Hadis i şeriflerin rolü

İnsanın Manevi Eğitiminde Hadis-i Şeriflerin Rolü

İnsan! Yaratılmış varlıkların en değerlisi, ilâhî tecellilere mazhar olanların en şereflisi ve yeryüzünün en özellikli ve en güzide olanı... Buna rağmen en hırslı, en acımasız ve bazen de en vahşi tabiatlısı... Ruh ve beden gibi iki zıtlığı bir arada tutarak, insana bu dünyada hayat hakkı tanıyan Yüce Yaratan, eşsiz kudretiyle bu iki unsur gibi daha nice zıtlığı bir arada muhafaza etmektedir. Nitekim, Esmaül-Hüsna'sından biri olan el-Câmî adıyla tecelli ederek, bu zıt taraflarıyla kâinatı ve insanı en mükemmel bir nizam ve intizam içinde yaşatmaktadır.

Aynı zamanda ilâhî hitaba mazhariyet ayrıcalığına da sahip olan insan, vahiy meleği ve seçilen peygamberler aracılığıyla Rabbinden mesajlar almış ve zıt unsurların mevcut olduğu kişiliğini nasıl olgunlaştıracağı hususunda bilgilendirilmiştir. Bu bakımdan her bir peygamber "tebliğ etme" vasfına sahip birer öğretmendir.

Peygamberlerin sonuncusu ve aynı zamanda bütün güzellikleri zirveye taşıyan, ortak özellikleri pekiştirerek, en mükemmel hâlde insanlığın nazarına sunan Sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v) de, fıtratı yani yaratılışı en yalın şekliyle kabul eden, insandaki zıt unsurları en net şekliyle tanımlayan ve insan için uygulanması en kolay olan hususları tavsiye eden bir peygamber olmakla temayüz etmiştir. Kendi ifadesiyle O, "Kolaylaştırılmış tevhid inancıyla, ahlâkî güzellikleri tamamlamak üzere gönderilmiştir."

Değerli okuyucum.
Sevgili Peygamberimizin (s.a.v) sözlerindeki edebî güzellikler, bir bakıma onun mürebbisinin Allah Teâlâ olmasıyla alâkalıdır. Nitekim mübarek dudaklarından dökülen her bir söz taneciği bize bir inci güzelliğinde yansır. O Yüce Resul (s.a.v) için "cevâmiul-kelim" yani bütün kelimeleri, sözleri, anlamları en veciz bir şekilde, en kısa yoldan anlatabilme özelliğinden söz eder, bu konuda uzman kişiler. Gerçekten hadis-i şeriflere kelime yapısı ve anlamı yönünden baktığınızda ortaya şaheser denilen güzellikte ifade bütünlüğü çıkar. Takdir edersiniz ki, eskiden olduğu gibi, günümüzde de insanlar kısa ama vurucu ifadelerden, sloganlardan etkilenirler. İşte bu gözle bakıldığında Resûl-i Ekrem Efendimizin (s.a.v) hadisleri böylesine etkileyici özelliklere sahip olmakla kelimenin tam anlamıyla "inci" misalidir ve insanı etkileyerek harekete geçiren müstesna vasıfları haiz sözlerdir.

HER İŞE ALLAH'IN ADINI ANARAK BAŞLAMALI
Burada, yukarıda zikrettiğimiz hususları, sadece bir hadis-i şerif örneğiyle açıklamak istiyoruz. Peygamber Efendimiz (s.a.v) bir hadisinde şöyle buyurmaktadır: "Allah'ın adıyla başlanmayan bir işin sonu ebter olur." Burada geçen "ebter" kelimesinin, Sevgili Peygamberimiz (s.a.v) tarafından özellikle kullanılmış olduğunu, Onun "cevamiul-kelim" özelliğine dayanarak düşünebiliriz. Zira "ebter" ifadesi çok anlamlıdır. Çünkü bu ifade, "nesli kesik" anlamına geldiği gibi, 'o işten bir hayır çıkmayacağı, bereketinin olmayacağı anlamlarına' da gelmektedir. Dolayısıyla Efendimiz (s.a.v) sadece bir önemli kavrama dikkat çekerek, bu sözün insanların aklında daha rahat kalmasına yardımcı olduğu gibi, bu yönlendirmesiyle günlük hayatında insana önemli bir motivasyon sağlamaktadır. Şimdi gelin bu çerçevede ilgili hadis-i şerifin bir insanın mânevî eğitiminde nasıl bir rol oynayabileceği üzerinde duralım.

Kıymetli okuyucum.
Yaşadığı nezih hayata baktığımızda şahit olacağımız, açık ve net bir şekilde karşımızda duran gerçek, Peygamber Efendimizin (s.a.v) hangi işe el atsa mutlaka Rabbimizin adını bir şekilde andığıdır. Bu anış, bazen teşbih ifadesiyle "Subhanellezi.." şeklinde olmakta, bazen hamd olup "el-hamdü lillahillezi..." ifadesiyle tecelli etmekte; bazen duâ olup "Allahümme..." diye başlamakta; bazen de bizzat "Bismillahi" ifadesiyle başlayarak devam etmektedir. Kısacası Hz. Peygamber (s.a.v) Efendimiz, her işine Rabbimizin adını yâd ederek başlamaktadır. Aslında mümini uyaran, onu bu konuda uyanık bulunmaya davet eden bu hadis-i şerif, aynı zamanda müminin hayatına farklı güzellikler de katmaktadır. Şimdi gelin, bunların neler olabileceği üzerinde durmaya çalışalım.

Yaptığı işe besmele çekerek başlayan bir mümin, sanki, şu kâinat sarayında bütün varlığıyla Rabbinin emrinde ve vereceği hizmetleri yerine getirmede görevli bir şahıs gibidir. Yine sanki o, çektiği besmele ile şunları söylemektedir: "Rabbim! Bütün mülkün yegâne sahibi ve maliki Sensin... Ben de Sana aidim ve ne tarafa gidersem gideyim, dönüşüm ancak yine Senin yanındadır. Rabbim! Senin iznin ve bilgin dahilinde girişeceğim şu işimde bana yardım et ve beni yalnız bırakma. Şüphesiz ki ben âcizim, ancak Sen her şeye kadirsin."

Değerli okuyucum.
Aslında her bir besmele, belki yukarıda zikrettiğimizden daha da muhtevalı manâlar taşımaktadır. Ancak bu kadarı bile mümin için kâfidir diyebiliriz. Yeter ki besmele çekerken bir "güzel kulluk" şuuruyla söylenmiş olsun. O "güzel kulluk" şuurunun nasıl gerçekleşeceğini ortaya koyabilmek için de, gelin günlük hayatımıza şöyle bir göz atalım.

Bir arkadaşımızın evinde misafir olduğumuzu düşünelim. Misafir ne kadar güzel şartlarda ağırlansa da, ve kendisine "burası senin evin, böyle bil" dense de, evin gerçek sahibi de misafir de bilir ki, bu söz sadece gönül hoşnutluğu için söylenmektedir. Böylesi bir ortamda zarif ve nezaketli bir misafire yakışan, kendine ait olmayan bu evde yapacağı işlerde, bulunacağı tasarruflarda ev sahibinin iznini ve onayını almış olmasıdır. Sözgelimi, hizmetine sunulan bir imkânı, izinle ve ölçüyle kullandığı takdirde ev sahibinden devamlı surette ilgi görecek, aksi durumlarda ise geçen zaman misafirin aleyhine işleyecektir. İnsanoğlunun yeryüzündeki hayat yolculuğu da böyledir. Aslında bizim sandığımız şeyler, gerçekte bizim değil, emaneten hizmetimize sunulan imkânlardır. Gerçek sahibi, aynı zamanda bütün bu kâinatın Rabbi olan Allah Teâlâ'dır. Nasıl ki, zarif ve nâzik misafire yakışan, ev sahibinden izin almaksa, mümine yakışan da, her şeyin gerçek sahibi olan Allah Teâlâ'dan izin almak mânâsına gelen besmele ile işe başlamaktır.

Yaptığı işleri bu "güzel kulluk" şuuruyla gerçekleştiren her mümin, her geçen gün manen olgunlaşma ve tekamül süreci yaşar. Sonuçta mümin, her işinde besmele çekmekle huzur bulan ve bu iç ferahlığını çektiği besmele ile yaşayan biri hâline gelir. Tıpkı, her işine besmele ile başlamayı âdet ve alışkanlık hâline getiren babalarımız, annelerimiz, dedelerimiz ve ninelerimiz, kısacası şerefli ecdadımız gibi...
Sağlıcakla kalınız efendim

Mehmet Emin Ay
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın