İnsanın asıl maksadı

İnsanın asıl maksadı

İnsanın maksadı, yani hep arzu ettiği şeyler, onun mabudu olur. “Maksudun, mabudundur” sözü meşhurdur. Câsiye suresinin yirmi üçüncü âyetinde mealen; (Nefsinin arzularını ilâh edinen kimseyi gördün mü?) buyuruldu. Ehl-i sünnet âlimleri, insanın maksudu, yani hep arzu ettiği şeyler, onun mabudu olur buyurdular.

Allahü teâlâ, insanları başı boş bırakmadı. Her istediklerini yapmaya izin vermedi. Nefslerinin arzularına taşkın ve şaşkın olarak tâbi olmalarını, böylece felaketlere sürüklenmelerini dilemedi. Rahat ve huzur içinde yaşamaları ve sonsuz saadete kavuşmaları için arzularını ve zevklerini kullanma yollarını gösterdi. Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uyan kul, mesut ve rahat olur. Nefsinin isteklerine, arzularına uyan ise, zelil olur. Çünkü nefs, Cenâb-ı Hakka düşmandır. Zira bir hadis-i kudside, Allahü teâlâ; (Nefslerinizi, kendinize düşman biliniz! Çünkü, nefsleriniz, bana düşmandırlar!) buyurmuştur.

Ebu Bekr Kettani hazretleri, sevdiklerine nasihat ederken; "Hakiki mümin; nefsi istediği halde dünyadan yüz çeviren, Resulullah efendimizin yolunda ve izinde yürüyen, gayesi ahiret olan, cömert olup, Rabbine yönelendir" buyururdu.

İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
“Bir insanın maksudu, arzusu, özendiği, sağ kaldıkça ele geçirmek istediği ve ele geçirmek için, her zillete, alçalmaya katlandığı, hiç vazgeçmediği şey ise, bu maksudu, mabudu olur ve bu hâli ibadet olur. Bunun için, bir kimse, maksadına kavuşmak için, Allah göstermesin İslamiyet’in dışına çıkarsa, farzlardan birini bırakır, bir haram işlerse, namazı, orucu bırakırsa, bu maksudu, onun mabudu olur, ilâhı olur.”

Süfyân bin Uyeyne hazretleri insanların kendisini övmelerine, yermelerine aldırmaz ve onlara; "Bir kimse ibadetlerini yapar, hep Allahü teâlâyı hatırlarsa, dünya yani insanı Allahü teâlâdan uzaklaştıran şeyler, ondan uzaklaşır. Allahü teâlâyı hatırlamaktan gafil oldukça da dünya ona yaklaşır. İbadetlerden ve Allahü teâlâyı hatırlamaktan maksat, dünyayı kendinden uzaklaştırmak içindir” buyururdu.

Ahmed Gazâli hazretleri, insanlara sık sık vakitlerini boş geçirmemeleri için şöyle nasihat ederdi:
“İnsanlar bu âlemde yolculuk halindedirler. Onların ilk konakları beşik, sonuncusu ise kabirdir. Hakiki vatan, ya Cennet veya Cehennemdir. İnsan için, ömrünün en kıymetli sermayesi vakitleridir. Şehveti ve şehevi arzuları, yolunu kesen eşkıyadır. Kazancı ve kârı; Cenneti ve oradaki ebedi nimetleri elde etmek, Allahü teâlânın rızâsına ve cemâline mazhar olmaktır. Zarar ise; Cehennemde çeşitli azaplara mâruz kalmak, Allahü teâlânın rahmet ve cemâlinden uzaklaşmaktır. Kim Cennete girmek isterse, vakitlerini Allahü teâlânın beğendiği şeylerle geçirsin.”

Din büyüklerinden Ahmed Sârban hazretlerinin çok huysuz ve geçimsiz bir hanımı vardı. Bu hanım kocasını ziyarete gelenlere;
-Siz bu heriften ne medet umuyor ve ne hayır bekliyorsunuz. Sizin işiniz yok mu? diyerek bağırırdı.

Bir gün bu zatın talebeleri hem bu durumu düşünüyor hem de birbirleriyle şöyle konuşuyorlardı:
-Acaba nasıl oluyor da hocamız böyle bir hanımla yaşayabiliyor, bir arada geçinebiliyor? Onların bu düşüncelerini anlayan Ahmed Sârban hazretleri şu cevabı verdi:
-Dostlarım! Mesele sizin zannettiğiniz gibi değildir. Benim böyle bir kadına tahammül etmem, nefsâni bir hevesten değildir. Bu bizim talebelerimize verdiğimiz bir derstir. Maksat, çirkin huylu insanlarla da iyi geçinmektir. Sizin elinizdeyse nefsinizi içinizden atın bana öyle gelin. İşte bu kadar.

İnsanlar zor zamanlarda, bir zorlukla karşılaştıklarında müdara yapamazlar yani insanları idare etmezler. Böyle zamanlarda herkes içindekini ve gerçek yüzünü dışa vurur. Bencil bencilliğini, fedakâr fedakârlığını, hain hainliğini gösterir. Bu problemli zamanlar bir imtihandır. Böyle durumlarda, insanın maksadı, gayesi ne ise, o meydana çıkar.

İlim tahsilinde maksat, niyet bozuksa, netice felakettir. Maksat ve niyet düzgünse, netice izzettir, selamettir. İnsanın ilmi arttıkça, Allah’a sevgisi arttıkça, nefsinden soğumaya, nefret etmeye başlar. Bu hâle kavuşmak, Allahü teâlânın, o kuluna lütuf ve ihsanıdır. O kulunu sevdiğinin alametidir. Rüveym bin Ahmed hazretleri: “İnsanın okumaktan gayesi kalbini kötü huylardan temizleyip, faziletlerle süslemek, gelecekte ise Allahü teâlâya yakın olmak ve yakınlık mertebesine kavuşmak olmalıdır. Bilgisiyle; riyaset, servet, makam, cahillerle münakaşa ve akranlarına üstünlük gayesi göstermemelidir" buyurmuştur.

İslamiyet, bir ağaç gibidir. Kökü iman, gövdesi ibadet, meyvesi ise, ihlâstır. Kalb, dünya arzularından, nefsin isteklerinden birine bağlı kaldığı ve geçici lezzetlerden birinin peşine takılıp gittiği müddetçe, ahireti sevemez, oraya hazırlanamaz. Bunun için asıl marifet, asıl maksat, çok para, mevki, makam kazanmak değil, kul olmak ve çok sevap kazanmaktır.

Osman Ünlü
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın