Her Nefeste Zikir Var
“Her nefeste zikr-i Hak tevfîk-i Rahmân’dır bize
Âyet-i ‘zikran kesîran’ emr-i Kur’ân’dır bize.” (Hoca Halil Ağa)
[Her nefeste Hakk’ı zikr (ettirmesi), Rahman (olan Allah)’ın bize (büyük bir) yardımıdır.
“Zikran kesîran” (Allah’ı çokça zikredin) âyeti Kur’ân’ın emridir.]
İnsan kelimesi hem “unutmak” manasına gelen “nisyan”la hem de “yakınlaşmak” manasına gelen “üns”le alâkalı. Bu iki mana insanın dünya imtihanını da özetliyor. Elest Meclisi’ndeki ahdini, Cenab-ı Hakk’ın kendisine öğrettiği “isimler”i ve nihayet Yaradan’ını unutan insan kaybediyor; bunları hatırlayan ve indirildiği cennete böylece yaklaşan ise kazanıyor bu imtihanı.
Zikir, “hatırlamak, anmak, zihindeki bir tasavvuru telaffuz etmek” demek. Fakat esas itibariyle sözden ziyade bir şuur hali. Bu sebepledir ki Allahu Tealâ’yı hatırlamanın ve hatırda tutmanın ifadesi olduğundan namaz gibi ibadetlere de zikir deniliyor. Zikrin zıddı gaflet, aymazlık ve unutkanlık.
İmtihanımızı, “Hakk’ı ve hakikati hatırlayıp buna göre davranmak yahut gaflete düşüp boş işlerle oyalanmak tercihi” şeklinde de tarif edebiliriz. Cenab-ı Hak böyle bir tercih için irade sahibi kıldığı ve mesuliyet yüklediği kullarını, merhametinin nişanesi olarak yine de ikaz etmiş, nereye yöneleceklerini onlara açıkça bildirmiştir. Nitekim A’raf suresi 205. ayette “Rabbimizi zikretmemiz”, aksi takdirde “gafillerden olacağımız” beyan buyurulur.
Hoca Halil Ağa’nın ele aldığımız beytin ikinci mısraında “zikran kesîran” ibaresiyle telmihte bulunduğu Ahzab suresi 41. ayetinde ise müminler “Allah’ı çokça zikretmeye” çağırılıyor. İman edenler için Allahu Tealâ’yı çokça anmak, sabah akşam O’nu tesbih etmek bir mükellefiyet yani.
Cenab-ı Hak hidayetimiz için bize bir şey teklif ediyorsa, o şeyin imkân ve şartlarını da yaratarak istifademize sunuyor. Neyi hatırlayacağımızı, nasıl hatırlayacağımızı ayetleriyle, peygamberleri vasıtasıyla bildiriyor. Tezekküre, yani mutlak hakikati hatırlamaya vesile olduğu için Kur’an-ı Kerîm’e de Kur’an kıraatine de “zikir” deniyor.
Fakat ayetler, yani doğruyu ve hakikati hatırlatan işaretler yalnızca kavlî olanlardan ibaret değil. Allah’ın esmaının tecellisiyle vücut bulmuş bütün bir kainat, okumasını bilenler için kevnî ayetlerle dolu bir kitaptır. Alemdeki canlı cansız her varlığın Allah’ı zikretmesi, kendilerine tevdi edilen vazifeyi hiç şaşmadan yerine getirmeleri yanında insana Allah’ı hatırlatan bir fonksiyon taşıyor olmalarıyla da alakalıdır.
Madem ki böyledir, zübde-i âlem olan yahut kainat kitabının muhtasar bir nüshası hükmünde bulunan insanda da zikir mükellefiyetine işaret eden ayetler vardır.
Yukarıdaki beyitte zikretmemiz yahut kainatta zaten var olan zikir korosuna katılmamız gerektiğini hatırlatan kevnî ayetlerden birine, insandaki “nefes”e işaret ediliyor. İnsan farkında olsun olmasın, her nefeste Allah’ı zikrediyor. Çünkü “nefes alıp verirken çıkardığımız ‘h’ sesi lafza-i celâlin aslıdır” diyor tasavvuf uluları ve şöyle bir izah getiriyorlar bu meseleye: “Allah ismindeki elif ve lâm, harf-i tariftir. Tarifte mübalâğa için lâm harfi şeddeli gelmiştir. Dolayısıyla Allah isminin aslı, geriye kalan ‘h’ harfidir.”
“Hû” zikrine dair yapılan bazı izahlarda da aynı neticeye varılıyor. Deniliyor ki Allah’ı esmâ-ı hüsnâsından biriyle anmak, o ismin feyz ve tecellisinden nasipdar olma talebini taşır. Halbuki zikrin en faziletlisi Allah’ı bir şey isteme manası taşımayan bir ifade ile anmaktır. Bundan dolayı, talep manası taşımayan ve Allah’ın zat ismi olan “hû” en faziletli zikirdir. Hû, “o” zamiri yerine kullanılan “he” ile “vav” harfinden mürekkep “hüve”nin okunuşudur. Bununla Cenab-ı Hakk’ın gaybî hüviyyeti kastedilir. Burada da asıl olan “h”dir. Vav, h’nin okunabilmesi, telaffuz edilebilmesi için dahil edilmiştir.
Nefes alıp verirken çıkardığımız “h” sesinin lafza-i celâl zikri olması kendi kesbimiz yahut inisiyatifimiz değil, Hak’tan bir “tevfik”tir bize. Tevfik, bir şeyin gerçekleşmesi için bize bahşedilen yardım, uygunluk, yahut temininde bizim dahlimiz olmayan imkanlar manzumesidir. Beyitte, hayatiyetimizi sağlayan nefesin aynı zamanda Allah’ı zikretmeye denk düşürülmesi “tevfîk-i Rahmân”a bağlanmış. Bu tevafuk ya da uygunlukla insana verilen mesajın Allah’ın rahmetinin, kullarına muhabbet ve merhametinin bir eseri olduğu böylece anlatılmış.
Sözün özü şu: Allahu Tealâ kullarını seviyor, onlara merhamet ediyor. Bunun için doğruyu yanlışı apaçık beyan etmekten başka, insanları sırat-ı müstakîme yönelsin diye insanın kendisi de dahil bütün kainatı, bütün varlık alemini ilâhi mesajlarla donatıyor. Bize düşen sadece fark etmek, muradımızı Allah’ın muradıyla birleştirmek. Her nefesimizde ismini söyleten Yaradan, demek ki yaşadığımız sürece kendisini hatırlamamızı istiyor.
Zikrullaha iradesiyle dahil olmayan, Allah’ı unutan insan, neden ve nasıl nefes alıp verdiğini de bilmeyen insandır. Bu hem en büyük nankörlüktür hem de niçin yaşadığının şuurunda olmamaktır. Alıp verdiği nefesin dahi farkında olmayan insan yaşadığının da farkında değildir aslında. Halbuki ancak yaşadığını bilenlerdir ki niçin yaşadıklarını, hayatlarının maksadını, bu dünyaya niye gönderildiklerini sorgulayabilirler. İnsanın hakikaten “hayy” olduğunun, berhayat olduğunun yegane delili zikrullahtır.
[
Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
