> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Çeşitli Konularda Eserler > Din Psikolojisi > Dini tecrübe türleri
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Dini tecrübe türleri  (Okunma Sayısı 5064 defa)
11 Kasım 2010, 12:10:04
Safiye Gül

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 15.436


« : 11 Kasım 2010, 12:10:04 »



2- Dinî Tecrübe Türleri
 

Allah'la ilişki içerisinde bulunan insanın yaşadı­ğı dinî tecrübeler, duruma ve şartlara göre bunların yapı ve muhtevası, biçimleri ya da bıraktıkları etki­ler bakımından birçok türlere ayırdedilebilir. [224]

 
a) Muhteva Yönünden Dinî Tecrübe Türleri
 

aa. Doğrulayıcı Tecrübe : Böylesi tecrübeler, kabul edilmiş inançların (veya imanın) gerçek oldu­ğu duygusunu, bilgisini veya sezgisini ansızın veren tecrübeleridir. Bunun iki alt kategorisi vardır:

1- Kutsal'ın genel bir duygusu; kutsal ve kutsal dışı (profane) arasındaki sınırda korkunun, dehşetin, ihtişamın, tanımı güç heyecanı tecrübesi.

2- Ulûhiyetin varlığının sezgisel ve kendine has bir şuuru, bir başka deyişle, özel yakınlık duygusu.

ab. İlâhî Cevap Tecrübesi : Bu, karşılıklı hazır bulunma tecrübesidir; insan Allah'ın ve O'nun kendi talep.ve durumuyla ilgilendiğinin canlı şuu­runa sahiptir. Bunun da üç ayrı şekli vardır: 1- Kurtuluş tecrübesi. Bu tecrübe, Allah'ın insanın va­roluşuna özen gösterdiği ve kurtuluşu için onu ter­cihe yönelttiği şeklinde yaşanır.

2- İlâhî müdahele tecrübesi. Mucizevî bir şekilde Allah'ın müdahelede bulunarak bir tehlike ve sefaletten insanı kurtardığı tarzda hissedilir.

3- ilâhî müeyyide tecrübesi. Bu, Allah'ın cezalandıncı müdahelesinin hissedildiği bir tecrübe şeklidir.

ac.  Vecd Tecrübesi  : Bu tecrübede karşılıklı olarak hazır bulunmanın sezgisel şuuru yerini, aşk veya dostluğa yakın bir duygusal ilişkiye bırakır.

ad.  Vahy Tecrübeleri : Bu tecrübeler içerisinde insan kendini ilâhî tebliğlerin muhatabı olarak his­seder veya özel bir aydınlanmaya maruz kalır[225].

 
b) Etki ve Sonuçları Yönünden Dinî Tecrübe Türleri
 

ba. Belli bir tabiatûstü gerçekliğin genel olarak elde edilebilir sağlam ve sezgisel bilgisi. Bu tabia­tûstü gerçeklik hem dünyadan ve insan hayatından ayrılmayan ve hem de kendi tezahürleri içerisinde görünen bir sır olarak algılanmaktadır. Bu, ilâhî varlığın hem içkin hem de aşkın olarak hissedilen tecrübesidir.

bb. Kendi yeniliği içerisinde ortaya çıkarak kişiyi şaşkınlığa uğratan,  şahsî varoluşu hakkında onu sorguya çeken ve geçici ya da kalıcı olarak kişiyi de­ğişikliğe uğratan, tabiatüstü bir gerçekliğin, çoğu-kez derin bir şekilde duygusal kavranması. Bu tec­rübe önemli bir hâdise karakterine sahiptir. Çünkü beklenmedik bir tarzda vukubularak henüz hayal meyal  farkedilmiş  bir  hayat ve  kader  anlayışını kendi açıklığı ile birdenbire kabul ettirir. Hidayet olaylarının çoğu böyle bir tecrübeyi temsil ederler. Meselâ, Gazzâli'nin   gençlik   döneminde   yaşadığı şüphe ve vesveselerle dolu bunalımlı durumdan bir anda kurtulmasını sağlayan, böylesi bir tecrübenin varlığıdır[226]. Bu tecrübe tipi, ilhama bağlı bir keşif karakterine   sahiptir.   Böylesi  dinî  tecrübeler  her zaman Allah'ın varlığı ve faaliyeti, gerçekliği ile veya tabiatüstü kişisel bir varlıkla ilgilidir. Bu tecrübede keşfedilen ve hayatı altüst eden şey, kutsal olduğu için ve tabii dünya ile farkı sebebiyle, tam tamına gerçeklik özelliğine sahip olmadığı için, dünya ile sı­nırlı olmayan kesinlikle tabiatüstü bir gerçekliktir.

be. İnsanın giriştiği şahsî ve devamlı bir ilişki­nin ürünü olan bilgi. Bu tecrübe, türlü ilişkilerin, yer aldığı bir tarihi, geçmişe ait bir konu, bir uygu­lama veya bir şahsın özel ve mahrem kimliğinin sentetik bir anlayışı halinde toplar. Bu tip bir tecrü­beyi yaşayan insan, tecrübe konusunu yavaş yavaş kendisine gösteren geçmişin tecrübelerini yeniden hatırlar. Daha önce dinî şüpheler ve çatışmalar ge­çirmiş olan ve dinî tebliğin çağrısına uyarak imanı­nı arındırma çalışması yapmış olan kimse, iman ve Allah tecrübesine sahip olduğunu söyleyebilir. Veya, dua yapan ve dualarında can sıkıntıları, yanüsamalar ve imtihanlar kadar, faydalar ve neşeler tanıyan kimse dua tecrübesine sahip olduğunu söy­leyebilir. Bu şekilde anlaşılmış bir dinî tecrübe için­de, benliğin ötesinde olan şeyle hayat, kendisi vası­tasıyla mahrem ve aydınlık bir bilginin elde edildiği bir aracıdır. Hayatın felaketleri içinde desteklenmiş olan ilişkinin süresi bu tecrübeye, sathî ve geçici iz­lenim ve görüntüleri aşan bir bilgi sağlamlığı sağlar. Duygusal çalkalanmalar artık onun aslî sürekliliği­ne zarar vermez. İkinci kategorideki şiddetli heyecani tecrübe ansızın bir aydınlanmaya bağlı bulun­makta iken, Allah'la ilişki halindeki bir hayatın sonucu olan bu tecrübede kişi, Allah'ın kendisini açığa vurduğu kadar gizleyen zât olduğunu da bilir.

bd. Tasavvufî (mistik) tecrübe, dinî tecrübenin özel bir kategorisini temsil eder, Esasen “mistik” ke­limesi gizli bir sırla ilişkili olan her bilgiyi ifade ettiği için, kelimenin semantik yapısı böyle bir sınırlan­dırmaya zorlamaz. Şu kadarı var ki, mistik dine ait olabilir. Dinin dışında, kelimenin en geniş anlamın­da, her coşkunluk, aşk ve şevk, her toplu taşkınlık, her aydınlanma izlenimi, her birleşme duygusu ve her bâünî bilgi mistik olarak adlandırılabilmektedir. Genelde vecdlerin dinî mistiğin esası olduğu ve bunların akıldışnın derinliklerinden ortaya çıktığı fikri vardır. Fakat, mistiklerin dinî tecrübelerinin dua, zikir, ayin, ibadet, tefekkür., gibi yoğun dinî uygulamaların, ayrıca hayal gücü, duygusallık ve düşünen aklın arınmasıyla gerçekleşen sistematik bir uygulama ve uzun bir yürüyüşün meyvesi oldu­ğu da açık bir gerçektir. Buna karşılık vecd olayları, görüntüler ve kendinden geçmeler; terkedilmişlik duygusu, sıkıntı ve duygusal ölüm safhalarını da içine alan bir güzergahın ikinci derecede olaylarından başka birşey değildirler. Bu bakımdan mistik tecrübe, üçüncü kategorideki tecrübeyle karşılaştırılabilir. Mistik tecrübeyi, şahsî ve devamlı bir ilişkinin sonucu olan tecrübeden ayırdeden şey, mistik­lerin arzu ettikleri tecrübî birleşme “bağış”ını kabul etmeye kendilerini hazır hâle getirmek için sistema­tik ve aralıksız çalışmadır. Konusu ve meydana ge­tirdiği ürün bakımından mistik tecrübe, özel bir tecrübedir. O, birinci kategorideki tecrübeyi kapsar; ikinci kategoriden anlar ihtiva eder; izlediği yol ve sonuçları bakımından üçüncü kategorideki dinî tec­rübeyle kıyaslanır. Fakat mistik tecrübe, tecrübeleri daha sistematik olarak hazırlar ve onları daha uzaklara sevkeder [227].

be. Bir kimsenin kendisinde bulduğu ve Allah'tan olduğunun kesin şuuruna vardığı vasıta­sız bir bilgi olan vahy tecrübesi, dinî tecrübenin en derin ve anlaşılması güç olanı, sonuçları bakımın­dan en etkili, sürekli ve güçlü olanıdır. Vahy tecrü­besi, içerisinde sadık rüyalar, sesler ve görüntüler, doğrudan ilhamlar ve vasıtasız ilişkiler, apaçık idraklerin [228] yer aldığı, çok şekilli, aynı zamanda çok şiddetli [229] bir tecrübedir. O kadar ki, vahy anında bedene yansıyan etkiler [230], bu tecrübenin beşeri ta­biatı olağanüstü bir değişikliğe uğrattığını göster­mektedir. Bununla birlikte, vahy esnasında pey­gamberin şuurunun açık olması ve kendinde cereyan eden ruhanî hadiseyi o anda bütün zihnî fonksiyonlarıyla algılama ve izlemesi [231], bu tecrübeyi mistiklerin vecdinden olduğu kadar, bazı akıl hastalarının şanolarından (halüsinasyon) da ayırt etmektedir. Ayrıca, vahye bağlı olarak ortaya konan bilgilerin fert ve toplum hayatında yaptığı et­kiler sonucu meydana gelen değişiklikler, insanlığa kattığı yeni değerler, vahy tecrübesinin ayırdedici bir özelliği olarak gözükmektedir.

Hz. Muhammed örneğini izlediğimizde, vahy ön­cesi bir psikolojik hazırlığın, inziva ve tefekkür dö­neminin varlığı görülmektedir. Bu durum, vahy tec­rübesi ile peygamberin kişiliği arasmda belli bir bağlantının varlığını ortaya koymaktadır. Fakat bu ilişki hiçbir şekilde bir sebep-sonuç ilişkisi olarak değerlendirilmeye elverişli değildir. Yâni Hz. Mu­hammed, önceden tahmin edip şuurlu ve plânlı bir şekilde hareket ederek, vahy için kendisini hazırlamış değildir [232]. Bir bakıma O, şuurdışı bir şekilde o yöne sevkedilmiştir. O'nda vahy, şuurlu benliğinden tamamen ayrı, ummadığı bir şekilde, beklenmedik bir tarzda ortaya çıkarak, derin bir sarsıntıya yol açmıştır [233]. Bu bakımdan vahy, insan psikolojisini yöneten kanunlarla açıklanması mümkün olmayan bir gerçekliğe sahiptir. [234]



[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Dini tecrübe türleri
« Posted on: 19 Mart 2024, 12:40:40 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Dini tecrübe türleri rüya tabiri,Dini tecrübe türleri mekke canlı, Dini tecrübe türleri kabe canlı yayın, Dini tecrübe türleri Üç boyutlu kuran oku Dini tecrübe türleri kuran ı kerim, Dini tecrübe türleri peygamber kıssaları,Dini tecrübe türleri ilitam ders soruları, Dini tecrübe türleriönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes