselerinde 25 Aralık) farklı tarihlerde kutlanmaktadır. Ayrıca sadece Luka ve Matta İncillerinde Hz. İsa’nın doğumu söz konusu edilmektedir. Luka İnciline göre Hz. İsa doğduğunda çobanlar çayırlarda sürülerini otlatmakta idiler. (Luka, 2:8 ) Ancak bilindiği kadarıyla bu farklılıktan, çelişkili olmasına rağmen, rahatsız olan ve bunu sorgulayan olmamaktadır.

Noel, Hıristiyanlık ve batı kültürünün dünyada yaygınlaştırılmasıyla, dünya kültürlerini de oldukça etkilemiştir. Bugün Noel endüstrileştirilerek kutlaması yapılan bir tatil günü haline dönüştürülmüştür. Noel (yılbaşı) sezonu, israfın arttığı bir dönem haline gelmiştir. Aslında bu durum Hıristiyan dünyasında tartışılmakta ve eleştirilmektedir. Ticaretin olumsuz etkilenmesi ve istismarlar, dini liderlerin noel’in ticaretleşmesini protesto etmeleri ve son zamanlarda artan ‘Çocuklar Noel Baba’yı İsa’dan daha önemli görüyor.’ serzenişi bu cümledendir.

Anma haftaları, kutlama günleri adı altında, kutlu doğum, kandil geceleri vb. dini temalar olarak görülen zaman dilimleri her ne kadar ‘Müslümanım’ diyen insanlar tarafından kutlansa da, yılbaşı ve türevi etkinlikler dünya genelinde her dinden insanın özen gösterip kutladığı günler oluverdi. Bunlar öyle ki alışkanlık düzeyinde kitleleri yönlendiren sosyal temalar haline dönüştürüldü. Tepkisizlik, dinin gelenek tarzında yaşanması, eleştiri ve düşünceden kaçmanın, korkmanın bir sebebi de bu alışkanlık olsa gerek… Alışkanlık, her şeyden önce kişinin kendine yenilmesidir; bedene kurulmuş, kapılarının zorlanması gereken zor bir kale. Cehaletle birlikte toplumların zihinlerini statikleştiren, onları güdükleştiren taklidin doğal bir sonucudur alışkanlık.

Dikkat edilmesi gereken nokta; insanlarımızın son zamanlarda kutlama ve anmaları neden bu kadar kanıksar hale geldikleridir. Bu tür fiillerin mevcudiyeti biraz da, bireylerin dışında gelişen, onları yaptırımdan ziyade geçmiş ile övünmeye sevk eden, duygu seli yaşatan olaylar olması hasebiyledir denebilir. Kifayetsizliğin, kolaycılığın, taklitçiliğin getirileri olan bu yaşantılar ibretamizdir. Bu durumun yenilerle veya eskilerle ilişkilendirilecek bir tarafı yoktur. Nitekim halen yaşamakta olan Avustralya yerlileri olan Aborijinler yeni bir yıla girip kutlama yapmayı, çağdaş ve ilerici olarak geçinen zevat ve halklardan daha anlamlı bir yere oturtabilmişlerdir. Onlara göre bu kutlamayı hak etmenin gerekçeleri: kabile bireylerinin, kendilerini bir önceki yıla göre daha farklı kılan değerlere kavuşmuş olmaları, hayatı daha iyi anlamlandırıp topluluğa katacağı yeni şeyleri kazanmış olmaları vb. özelliklerdir. Bunlar yoksa o yeni yılda, öncekinden farksız, hatta dünüyle aynı ise zararda oldukları düşüncesi hâkimdir. Bununla en azından kutlamalara bir ad, bir anlam verebilmişlerdir. Diğer taraftan Batı’da bu günde aile bireyleri ve sevilen yakınlar bir araya gelip zamanı birlikte geçirirler. Bu da aile kurumunun yozlaşmış olduğu kültürlerde yaygındır. Doğu kültürü her ne kadar bu kurumu sağlam tutmaya çalışmışsa da, taklit ve hayranlıktan ailede nasibini alıyor gözükmektedir.

Toplumda kutlamanın yarattığı coşku ile anma, hatırlamanın meydana getirdiği duygusallık, dini motifler ya da ritüeller olarak algılanıyor. Bunun örnekleri o kadar çoğaldı ki her ay, neredeyse her hafta bir anma veya kutlama günü olabilmektedir. Kandiller, doğum ve ölüm yıldönümleri, belirli kişi veya konulara tahsis edilmiş haftalar, resmi tatil ve bayramlar o kadar yoğun ki, bu konuda rekor durumda bir ülke sayılabiliriz. Bütün bunların nereden geldiğini, ne şekilde ve neden kutlandığını uzun uzadıya yazmak yerine, kısaca ne şekilde sonuçlandığına, toplumdan neleri alıp götürdüğüne, bakmak daha isabetli ve kestirme bir sonuç sağlayacaktır. O halde bu tür etkinlikler genel olarak neye yol açmıştır? Öncelikle Müslümanların ve toplumun tembelleşmesine, kavramlarına yabancılaşmasına sebep olması büyük bir problem. Coşku ve dinginlik (duygusallık) arası med – cezirlerle oyalanan bir kitle ve asıl meseleden koparıp uzaklaştıran, vakti heba eden formalitelerin aklı ifsad edişi. Dini belirli mekânlara ait görmek veya o’nun hayatın her alanına müdahil olması gerektiğine kulak asmamak, zor durumda kalınınca kullanılacak bir asa gibi görmek.

Kerameti günlerden ve kişilerden bilmek, meyveyi kabuktan ibaret sanmaya benzer. Kutlama ve anmaları yaygınlaştırıp, takipçisi ve tertipleyicisi olmak, bilerek veya bilmeyerek kültür yozlaştırıcılarına, din istismarcılarına destek vermek olur.

Halktan büyük bir kesimin de teveccühüne mazhar olan yılbaşı gecesi etkinlikleri her geçen yıl farklı reklam ve etkinliklerle tanıtılıp kutlanmaktadır. Bu konuyla ilgili görsel ve yazınsal olarak alenen işlenen tema yılbaşını teşvik mahiyetindedir. Batı mantalitesini her yönüyle örnek olarak gösteren ‘bidon kafalı’ zihniyet bu işe gönüllü olarak çanak tutmaktadır. Bu zihniyet üstlenmiş olduğu vazifesini yapadursun, ancak yeter ki Müslümanlar yerinde durmasın. Çünkü Müslümanlar bulundukları ortamda, yerinde saymamalarıyla tanınırlar. Uçuşan sözlere ve menfaatlere dikkat kesilmeleriyle bilinmezler. Müslümanlar kınayıcılara, aldırış etmemeleriyle, bulundukları her ortamda her alanda inançlarının gereğini yerine getirmekle tanınırlar. Onların gündemini kutlama veya ağıt meşgul etmez. Çünkü onlar aşırı sevinç ve aşırı üzüntünün dinde yerinin olmadığını bilirler. Bilakis bunun, maleyani ile uğraşanların, acizlerin, mutaassıpların işleri olduğunu bilirler. Hikmeti nesne veya günlerde değil an’da ve idrak’te ararlar.

Hâsılı, bir araya gelip kaynaşmak, hindi veya herhangi bir yemek yemek için sebepler o kadar azaldı mı? Hediyeleşmek, bağları güçlendirecek ilişkiler kurmak o kadar mı zorlaştı? Bunları yapmak için ticarileşmiş, makineleşmiş bir kültürden gün ihdas etmek iflas etmenin sebeplerinden değil mi?

365 günlük zaman dilimi olan bir yıl geride kaldı diye sabahlara kadar kendinden geçercesine eğlenen değer yoksunu kalabalıklar… “durun kalabalıklar! Bu cadde çıkmaz sokak.” Diyenlerimi yok, yoksa onları ‘kalabalık’ yapacak çıkmazları mı çok?

………………………………………………..

1 Vikipedi, Noel maddesi

Yunus Polat
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın