Helâlle İktifa

Helâlle İktifa

Yüce dinimiz, hayatımızı, bir nizam içinde ve Hakk’ın razı olacağı şekilde sürdürülebilmemiz için pekçok düzenlemeler ihtiva etmektedir Bir kısım şeylerin iyi ve güzel olduğu belirtilerek onlar hakkında teşvik, hatta emirler verilirken, bir kısım şeylerin de kötü ve çirkin olduğu bildirilerek onlardan uzak durulması tavsiye edilmiş veya tamamen yasaklanmıştır Hayatın her sahasında, hemen her işte mevcut olan bu belirlemeler, aslında yine insanın huzuru, ruh ve beden sıhhati, başarısı ve sosyal adaletin temini içindir Bu açıdan denebilir ki, İslam bir yönüyle helaller ve haramlardan ibarettir
Yüce Mevlâ, Kur’an’da: “Ey iman edenler! Size kısmet ettiğimiz rızıkların temiz ve helâlinden yeyiniz Eğer yalnız Allah’a ibadet ediyorsanız, O’na şükrediniz” (Bakara, 2/172) “Allah’ın size rızık olmak üzere yarattığı şeylerden helal ve temiz olarak yeyin Kendisine iman ettiğiniz Allah’a karşı gelmekten sakının” (Mâide, 5/88) “Onun için siz Allah’ın size verdiği rızıklardan helâl ve hoş olarak yeyin Yalnız Allah’a ibadet ediyorsanız Onun nimetlerine şükredin” (Nahl, 16/114) gibi daha pek çok ayet-i kerîme ile bize rızık olarak verdiği şeylerin temizlerinden, yani O’nun bizim için helal kıldığı şeylerden istifade etmemizi istemektedir Bu, yiyeceklerde böyle olduğu gibi giyecek ve diğer ihtiyaçlarda da böyledir

Rasûl-ü Ekrem (sallallahu aleyhi ve sellem) Efendimiz bir hadislerinde, "İbadet on parçadan müteşekkildir; bu on parçanın dokuzu helal rızkın aranmasındadır" buyurarak, haramı helali gözetmenin ehemmiyetine dikkatlerimizi çekmiştir Daha pek çok hadis-i şeriflerinde, rızık teminine matuf sa'y ü gayretleri övmüş ve ümmetini helal kazanca teşvik etmiştir Lâl ü güher bir beyanında, "Öyle günahlar vardır ki, onlara ne namaz, ne oruç, ne de hac keffâret olabilir, onları ancak geçim temini için çalışmak affettirir, siler götürür" buyurmuş; bir başka zaman da, "Çalışmaktan elleri nasır bağlayan ve yorgun olarak uyuyan kimse mağfur olur, günahlarından kurtulur!" müjdesini vermiştir
Evet, "Hiç kimse elinin emeğinden daha hayırlı bir rızık yememiştir Allah'ın nebisi Hazreti Davud da elinin emeğini yerdi" buyuran Allah Rasûlü (aleyhi ekmelüttehâyâ), alnının teriyle ailesinin iâşesini temin etmeye çalışan herkesi takdir etmiş ve bu hususta her fırsatı değerlendirerek ashabını helal kazanca yönlendirmiştir Mesela, bir gün Peygamber Efendimiz (aleyhissalatü vesselam) Sa'd b Muaz (radiyallahu anh) ile karşılaşıp onunla musâfaha yapmış (tokalaşmış) ve Hazreti Sa'd'ın ellerinin nasırlı olduğunu görünce bunun sebebini sormuştur Büyük sahabi, "Ailemin ihtiyaçlarını karşılamak için çalışmaktan böyle oldu!" deyince, Habîb-i Ekrem Efendimiz, "İşte Allah'ın sevdiği eller!" buyurarak aziz dostunun nasırlı ellerini işaret etmiştir

Helalle iktifâ etme, temizi isteme, beraberinde Rabbin rızasını da getiriyor Bakınız bir gün Rasûl-i Ekrem Efendimiz’e gelerek: “Yâ Rasûlallah, duamın kabulünü istiyorum Bunun yolunu bana gösterir misiniz? diye soran Hz Enes'e Efendimiz şöyle cevap vermistir: “Yâ Enes, helalinden kazan, helalinden giyin ve helalinden ye Zira üzerinde haram elbise dolaştıran, midesinde haram lokma bulunduran kimsenin (nafile) ibadeti kırk gün kabul olmaz!”
Taberânî'nin Saad bin Ebi Vakkas'tan rivayet ettigi bir diğer hadiste ise Rasûl-i Ekrem Efendimiz daha açık ve net olarak ikaz buyuruyor: “Yâ Rasulallah, dua et de Rabb'im isteklerimi kabul buyursun, diyen Hz Enes'e şu karşılığı veriyor:
“Ey Enes! Yiyecegini helalden topla Şayet helalinden yemekle iktifa edersen duân kabul olur”
O halde, uhrevî ve dünyevî her türlü muvaffakiyet, Hakk’ın ve ibâdının rızası, helal kazanç, helal rızık ile mümkün olabilir Bunun idrakindeki müminler bütün insanlığa numune, ne güzel bir hayat sürmüşlerdir
Meselâ, Fatih Sultan Mehmed’in babası Sultan II Murat zamanında, henüz Osmanlılarda hazine teşkil edilip padişahlar saraylarda gönlünce harcama yapmazlardı Harplerde elde edilen ganimet, haraç ve madenlerden başka devletin bir geliri yoktu Halktan vergi toplayıp saray erkanı için harcanmazdı Hal böyle olunca, padişahlar da zaman zaman parasız kalabiliyordu
Bir gün Fazlullah Paşa, II Murad'ın Çandarlı Halil Paşa'dan borç para istediğini görüp: “Sultanım, Padişahın vezirlerden ve şundan bundan para istemesi yerinde olmaz Müsaade buyurursanız bir hazine teşkil edilsin ve oradan saraya tahsisat ayrılsın” dedi
Fazlullah Paşa'yı dinleyen Sultan Murad Hazretleri: “Bu parayı nereden ve kimden toplayacaksın?” diye sordu Fazlullah Paşa:
“Sultanım bu memlekette çok zenginler var, bir fermanla bazılarından bir miktar mal toplamak mümkündür” dedi Sultan Murad:
“Sen nice teklif edersin Fazlullah Paşa! Bize ve bizim askerimize helâl lokma gerektir Bizim askerimizin boğazına helâl lokma girmez de, onun bunun hakkı girerse bu askerle, meydan-ı gazada nasıl harp edebiliriz? Haram üzerine bina kurulursa ayakta durma imkanı var mıdır?” diyerek Fazlullah Paşa'nın teklifini reddetti II Murad Han, daha sonra Çandarlı Halil Paşa'dan bir miktar borç alarak idare etti ve sonra geri ödedi Evet, ecdâd hayatlarını böyle ince dengeler üzerine kurmuş, haram helal mevzuunda o denli hassas ve dikkatli bir hayat sürmüşlerdir
Haddizâtında, Allah’ın helalleri haramlarından kat kat çoktur ve helal dairesi o kadar geniştir ki, harama girmeye hiç lüzum bırakmaz Haram kılınan her ne varsa, helal dairede mutlaka ona benzer veya ondan daha güzel bir karşılığı mevcuttur Allah’ın haram kıldıkları ile helal kıldıklarını saymaya kalksa insan görecektir ki, Allah’ın haram kıldığı şeyler helallere nisbetle deryada katre mesabesindedir Yani, Yüce Mevla, bazı şeyleri yasaklarken (hâşâ) insanlara hayatı dar etmek, bir nevi eziyet vermek, hayatı yaşanamaz hale getirmek için değil, bilakis yolun encâmını iyi bilemeyen insanın hayatı başarıyla, düzen ve ahenk içinde kucaklayıp, bu dünyanın kirine pasına bulaşmadan buradan ayrılmasını temin için bu kuralları koymuştur Zira bu alemde kir, pas, pislik, temizlerle birlikte bulunmaktadır Çünkü burası imtihan sahasıdır
Hakk Teâlâ, çizdiği daireye riayet eden, helalleri, kendisi için seçilmiş, hazırlanmış hususî nimetler olarak gören kullarına hem burada hem ötede ne güzel muamele edecektir Öteden beri bu hususa örnek teşkil eden hoş bir kıssa anlatılagelir:
Gencin birisi Kabe’de hep, “Ey doğruların yardımcısı olan Allah’ım… Ey haramdan sakınanların yardımcısı olan Allah’ım, sana hamdü sena ederim,” diye dua edermiş
Bu durum herkesin dikkatini çekermiş Bir gün birisi: “Neden hep aynı duayı yapıyorsun, başka birşey bilmiyor musun?” demiş
O da anlatmaya başlamış: “Bundan yedi sekiz sene önce yine Kabe’de iken içi altın dolu bir torba buldum Torbada tam bin altın vardıİçimden bir ses: “Bu altınlarla, şunları şunları yaparsın” diyordu “Hayır” dedim kendi kendime “Bu benim değil Başkasının malı, kullanmam haram olur” dedim Tam bu sırada birisi:
“Şöyle bir torba bulan var mı?” diye bağırıyordu Çağırdım onu
“Nasıl bir torbaydı? İçinde ne vardı?” diye sordum Torbayı tarif etti ve “İçinde bin altın vardı” dedi
“Torban burada” diyerek verdim Adam o kadar sevindi ki, torbayı açıp bana otuz altın verdi Pazara gittim Temiz yüzlü genç bir esiri överek satıyorlardı Gencin temizliği dikkatimi çekti Yanlarına gittim,
“Bu köle için ne istiyorsunuz?” dedim “Otuz altın dediler” Adamdan aldığım otuz altını verip genci satın aldım Bir iki yıl geçti Genç çok çalışkan, çok edepli idi Onu aldığıma çok memnun olmuştum Bir gün onunla giderken karşıdan iki üç kişi geliyordu Genç bana dedi ki:
“Efendim, ben Fas emirinin oğluyum Bu gelenler babamın adamları Beni buldular Senden beni satın almak isterler Sen iyi bir insansın Beni onlara otuz bin altından aşağıya satma” dedi O kişiler yanıma geldi
“Bu esiri bize satar mısın?” dediler “Satarım” dedim “Altmış altın verelim” dediler Ben de “Olmaz” dedim “Sen bunu pazardan otuz altına almadın mı? Biz sana iki mislini veriyoruz” dediler
“Öyleyse gidin pazardan alın” dedim Arttıra arttıra yirmibin altına kadar çıktılar Otuzbin altından aşağı olmaz dedim Çaresiz kabul ettiler Ben o otuzbin altın ile işyerleri açtım Ticaret yaptım Daha çok zengin oldum Bir gün bana arkadaşlarım,
“Çok zengin bir ailenin iyi bir kızı var Babası yeni vefat etti Onunla seni evlendirelim” dediler Ben de “Olur” dedim Nikah kıyıldı Deve yükleri çeyizini getirdiler Çeyiz arasında bir torba dikkatimi çekti Kıza, “Bu nedir?” dedim
“İçinde 970 altın var Babam Kabe’de bunu kaybetmiş Bulan gence otuzunu vermiş Kalanını da bana hediye etti Çeyizine koyarsın dedi” diye anlattı Demek ki bulduğum altınlar benim rızkım imiş Vermese idim haram yoldan gelecekti Şimdi helal yoldan yine bana geldi Bana yardım edip haramlardan koruyan, nice nimetler ihsan eden yüce Rabbim’e hamd etmeyeyim de ne edeyim”
Ey in’âmı ihsânı bol olan Allah’ım bizi helallerinle iktifa eden ve onlara şükreden, haramların zerresine bulaşmayan kullarından eyle Helalleri gönlümüze sevdir, haramları nefret ettir Böylelikle bizlerden râzı ol

Ali Ünsal
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın