Dünya hayatı ve ölüm gerçeği

Hz. Mevlana’nın Düşünce Ufkunda Dünya Hayatı ve Ölüm Gerçeği

Hz. Mevlâna (1207-1273) mübarek Anadolu- muzun manevî mimarlarındandır. Asıl adı Mu- hammed Celaleddindir. Mevlâna ismi Konya'da ders okutmaya başladığı tarihlerde Rumî adı ise; Anadolu'ya yerleşip orada yaşadığı dönemlerde verilmiştir. Hicri 7. asrın müceddididir. “Alimle- rin sultanı” , “Gönüller Sultanı” unvanları ile de anılmaktadır.
Onun doğduğu ve büyüdüğü yıllar, Moğolla- rın dehşetli zulümleri altında büyük bir istikrar- sızlık içindedir. Sivas üzerinden Kayseri'ye oradan da Konya'ya kadar gelen Moğol istilâsı, insanları uzunca bir zaman korku ve güvensizlik duygusu içinde yaşatmıştır.
Moğolların merhametsiz korkunç katliamları, çaresizce zulümlerden kaçışlar, ümitsizlik, göç ve sürgünler insanların hayatlarını alt üst etmiştir. İhtilaf hastalığına duçar olduklarından İttihadın değerini unutan, kin, haset, fitne ateşleriyle gönülleri yaralanan, birbirlerine diş bileyen bazı müminlerin basiretsizliği sebebiyle Anadolu Selçuklu devleti de yıkılmak üzeredir. Böylesine bunaltıcı, sıkıntılı bir atmosferde, hürriyete ve sevgiye muhtaç, ümitsiz insanların ruhlarını eserleriyle ( Mesnevi, Divan-ı Kebir, Mektubat, Fih i Mafih, Mecalis-i Seb'a ) vaazlarıyla, dersleriyle ve sohbetleriyle huzura kavuşturmuş- tur.
O sevgi sultanı eserleriyle yaklaşık 800 yıldır her asrın ümitsizliğe düşmüş, gerçeği arayan yorgun ruhlarını aydınlatmış, onlara şifa olmuş ve olmaya devam etmektedir. Bu çalışmamla Onun Mesnevi adlı büyük eserinden dünya hayatı, ölüm gerçeği ve âhiret hayatına dair hakikat çiçeklerinden derlediğim bir buketi sizlere sunacağım.
O hayattayken Onun vaaz, ders ve sohbetleri- ne katılanlar, günümüzde ise eserlerini okuyan ve eserlerinden feyz alanlar da bir yandan tahkiki iman yolunda yol alırken diğer yandan şu fani hayatın nice dertlerinden, manevî sıkıntılarından insanı dehşete düşüren hadiselerin ruhlarda açtığı yaralarından kurtulmaktadırlar.
O gönüller sultanı, dünyanın iyi, kötü; güzel, çirkin; zulmetli, nurlu nice sahnelerine şahit olmuş, Kur'andan ve Sünnet-i Resulullahtan aldığı devalar ve ilaçlarla nice müzmin hastalık- larımıza şifalar bulmuş ve eserlerinde kendi ruhunda yolculuk yapmak isteyen hakikat yolcularına sunmuştur. Şu sözler bunu ne güzel ifade ediyor:

"Bir can var canında o canı ara!
Beden dağındaki gizli mücevheri ara!
Ey yürüyüp giden dost bütün gücünle ara!
Ama dışarıda değil, aradığını kendi içinde ara!"

O, kendi ruhunda yolculuk yapanlara rehber olarak Yüce yaratıcımızın son kitabı Kur'an-ı Kerimi ve Son peygamberi Hz. Muhammed Mustafa'nın sünnet-i seniyyesini tavsiye etmektedir. Bunun delili şu sözleridir:“MEN BENDE-İ KUR'ANEM EGER CAN DAREM /MEN HÂK-İ REH-İ MUHAMMED MUHTAREM / EGER NAKL KUNED CÜZ İN KES EZGÜFTAREM / BİZAREM EZ U VEZ AN SUHEN BİZAREM” Yani “Bu canım var oldukça ben Kur'ana tutsağım / Muhammed Mustafa'nın yolundaki toprağım / Benden başkaca bir söz nakledenler olursa / Hem onu söyleyenden hem o sözden uzağım”
Hz. Mevlana dünya hayatıyla ahiret hayatını; hayatla ölümü birbirinden ayrı ayrı değerlendir- memektedir. Ona göre “Bu dünya ahiretin tarlasıdır.” Hadis-i şerifinde ifade edildiği gibi ahiret için henüz bu dünyadayken hazırlık yapılmalıdır. Ölüm de hayattan ayrı düşünüle- mez. Çünkü ölüm yokluk değildir, ahiret hayatı- na bir geçiştir, bir doğuştur. En çok sevilmesi gereken Rabbimize bir kavuşma gecesidir. Yani Şeb-i Arûstur. Düğün gecesidir.
Hz. Mevlana İslam'ın temel kaynaklarındaki ebedî gerçeklere dayanarak dünyayı zıtların bir arada bulunduğu bir sınav yeri olduğunu ifade etmektedir. “Dünya” sözcüğüyle dünyanın aldatıcı, zehirli bala benzeyen haram lezzetlerine bakan yüzüne dikkatimizi çekmektedir.

Bir başka ifadeyle dünyanın bu yüzü, insanın heveslerine bakan, gaflet perdesi olan ve dünya için ahiretini feda edenlerin oyuncağı hükmünde bulunan yüzüdür.
Dünyanın bu yüzü gayet çirkin ve tehlikelidir. Çünkü fanidir, elemlidir, keder vericidir, aldatıcı- dır. İşte ayetlerin, hadislerin ve Hz. Mevlana'nın Kur'an ve sünnete dayanarak dikkat çektiği ve sevgisine aldanmamak için uyardığı, sevilmeme- si, hatta nefret edilmesi, kendisinden Allah'a sığınılması gereken yüz, bu yüzdür.
O söz sultanına göre bu dünya ( dünyanın insanı aldatan yüzü ) tuzaktır, yemi de gayr-ı meşru isteklerdir. Bu Cihan köpüğü ( haram lezzetler) Cenab-ı Hakkın Mübarek Esmaül Hüsnasının ve Mukaddes sıfatlarının arılığına, duruluğuna perdedir. Ahmak insanları, “Etek dolusu altın verip şeytandan dert satın alanları”, “dünyaya demir attığını sananları, yer çekti, yuttu.”“Dünya altın kaplı kalp para gibidir; yani değersiz ve bir köpük parçası gibi olan bu dünya kalptır.( geçersiz) dir. Bu dünya o mutlak visale göre birer yük, azap ve zahmettir.
Dünya ahiret dengesini kurma, dünyanın mahiyeti, dünya sevgisi, dünya ve ahiret saadeti gibi konularda Hz. Mevlana ile ilgili şöyle bir olay nakledilmektedir: Selçuklu Sultanı Rükneddîn, Mevlâna'ya beş kese altın gönderip almasını arzu eder. Talebelerinden Mecdüddîn, Mevlâna'ya altınları arz edince; "Beni hakikaten seviyorsanız, bu altınları dışarıdaki çamurun içine atın! buyurur. Talebeleri bu emri derhal yerine getirirler. Dünyaya kıymet veren bazı kimseler, bu altınları almak için çamurun içinde aramaya başlarlar. Fakat üstleri, başları, yüzleri çamurdan görünmez hâle gelir. Mevlâna, talebelerine onların bu vaziyetlerini göstererek;"Bu altınlar, şu gördüğünüz dünya ehlinin üstünü başını batırdı- ğı gibi, âhiret ehli olanların da kalbini karartır, kirletir. Çeşitli günahlara sevkedip, ibadetlerden alıkoyar.
Bu sözlerimi yanlış anlamayınız. dünya için çalışmayınız demek istemiyorum. Dünya malının muhabbetini kalbinize koymayınız diyorum. Hiç ölmeyecekmiş gibi dünyaya, yarın ölecekmiş gibi âhirete çalışmak lâzım geldiğini herkes bilir. Burada dikkat edilecek nokta; hırs ve tama çukurlarına düşmeden kanaat üzere bulunmak-tır. Dünyada, âhiret saadeti için çalışmalı, kazan- malı, niyeti düzeltmelidir. Çünkü İslamiyet, insan lara faydalı olmayı emreder. En büyük saadet, en büyük, sermaye, helâlinden kazanıp, hayır ve hasenat yaparak âhirete göndermektir. Buna rağmen asıl sermaye, mal, mülk, para sahibi olmak değil, ilim, amel, ihlâs ve güzel ahlâk sahibi olmaktır." Buyurur.
Hz. Mevlâna'nın bir diğer tespiti de şudur: “Bu dünyada bulunan bütün şeyler, öbür dünyanın (ahiret) birer örneğidir. Yani bu dünyada görülen her şey ahiret için de böyledir. Mesela, zahmet çekmeden bir dünya işi müyesser olmadığı gibi ahiret işi de kolayca hallolmaz. Bunun için: "Dünya ahiretin tarlasıdır" denilmiş- tir. İnsan burada ne ekerse, orada onun semeresi- ni toplar. Bu dünyada aranılıp, kavuşulan huzur, tıpkı bir şimşek gibidir; çabuk gelir geçer. Dünya zevkleri misk kokusuna benzer, koku da (araz) geçici bir belirti olduğundan kalmaz. Geçici kokuyla yetinmeyerek ebedî miski arayan kimse doğru bir iş yapmış olur.”
Hz. Mevlâna dünyadan “Kendisini yeni gelin gibi gösteren kokmuş bir kocakarı” olarak söz eder. Mevlana'nın müşahedelerine göre dünya- nın rengine ve kokusuna aldanmamak ve zehirli şerbetini içmekten sakınmak gerekir. O bazen de dünyayı “Kendisine yeni gelin süsü veren büyücü kadına” benzetir. "Ona âşık olan zehirli şerbetin- den içer" diyor. Ona göre bu dünya zıtlıklar alemi- dir. Ahiret ise zıtların birbirinden ayrıldığı adale- tin tam tecelli edeceği bir yerdir.

“Kalb pehlû mîzened bâ-zer be-şeb
İntizar-ı rûz mîdâred zeheb”

“Gece, kalpazanın bahtı sahihin bahtsızlı- ğıdır. Karanlıkta iyiyle kötü, kalp altınla sahici olan kucak kucağadır. Kalp altın ister ki bu gece hiç bitmesin ve foyası ortaya çıkmasın. Saf altınsa gündüze âşıktır. Ta ki bulaşıklık töhmetinden kurtulsun, kadri kıymeti belli olsun. O gece dünyadır gündüzse ahiret. Bu âlemde hakla haksızlık, iyilikle kötülük, zulümle adalet iç içe kucak kucağadır. Ama hesap günü kurulacak terazi kimin kaç ayar olduğunu tek tek açıklaya-cak. O gün altın gibi bir gönül götürenlerin günüdür, gönül kalpazanlarının değil.”
“Bâki nur, bu aşağılık dünyanın ardındadır. Unutma ki; süt de kan nehirlerinin içinden akarak saf oldu.” “Bil ki ahiret deve kervanı, dünya da deve tüyüdür. Katara sahip olursan yün de deve de mal da sana gelir. Yünü alırsan deve senin olur mu?”
"Dünya nedir! Allah'tan gafil olmaktır.”
“Dünya uykudaki kişinin gördüğü rüyadır.”
Yani dünyanın gayr-ı meşru zevkleri insanı Allah'tan uzaklaştırır. Dünya bir rüya gibi gelip geçicidir. Geçici olan bu dünya ebediyeti arayan insan ruhunu tatmin eder mi?
Hz. Mevlana dünyayı kesben ( çalışmak, kazanmak için ) terk etmemek, kimseye avuç açmamak için çalışmak gerektiğini de şu sözleriyle ifade eder."İnsanın elde ettiği şey, zararsa çalışmamasından ileri gelmiştir; kârsa çalışıp çabalamasından." "Kazanmak da ekin ekmeye benzer, ekmedikçe ona sahip olmaya hakkın yoktur."
"Hiç buğday ektin de, arpa verdiğini gördün mü." gibi sözleriyle Hz. Mevlana dostlarına çalışmayı öğütlerdi. Ayrıca Hz. Mevlana derdi ki: `Tevekkül ediyorsan, çalışmak hususunda da tevekkül et, kazan da sonra Allah`a dayan!`
Hz. Mevlana'nın yakın dostu Şems-i Tebrizi- den öğrendiği dünya ile ilgili hakikatlerden bazıları şunlardır:
“Şu dünya bir dağ gibidir. Ona nasıl seslenirsen o da sana sesleri öyle aksettirir. Ağzından hayırlı bir laf çıkarsa, hayırlı laf yankılanır. Şer çıkarsa, sana gerisin geri şer yankılanır. Öyleyse kim ki senin hakkında kötü konuşur, sen o insan hakkında kırk gün kırk gece sadece güzel sözler et. Kırk günün sonunda göreceksin her şey değişmiş olacak. Senin gönlün değişirse dünya değişir.
Gönüller sultanı Hz.Mevlâna Celaleddin ölüm gününü “Hakk'a vuslat”, “Düğün günü” saymıştır.” Hz. Mevlâna (hicri 67...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın