> Forum > ๑۩۞۩๑ İslami İlimler Dunyası ๑۩۞۩๑ > Dini Konular > Dini makale ve yazılar  > Ahlaki irade ve model şahsiyet
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Ahlaki irade ve model şahsiyet  (Okunma Sayısı 668 defa)
16 Eylül 2010, 18:42:39
Sümeyye

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 29.261



Site
« : 16 Eylül 2010, 18:42:39 »




Ahlaki İrade ve Model Şahsiyet

Kişilik, kişinin hayatını inşa ile başlar. Kişi, hayatının amaçlarını, öğrenmesi gerekenleri ve aldığı eğitimleri bilgiden davranışa dönüştürdükçe, kişilik yapılanması başlar. Davranışların sürekliliği, iç dünyasından aldığı onay ve toplumun referansları ile barışık olması, davranış kurallarını oluşturur.

Ahlak, "hulk" ifadesinden huy ve karakter anlamında değerlendirilebilir. Kurallı davranışlar bütünlüğü de diyebiliriz.

Müslümanlar için ahlakın kaynağı dindir. İslam ahlakıdır. Peygamberimiz "Güzel ahlakı tamamlamak üzere" gönderilmiştir.

Hilkat ile hulk, yaratılış ile ahlakın beraberliğini ifade eder. Huy, yaratılışa uygun ve fıtrat kanunlarına bağlı olmalıdır. "Hilkat" üzere doğru yaşamak, ahlaktır. Hz. Aişe Peygamberimizin ahlakı için "Kur'an ahlakı" demektedir.

"İyi ahlak nedir?" sorusuna Peygamberimiz, bir ayeti hatırlatarak; "Hakkı al, ma'rufu emret, cahillerden sakın." cevabını vermektedir.

Enes ibn-i Malik, iyi ahlakı" hataları, güneşin buzu erittiği gibi eriten" olarak tanımlar.

İyi ahlakın en model şahsiyeti Hz. Muhammed'dir.


İmam-ı Gazali'ye göre "İnsan, basar sahibi bir cesetle, basiret sahibi olan ruh ve nefesten ibarettir. Bunların her birisinin de iyi ve kötü yönleri, şekilleri, yapıları vardır."

Gazali, ahlakı "Nefsin durumu ve şekil alması, maneviyatın hareketlerde hakim olması, iyi fiillerin, düşüncelerin, zorlamadan südur etmesidir." şeklinde tanımlar.

Buna göre;

a- Ahlakın şekil ve sureti, hasletlerin insanda teşekkül etmesine göre tespit edilir. Her hangi bir zorlama veya istek dışı mecburiyetten kaynaklanmamalıdır.

b- Ahlak, fiillerin insanda teşekkül etmesine göre tespit edilir. (İmam-Gazali, İslam Ahlakı)

İnsanda, fiillerin teşekkülünde, Bediüzzaman'ın tespitiyle "irade-zihin-his ve latife-i Rabbaniye" sıralaması içinde, iman-ı billah, marifetullah, muhabbetullah ve lezzet-i ruhaniye kapıları açılır.

"Fiillerin ve hasletlerin teşekkülü", iyiliği yapma arzusu ve iradesi ile başlar. Bunun zihni yapılanmasında "kuvve-i akliye"nin istikameti olan hikmetle ve hislerin ulvi heyecanını veren "kalbin sadefindeki nur-ı imanla" mümkün olur.

İradenin, zihnin ve hislerin terbiye edilmiş ve yaratılış maksadına uygun vicdani bir hazzın tatminine ulaşan "lezzet-i ruhaniye" ile ahlakın tesisi ve şahsi hayatımızın bütün safhalarına hükmetmesi mümkündür.

Davranışlarımızın; meşru, makul ve müspet bir çizgide ahlaki iradeye sahip olması, meşruiyetin kaynağı olarak din, makul olmanın cüz-i iradeye bağlı iyilik tercihi ve metot olarak da "hüs-ü zan sahibi" müspet düşüncelerle mümkün olur.

Ahlakın teşekkülünde makul bir irade, ahlaki yaklaşımın da halin gereklerine uygun bir şekilde iç hassasiyetleri ile hareket eder. Nefsin kötülük arzularına karşı, iyilik etmek ve bununla mutlu olan bir hal ve tavrı sergilemek, iç güzelliğin (siret) dışa yansıyan sureti olmaktadır.

Bunun en güzel örneği peygamberimizdir. Tebessümü, iç aleminin bir tezahürü ve huzurun ifadesidir. Risale-i Nur'da, "İşte böyle bir zatın ef'al, ahval, akval ve harekatının her birisi nev-i beşere birer model hükmüne geçmeye layık" olarak belirtilir.

Bu şekliyle;

a- Ahlaki norm olarak, modellenmesi gereken zat Peygamberimizdir. Her vasfının, tutum ve davranışının günümüz insanına "rol model" olarak sunulması gerekir.

b- Her meziyetine layık bir tecellinin en fazla yansıdığı farklı fıtrat ve insanların ortaya koyacağı müştereklikten, mükemmel ahlakın ortak tezahürleri ve fertten topluma yansıyacak örnek modeller oluşur.

Kişisel hayat ve ahlak insanların en mümtaz şahsiyeti peygamberimiz Hz. Muhammed (a.s.m)'dir. Kişisel hayatımızda örnek şahsiyettir. Dolayısıyla bir müminin model alacağı kişilik ve hayatla bütünleşecek şahsiyetinin inşasında doğru rehberdir. (Sözler, 110)

Kişisel hayat, cüz'i iradeye bağlı bir tercihtir. Kişinin kendi hayat tarzını seçme iradesi, imtihan gereği verilmiştir. Sonuçlardan mesul tutulan birey, üstlendiği "emanet-i kübra"olan mükellefiyetleri ile "emir ve nehiy"lerin doğru muhatabı olma veya menfi davranma hakkını kullanmaktadır.

"Külliyet kesbetmek" olarak tanımlanan şahsiyetin; bir bütünlük halinde düşünce, duygu ve davranış ile bunları tatmin edecek irade, zihin, his ve latife-i Rabbaniyeyi tamamlaması gerekir. (Sözler, 179)

Kişisel hayat, kurumsal sorumluluklarımızdan farklıdır. Kurumsal sorumluluklarımız, şahs-ı manevi dediğimiz bir ortak sorumluluğun ve emanetin temsilidir. Kişi hayatta üstlendiği farklı rollerle hem özel hem de genel alanlarda iç içe birbirini tamamlayan parçalardan müteşekkildir. Bu teşekkülü ile diğer temsillerin ve görevlerin doğru yapılandırılması mümkündür. İnsanın her konumda ve durumda ayrı bir şahsiyet-i maneviyesi ve haysiyeti vardır. (Sözler, 300)
Görev şahsiyeti, kişi rolünde yorumlanamaz. Yani kişiselleştirilemez. İki konum birbirinden ayrı değerlendirilmesi gerekir. "Evladım" sözü, hakiki peder anlamında söylenmediğinde, kazandığı anlam gibi. (Sözler, 376)
Peygamber efendimizin, külli şahsiyet-i maneviyesi ve makam-ı kutsisi, şahsiyet-i beşeriyesi ile ayrı ayrı mütalaa edilmelidir. Bediüzzaman beşeri olan davranışları da cennet ağacının bir çekirdeği hükmünde dikkatlere sunar. (Sözler, 424)
Bediüzzaman "hakiki şahsiyetim" dediği karakter, zamanla değişse ve gelişse de "irsiyet kalma bazı damarlar" dediği mizacı etkileyen unsurlar mevcut olabilir. Şahsiyetin oluşumunda "müstaid ve makam sahibi olma" ifadesiyle yeteneklerini geliştirme ve bunu sağlayacak ortam ve statünün olması halinde, amacına hizmet etme ve kulluğun gereğini yerine getirmeyi sağlayacak davranış ve ahlakı netice vereceğine işaret eder. (Mektubat, 308)

Bu genel çerçeveden hareketle;

Bediüzzaman'ın ahlaki duruşunu şöyle ifade edebiliriz:

1- "Her şeyden istiğna mesleği" olarak, talebelerine yazdığı son mektupta vasiyette bulunur. Kalbi ve ruhi zenginliğin tezahürü olarak; maddi ve manevi, dünyevi ve uhrevi hiçbir talebi olmayan bir hayatı ortaya koyar. Bu meyanda;


a- Kimseden hediye almamıştır.

b- Dünyevi bir yatırımı olmamıştır.

c- Hakim gücün; makam, para ve kontrollü dini hizmet teklifini reddetmiştir.

d- Şahsına bağlı bir yapılanmaya ve ferdi tutuma bağlılık yerine heyet ve meşveret mantığı içinde değer kazanmayı sağlamıştır.

2- Ferdin hukukunu şartsız korur ve savunur, hukukta eşitlik prensibine bağlı kalır.

a- Savaşta ölen masum Rus çocuklarına acır.

b- Ermenilere zulmedilmemesini ve haklarının korunmasını Osmanlı'ya teklif eder.

3- Toplum hukukunu, kendi hukukundan önce tutar. Himmeti millet kabul eder, "Kimin himmeti, milleti ise o tek başına bir millettir." ölçüsünü verir. "Tahakküm etmemek, tezellül de etmemek" hareketini hayatında prensip edinir.

a- "25 milyon Türk cemiyetinin selameti namına, bir Said değil, bin Said feda olsun" fedakarlığını ortaya koyar.

b- Mütehakkim dönemin rüesa ve diktatörlerine açık ve demokratik tepki verir.

4- Şahsiyetin teşekkülünde, ferdin cemaat içinde hukukunun korunması ile birlikte "şahs-ı nevi", yerine "şahs-ı manevi" modelini bireyden topluma geçen ahlaki bir sorumluluk olarak uygular.

Şahsın ahlaki normunun, külli aklın çerçevesinde cüz-i iradenin ortak akla dönüşecek bir meşveretle ahlaki ortamı güçlendirmesini sağlar.

Öz

Bu yazıda ahlakın tanımı yapılarak şahsiyetin oluşumu üzerinde durulmakta; güzel ahlaka model olarak Hz Muhammed (asm) gösterilmekte ve Bediüzzaman'ın ahlaki duruşu gözler önüne serilmektedir.


İsmail BENEK
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Ahlaki irade ve model şahsiyet
« Posted on: 29 Mart 2024, 15:58:00 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Ahlaki irade ve model şahsiyet rüya tabiri,Ahlaki irade ve model şahsiyet mekke canlı, Ahlaki irade ve model şahsiyet kabe canlı yayın, Ahlaki irade ve model şahsiyet Üç boyutlu kuran oku Ahlaki irade ve model şahsiyet kuran ı kerim, Ahlaki irade ve model şahsiyet peygamber kıssaları,Ahlaki irade ve model şahsiyet ilitam ders soruları, Ahlaki irade ve model şahsiyetönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes