Dine davet ve hizmet

Dine Davet ve Hizmet

"Bu Kuran, bütün insanlığa bir mesajdır. Öyleyse sağduyu sahipleri artık onunla uyarı bulsunlar ve Allah'ın tek ilâh olduğunu bilip bunu akıllarında tutsunlar." (İbrahim 14/52)

Kuran'da, İslâmî hayatı gerçekleştirmekle yükümlü kılınan varlık insandır.1 Çünkü o, Allah'ın buyurduğu ve Elçisinin duyurduğu İslami bir hayata çağrılmaktadır.2 Öyleyse insanın seçeceği ve gerçekleştireceği hayat, Hazreti Peygamber(as)'in emanet bıraktığı İslâmî hayat olmalıdır.

Kuran, sadece İslâm'ın Allah katında geçerli din olduğunu,3 Hz.Muhammed'in risaletinin de bütün insanlığı kapsadığını bildirir.4 Kuran'ın beyanına göre Peygamber(as), insanlar üzerinde bir zorba değildir.5 Onun görevi irşat, tebliğ ve davetten ibarettir.6 Bunun için İslam'da ilke olarak dinde zorlamaya başvurmak yasaklanmış, gerçek olanla olmayanın birbirinden ayrıldığı belirtilerek7 iman edip etmeme, insanların kendi isteklerine bırakılmıştır.8

Kuran'da Peygamber(as), "Allah'ın davetçisi" olarak nitelendirilmiş9 ona yüklenen davet görevi de "davet et" emrinin yanı sıra10 "tebliğ et"11, "hatırlat"12 ve "uyar"13 gibi başka kelimelerle de dile getirilmiştir. Davet kelimesi genellikle "insanları İslam'a ve onun ilkelerini uygulamaya çağırmak" anlamında kullanılır. Kuran'da da insanlar, "imana, İslam'a, Allah yoluna, Allah'ın kitabına, hakka, hayra, kurtuluşa, hayat kaynağına ve esenliğe"14 çağrılır. Bu yüzden davet, hem İslâm'ı kabul etmeyenlere hem de Müslümanlara yönelik olabilir. Davetin amacı, insanların doğru inanıp yaşamalarına yardımcı olmak; hedefi de İslami ilkelerin ve değerlerin insanlar tarafından kabul edilmesini ve uygulanmasını sağlamaktır.

Hazreti Peygamber(as), cahiliye müşrikliğinin devlet olduğu bir dönemde ve toplumda davet görevini üstlendi. O, insanları Allah'ı tanımaya ve Onun dinine uymaya çağırdı. Onlara şirksiz inancı, doğru yaşayışı ve güzel ahlakı öğretti. Tevhit sistemine dayalı bir düzen oluşturarak insanlığın hayrı ve dünyanın ıslahı için çalıştı. Ayrıca Peygamber(as), dine gönül açıp iman değerine erenleri eğitti. Onun eğitiminden geçen ilk nesil Müslümanları, yeni dinin çelik askerleri oldular. Onlar, tarihte eşine rastlanmamış bir fedakarlık örneği göstererek hem İslam'ı hayatlarına hem de başkalarına taşıdılar. Böylece onlar, beklenen ve özlenen nizamın yeryüzündeki ilk temsilcileri ve tebliğcileri oldular.

Davetin Merhaleleri

Hazreti Peygamber(as), Müslümanlar için örnek ve önder bir şahsiyettir. Bunun için onun dine davet yöntemini bilmek ve izlemek gerekir. Çünkü o, son derece tutarlı, ilkeli, sistemli ve gerçekçi davrandığı için, davet faaliyetinde büyük başarı sağlamıştır. Rasûlullah'ın daveti sadece bir çağrıdan ibaret değildir; ayrıca onun idareye ve otoriteye de ihtiyacı vardır. Bu yüzden Hazreti Muhammed(as), risaletten önce geçirmiş olduğu manevi hazırlıkla peygamberlik için gerekli olan kemale ulaşmış; davet faaliyetinin başlangıcında öncelikle etrafında inançlı ve bilinçli bir kadro oluşturmuş, daha sonra bu kadro elemanlarının da katkısıyla Müslüman bir kitle meydana getirmiş; son merhalede ise, başlattığı davet faaliyetini başka milletlere taşıyacak ve İslam'ın hükümranlığını ayakta tutacak bir devlet kurmuştur. O, hem Allah'ın Elçisi hem de oluşturduğu İslam devletinin reisi olma sıfatıyla, zamanındaki komşu ülkelerin devlet başkanlarına İslam'a çağrı mektupları göndererek sonraki yüzyıllarda hızla gelişecek olan evrensel davet çalışmalarını başlatmıştır.

Davetin Başarısını Hazırlayan Amiller

Hazreti Peygamber(as)'in tebliğ ve davet faaliyetleri dikkatlice incelenirse, onun davetteki başarısını sağlayan temel amillerin neler olduğu rahatlıkla görülür. Bunların başında onun, davet ettiği dine samimiyetle inanması ve bu dinin ilkelerini bütün ayrıntılarıyla kendi hayatında uygulaması gelir. Ayrıca Peygamber(as)'in muhataplarına değer vermesi, onların fert olarak duygularını, isteklerini ve özelliklerini dikkate alması, ortak noktalarda birleşme esasından hareket etmesi, şefkat ve merhameti, kin, öfke ve düşmanlığa tercih etmesi de davetteki başarısına büyük katkı sağlamıştır.

Söz konusu amillerden biri de Hazreti Peygamber(as)'in ümitsizlik ve karamsarlığa kapılmadan davet çalışmalarını ve dine hizmeti sabır, azim, inanç ve büyük bir kararlılıkla sürdürmüş olmasıdır. Peygamber aleyhisselam'in tebliğ çalışmalarında değer verdiği bir diğer husus da sosyal faaliyetleri aralıksız olarak gerçekleştirmesi ve bunlardan azami ölçüde faydalanmasıdır. O, davetini sunmak üzere toplantılar düzenlemiş, çarşı, pazar ve panayır gibi insanların toplu olarak bulunduğu her yerde korkmadan ve yılmadan tebliğ faaliyetini sürdürmüştür. Daveti başarılı kılan amillere, Peygamber(as)'in hiçbir zaman şahsi çıkar arzularını katmamış olmasını da eklemek gerekir. Bunun için İslam daveti, müstemlekecilik ve sömürü gibi siyasi ve ekonomik art niyetler taşıyan organize bir hareket olmaktan uzak kalmıştır.

Davetin başarılı olmasında, davetçilerin şahsi çabaları yanında İslam'ın yapısından kaynaklanan bazı amiller de vardır. Bu amillerin başında da "İslam akidesinin akli, mantıki ve kolay kabul edilebilir olması; ibadetlerin zengin bir ahlaki ve sosyal muhteva taşıması, İslam'ın da müsamahakâr bir din oluşu" gelir.15

Dine Davet Sosyal Bir Vazifedir

İslam'ın yayılması ve hayatta uygulanması, büyük ölçüde dine davet ve hizmet faaliyetine bağlıdır. Bu yüzden Yüce Allah, "İçinizden iyi ve yararlı olana davet eden, doğruyu buyuran eğri ve yanlıştan alıkoyan bir topluluk olsun..."16 talimatıyla davetin sosyal bir vazife olduğunu açıkça bildirir. Bu talimata uyan Müslümanlar, saadet asrından itibaren daveti bir yükümlülük kabul etmiş, bu yükümlülüğü sözlü ve fiili olarak yerine getirmeye çalışmışlardır. İslam'ın, yeryüzünün değişik bölgelerine yayılışı da genellikle davet faaliyetleriyle olmuştur.

Görüldüğü gibi dine davet ve hizmet sıradan bir iş değil, çok eski, köklü ve kapsamlı bir çalışmadır. Bu özelliğinden dolayı davet bilgi, inanç, irade, azim, sabır ve ehliyeti gerektirir. İnsanlığın şirk anlayışıyla kıyasıya savaştığı bir dönemde inen Kuran'ın, mesajını kuvvetli delillere dayanarak muhataplarına sunması, davetin ne kadar köklü ve ciddi bir faaliyet olduğuna işaret eder.

Bugün, Batının kültür istilası altında bulunan kitlelerin büyük bir kısmının, İslam dışı bir hayat yaşadığını söylemek yanlış olmaz. Tam aksine halkı Müslüman olan ülkelerde yaşanan olumsuzluklara bakılırsa bu tespitin ne kadar doğru olduğu görülür. Bu duruma düşülmesinin temel nedenlerinden biri, hayatını İslam'a adayan ve onu insanlara taşıyan nitelikli davetçilerin olmayışıdır. Halbuki İslam insanını inşa etmeden Batı istilasının ruhumuza vurduğu damgayı silemeyiz. Bunun için günümüz insanı tebliğ ve davete ne kadar muhtaçsa, fikri ve fiili planda eğitim ve ıslaha da o kadar muhtaçtır. Çünkü çok sayıda insan, dine inandıklarını söylemekle birlikte fikri ve fiili sahada istikrarsız ve tutarsız bir tavır sergilemektedir.

Sonuç olarak denebilir ki İslam, hak olan dindir. O, insanlığın saadetini tekeffül eden tek nizamdır. Bu nizamın, asırlarca ayakta durması için sonsuz gayretler sergilenmiştir. Öyleyse bugün de onun için her türlü gayret ve çaba harcanmalıdır. Çünkü İslam'ı yaşamak ve başkalarına taşımak, böyle bir çabayı gerekli kılmaktadır. Ne mutlu bu şerefli görevi hakkıyla yapanlara; ne yazık şahsi çıkarlarını dinin üstünde tutup böylesine önemli bir görevden gafil olanlara!

Dipnotlar: 1. Bkz. Bakara 2/21 2. Bkz. Bakara 2/208 3. Bkz Al-i İmran 3/19,85 4. Bkz. A'raf 7/158; Sebe 34/28 5. Bkz. Ğaşiye 88/22 6. Bkz. Maide 5/92,99 7. Bkz. Bakara 2/256 8. Bkz. Kehf 18/29 9. Bkz. Ahkâf 46/31-32 10. Bkz. Nahl 16/125 11. Bkz. Maide 5/67 12. Bkz. Kaf 50/45; Ğaşiye 88/21 13. Bkz. Şuara 26/214 14. Bkz. Hadid 57/8; Saf 61/7; Nahl 16/125; Al-i İmran 3/14,104; Ra'd 13/14; Mü'min 40/41; Enfal 8/24; Muhammed 47/35 15. Bkz. Buhari, İman, 29 16. Al-i İmran 3/104
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın