> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Çeşitli Konularda Eserler > Din Psikolojisi > İmanın boyutları
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: İmanın boyutları  (Okunma Sayısı 4881 defa)
10 Kasım 2010, 13:02:08
Safiye Gül

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 15.436


« : 10 Kasım 2010, 13:02:08 »



3- İmanın Boyutları
 

İnanma olayının, biri diğerini tamamlayan üç boyutu vardır. İman kendi gerçekleşmesini, bu bo­yutların herbirinin gelişme derecesine uygun ola­rak, ruhî faaliyetin bütüncü bir çalışmasında bulur. [275]

 
a) Kabul ve Tasdik:
 

Bilgi ve algı alanımızı aşan bir haber, ifade ya da sözün işaret ettiği gerçekliğin tarafımızdan doğrulanarak kabul edilmesi, herşeyden önce psikolojik bir hazırlığa bağlı bu­lunmaktadır. İç dünyamız ile dış uyarıcılar ara­sındaki uygunluk ve mutabakat, tasdikin asıl kaynağıdır. Bundan dolayı, ancak kişide önceden meydana gelen bir psikolojik hazırlık sonucunda, işitilen şey kabul ve tasdike konu olur. Bu, imanın öncelikle bir iç hürriyete dayandığını gösterir. Îman ancak, ahlâkî tutumlar ve psikolojik şartlar insanı bir “başka” gerçeği kabul etmeye hazır ve elverişli yaptıkları zaman yaşanabilir. Bunun için, belli bir psikolojik denge iman için kaçınılmazdır.

İmanın asıl konusu olan Allah'ın varlığının ka­bulü de hissi, aklî ve iradî bir hazırlığın sonucunda gerçekleşir. İman, insan kişiliğinin derinliğinde yer alan Allah'ın belirti ve etkilerinin hissedilmesiyle başlar. Derûnî varlığında Allah'la karşılaşan kişi, O'nun sayesinde imanını kurar. Bu demektir ki, imanın konusu ve güdüsü eş zamanlıdır. İçinde Allah'ı hissetmeye başlayan insan, kendiliğinden O'na doğru yönelir; O'nun varlığını ve iradesini kavrar ve rıza ile O'na cevap verir. Ne aklî ne de hissî hiçbir güdü, değerlendirme sonunda imanı ger­çekleştiremez. Bütün bir ruhî yönelişe bağlı olarak, mevcudiyeti keşfedilen İlâhî Varlık, kendi gerçeğini insana kabul ve tasdik ettirmiş olur. Tutumun şahsileştiği ve şekillendiği bu anda, deyimin tam an­lamıyla dinî tecrübeden söz edilebilir.

Bir iç tecrübe olarak yaşanan iman, bunun ifa­desi olan söz ya da deyişlerle kendisini açığa vurur. Gerçekten de söz, bir şahsın onunla kendisini açığa vurduğu ve kendisini başkasına teslim ettiği en uygun ifade vasıtasıdır. Söz kişiyi, rıza ve anlam bü­tünlüğü halinde “başka” varlığa taşır. Bazen söy­lemeye kıyasla söylenen şeyin muhtevası ikinci de­recede kalır; söz içinde şahıs başkasında varolur. Derûnî tecrübe, buna uygun düşen bir sözlü formül ile ifade edildiği zaman, tam şuur kazanmış iman hâline gelir. Yaşanan dinî tecrübenin sözle teyidi demek olan “ikrar”, Allah ile insan arasındaki kar­şılıklı ilişkinin tabiatını dile getirir. Kişi, “Allah'tan başka  Tanrı  yoktur”   ifadesini   zikrettiği   zaman, Allah'ın varlığı karşısında O'nun varlığına şehadet ederek, kendi bütünlüğünü ve bağımsız gerçekliğini de teyid etmektedir. Buna göre şehadet iki yönlü bir tasdiki ortaya koyuyor: Şehadet ederken bir taraftan Allah'ın varlığı, diğer taraftan da şehadette bu­lunanın kendi varlığı tasdik ediliyor. Böylece iman fiili içerisinde tabiatüstü Mutlak Varlık'la, sonlu ve nisbî varlığın, ruhî olanla maddî olanın, durmadan birbirini tanıma ve tasdiki devam edip gitmektedir [276].

Başkasıyla ilişkide kesinlik rızadan önce gelmez. Kesinlik rızaya eşlik eder; onun meyvesi olarak ortaya çıkar. Dinî imanda da durum böyledir. İnsan Allah'a yöneldiği zaman herşeyden önce inandığı zâtı bilmek ister. Fakat ancak inandığı ânda O'nu bilir. Çünkü Allah görülmeyen, eşi benzeri olmayan ve zıddı bu­lunmayandır. O'nun için, Allah'ın varlığının tasdiki sınırlı bir bilgi ile değil, sınırsız bir mutlak inançla ol­maktadır. Bu şekildeki iman bilginin hem başı ve hem de gayesidir; bundaki kesinlik bilgideki ke­sinlikten yüksek ve kuvvetlidir. Çünkü her sınırlı ta­savvur delil olarak alınmayıp da bizzat matlup olarak alındığı zaman, kesinliği engelleyici olmaktadır. O halde Allah'a iman, görülür ve duyulur âlemden, gö­rünmez âleme doğru sonsuz olarak uzayıp gider. Onun için dinî iman, ne tümevarım ne de tüm­dengelim gibi, akıl yürüten akla, bilinen garantilerden hiçbirini gösteremez. Önceden araştırılması gereken bir kesinliğin gerekliliğinden vazgeçmekle birlikte mümin, Allah'ın belirtilerini, âyetlerini, delillerini olumlu bir şekilde yorumlamakta ve delillerin onu davet ettikleri şeye rıza ile bağlanmaktadır. [277]

Tasdik süreci insanın bütünlüğü ile alakalı ise de, psikojik fonksiyonların herbirinin bu olaydaki önem ve öncelik derecesi, fertlere göre de­ğişebilmektedir. Bu açıdan dindar kişileri bazı tip­lere ayırdetmek mümkün gözükmektedir. Kur'ân'da yer alan şu âyetin bu psikolojik farklılıklara işaret ettiği söylenebilir:

“Rabbinin yoluna hikmetle, güzel öğütle ve en güzel mücadele biçimi ile davet et” [278] Bu âyeti yorumlayan İbn Rüşd [279], in­sanların bir sözü, bir haberi tasdik bakımından üç sınıfa ayrıldıklarım belirtir:

1- Hikemî Tip : Bazı insanlarda akıl ve dü­şünme melekesi en üst seviyede bulunur. Onun için bunlar bir hükmü kesin aklî, ilmî ve felsefî de­lillere bağlı olarak tasdik etme eğilimi taşırlar.

2- Cedelî Tip : Bazı insanlar da bir hükmü kar­şılıklı konuşma tartışma (cedel; diyalektik) soucunda tasdik ederler.

3- Hatabî ve İknaî Tip : Bazı insanların duygu ve sezgi yönleri diğer melekelerinden daha fazla ge­lişmiştir. Bunlar, vaaz ve nasihat yollu sözlere, dinî hitap ve telkinlere dayalı olarak, kolayca bir hükmü tasdik edebilirler.

Batı'da, çok sayıda dindar insan üzerinde yap­tığı araştırma sonuçlarını yorumlayan bir araştırmacı, yukarıda belirtilen gruplamaya çok benzer bir sıralama yapmaktadır [280]. Buna göre, dinî ya­şayıştaki ferdî farklılıkları psikolojik yönden en genel çizgileriyle üç tip olarak ayırdetmek müm­kündür. Yâni üç ayrı tip dindarlık sözkonusudur.

Birincisi, “akılcı tip dindarlık”tır ki, bunlarda zihnî yön ağır basar; benlik fonksiyonu silik bir du­rumdadır. Filozof ve ilahiyat bilginleri buna örnek gösterilmektedir. İkincisi, “mistik tip” dindarlıktır ki, bunlarda benlik yeteneği, vasıtasız ruhanî tec­rübe ağır basar, akıl çok alt sıralardadır. Üçün­cüsü, “merkezî (dengeli) tip” dindarlıktır ki, bun­larda akıl ve benlik, düşünme ve ruhanî tecrübe her ikisi denge halindedir. [281]

 

b) İtaat ve Teslimiyet :
 

Bir başka açıdan iman, kendi şahsî hürriyetinden ve bağımsız yönelişinden kişinin vazgeçerek, ilâhî iradeye teslim olması ve bağ­lanmasıdır. Mümin, Allah'ın mutlak hakimiyet ve oto­ritesini kabul ederek buna baş eğen kişidir. Kendi hürriyetini Allah'ın iradesine teslim eder; O'nun emir ve yasakları çerçevesinde hayatına yön ve düzen verir.

Kayıtsız şartsız kendi şahsî hürriyetinden vaz­geçme olarak iman zamanın üç boyutuna uygun olarak yapılanan bir “razı olma”dır. Herşeyden önce insan,   kendi   başlangıcını   Allah'a   dayandırmayı kabul eder. Bunun yanında, insanı kendisine çeken fakat kendisinin düzenlemediği, Allah'ın tayin ve takdir ettiği bir gelecek üzerine hayatını bağlamaya razı olur. Nihayet kendisini, hâli hazırdaki iradesine hükmeden    bir    Mutlak    İrade    tarafından    varoluşunun sevk ve  idare  olunduğu  tarzda  tanır. Böylece görülüyor ki, dinî iman, kişinin kendi ken­disi hakkındaki ilâhî iradenin belirlediği hakikate başeğmesi    ve    razı    olmasıyla    gelişen    bir    “al­çakgönüllülük” fiilidir. Bir anlamda iman, insanın kendi aczini bilerek, kendini ilâhî emirlerin sadece uygulayıcısı olduğunu kabul etmek ve gereken va­zifeyi en güzel şekilde, en üst derecede yerine ge­tirmeye çalışmaktır. Bu tutum, güçlü bir “vazife ve sorumluluk”   duygusuyla    içice    bulunmaktadır.

Buna bağlı olarak gelişen fiil ve davranışlar, imanın canlılığını ve sürekliliğini sağlar. Eğer iman bu an­lamlı fiil ve davranışlar vasıtasıyla canlı tutulmazsa, sönüp  gitme  tehlikesiyle    karşı    karşıya    bu­lunacaktır.   İlâhî  irade   karşısındaki   sorumluluğu dile getiren uygulama ve davranışlar, kendilerine zıt olan  insanî  eğilimleri  aşarak varlığını   sürdüren, tam bir bağlanmadırlar. İnsanın ruhî yapısı ne ger­çekliğin icaplarına ne “başka”sıyla ilişkiye ahenkli bir şekilde uyum sağlamak ve ne de Allah'a iman ile bağlanmak  için  programlanmış bir bilgisayardır. Gerçekten insanî olan her alanda tutkular (hevâ), imanla çarpışan, onu bölen ve kendi tasarılarına göre onu sevk ve idare etmeye zorlayan duygusal güçlerdir.   Ruh hâllerinin yaşaması,  şahsî olarak kendini bir istikâmet üzerine yerleştiren kişinin fiil ve davranışıyla, bu iç bölünmelerin aşılması du­rumunda mümkündür. Başkasında varolma ilişkisi tarzındaki   her   bağlanma ancak “içgüdüsel fe­ragatler”den ibaret olan sınırlandırmaları göze ala­rak,   kendisinde   varolduğu   varlıkla   uyumu   ger­çekleştirebilir.   Allah'a   itaati   arzu   etmek   yeterli değildir. Allah ile insan arasındaki ittifak ve mu­tabakatın sağlanması, insan psikolojisindeki zıt ar­zuların aşılmasına imkân veren fiil ve davranışlarla mümkün olur.  Birbirine zıt her türlü inanç, dü­şünce ve yaşama tarzlarının açıkça sergilendiği gü­nümüzdeki kültür ortamında, ayrı ayrı yönlerdeki dış tahrikler, insandaki çelişkili eğilimleri o kadar kuvvetli bir şekilde harekete geçirirler ki, mümin olanların büyük çoğunluğu, ona sahip olabilmek için kendi imanlarını düzenli olarak yeniden ele geçirmek zorundadırlar.

İnsanlararası ilişkilerde müşahede edildiği gibi itaat, güçlü ve üstün niteliklere sahip bir otoritenin kontrolü altına girme davranışıdır. Kişilerin bu otoriteyi algılama biçimi gözönüne alındığında, itaat davranışının iki temel tipini birbirinden ayırdetmek mümkündür. İtaat, otorite ile veya onu temsil eden şahısla “aynileşme tarzında olabilir. Aynileşme so­nucu itaat davranışının temelinde, otoritenin ca­zibesi, değeri vardır, itaat edilenin, itaat edenin gözündeki değeri devam ettikçe itaat davranışı da devam eder, aksi takdirde ortadan kalkar. Bu şahsa, modele, örneğe dönük bir eğilimi ifade ed...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: İmanın boyutları
« Posted on: 19 Mart 2024, 13:44:06 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: İmanın boyutları rüya tabiri,İmanın boyutları mekke canlı, İmanın boyutları kabe canlı yayın, İmanın boyutları Üç boyutlu kuran oku İmanın boyutları kuran ı kerim, İmanın boyutları peygamber kıssaları,İmanın boyutları ilitam ders soruları, İmanın boyutlarıönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes