> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Çeşitli Konularda Eserler > Din Psikolojisi > Dinî davranışın kaynakları
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Dinî davranışın kaynakları  (Okunma Sayısı 2592 defa)
11 Kasım 2010, 12:26:49
Safiye Gül

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 15.436


« : 11 Kasım 2010, 12:26:49 »



İKİNCİ BÖLÜM


Dinî Davranışın Kaynakları
 

İnsan niçin görünmeyen bir Yüce Varlığa inanır ve bağlanır? Hangi durumlar insanı Allah'a dua et­meye ve O'ndan yardım istemeye sevkeder? Niçin bazı insanlar hayatlarının belli bir döneminde bütün eski alışkanlık ve davranışlarını terkederek, dinî hayata giriş yapmaktadırlar? İnsanın dinî bir yolda ilerleyişinin güdüleri nelerdir? Niçin bazı in­sanlar daha dindar, diğer bazıları değildir? Bu ve benzeri soruların cevaplarının araştırılması psikolo­jide “güdülenme” (motivasyon) konusunu ön plâna çıkarır.

Dinî iman görünmeyen şeylerle ilgilidir. İnsan bu dünyada apaçık ve kesin bir şekilde dinî inançların muhtevasını oluşturan konuları müşahede edemi­yor. Madem ki dindar insan bu dünyada apaçıklığın kesinliği ile Allah'ı görmüyor ve O'nun niyetini oku­muyor, hangi güdüler sebebiyle dünyanın karmaka­rışık işaretlerini aşıp geride bırakarak Allah'a ulaşı­yor? İşte güdülenme psikolojisinin açıkça aydınlat­mak istediği mesele budur. înanan insan niçin inandığının sebeplerini akılcı bir yolla açıklayabilir. Fakat kişiyi inanmaya sevkeden sebepler çoğu zaman aklı aşar; çünkü bu güdü­ler sadece teorik olmayıp, aynı zamanda insanı içten ilgilendirmektedirler. Zaten böyle olmasaydı Allah aşırı nazarî soyutlamadan başka birşey olmazdı. Oysa ki, dinî inanç içerisinde ferdin kendisine yönel­diği Allah, hem insanın aklı ile kabul ve tasdik etti­ği, hem de “insanın varoluşuna anlam veren” olarak algılanmaktadır. Böylece, dinin ana konusu ile, in­sanın istek ve ihtiyaçları, özlem ve idealleri arasında çok güçlü bir bağlantı kurulabilmektedir. [136]

 
A- Güdülenme (Motivasyon)
 

İnsanı içten harekete geçirerek belli bir yönde davranışa sevkeden faktörler vardır. Bunlar ilgi, istek, ihtiyaç, arzu, dilek, emel, amaç, dürtü, ideal, tutku., gibi kelimelerle ifade edilir. Bunlar şuurlu ya da şuurdışı, fizyolojik, duygusal, zihinsel ve sos­yal nitelikli olabilirler. Davranışlarımızın temelinde yer alan bütün bu faktörleri ifade etmek için genel olarak “güdü” (motif) kelimesi kullanılır. Bir ferdin davranışım belirleyen dinamik faktörler bütününe ise “güdülenme” (motivasyon) denmektedir. Güdü­lenmenin üç ayrı yönü vardır:

1- Kişiyi belli bir he­defe iten güdüleyici durum,

2- Hedefe ulaşmak için yapılan davranış,

3- Hedefe ulaşmak. Güdülenme­nin bu üç yönü biri diğerini tamamlayan ve izleyen, devri bir sistem oluştururlar.

Güdü, insanın canlı varlığını sürdürmesi, çevre­siyle uyum sağlaması, gelişmesi ve potansiyellerini açığa çıkarması için tatmin etmek zorunda olduğu “ihtiyaçlar”ı ile, yerine getirmeyi bir mecburiyet ola­rak hissettiği “istekler”ini ihtiva eder. Bir başka de­yişle, güdüler çeşitli ihtiyaç ve isteklerden kaynak­lanırlar ve  insanı  bunların  tatmini  yönünde bir hedefe zorlarlar. Meselâ, bir fert açlık duyar ve yemek ister; korkar ve emin bir yer arar; yalnızlık hisseder ve arkadaş arar. Şiddetli bir baş ağnsi, çare veya ilaç ister; ahlâkî bir şuur başkasının ma­lına el uzatmamayı, ana-babanın emrine itaat etme­yi gerektirir. Gıda, arkadaşlar, sığınacak bir yer, dürüst ve itaatli olma birer hedef teşkil ederler. Fakat esas itibariyle hedefler gıda, arkadaş ve yer değil fakat bu nesnelerle ilgili faaliyetlerdir. İnsanda sınırsız denebilecek sayıda ihtiyaç ve istek doğura­cak bir kapasite vardır. Fakat bir ferdin hayatında ortaya çıkan sayı çok sınırlıdır [137].

 
1- Din İhtiyacı
 

“Dinî davranışı güdüleyen şey nedir?” sorusuna ilk plânda verilebilecek cevap “dinî ihtiyaç” olacak­tır. Şimdiye kadar insanların büyük çoğunluğunun dinî faaliyetler gösterdikleri müşahede olunduğuna göre, diğer ihtiyaçların yanısıra bir de dinî ihtiyaç­tan söz edilebilir mi? Din psikologlarının yanısıra, dine ilgi duyan çoğu sosyal bilimciler ve ilâhiyatçılar, böyle bir açıklama modeline başvurur­lar. Vergote, böyle bir düşünce şeklini, şu iki yönlü mülahazayı öne sürerek tenkit etmektedir: Önce, psikolojik tabiatlı olarak bu şekilde hangi şey açık­lanmış olmaktadır? Sonra, açıklaması yapılan olaya gelince; din kendisini bir ihtiyaç olarak mı takdim etmektedir? [138]

İhtiyacın tek başına ve otomatik olarak davranışı güdelemeye yeterli olduğunu ileri sürmek pek mümkün görünmemektedir. Davranış aynı zaman­da ihtiyaç ve arzulan tatmin etme gücüne sahip olsa bile, o ihtiyaçlarla değil, arzularla güdülenir.

Çünkü  ihtiyaçların   kendiliklerinden   sebep  olucu karakterleri yoktur. O halde bir ihtiyaç hangi du­rumda davranışın sebebi haline gelir? Psikolojik ta­biat içerisinde yer alan fonksiyonel bir zaruret, eğer fert tarafından tanınır ve onun tatmini bir “arzu” konusu haline gelirse, ancak o zaman motivasyon değerini kazanır. Ne kadar önemli olursa olsun, bir davranışın niyete bağlı olmayan sonucu çok zor se­bebe iştirak eder [139]. Bu durumda, insanın doğuştan tabiî bir din ihtiyacıyla dünyaya geldiğini ve dinî fa­aliyetlerinin temelinde de sebep olarak bunun bulunduğunu öne sürmek, eksik ve belirsiz bir açıkla­ma tarzı olacaktır. Görünürdeki dinî davranışlardan yola çıkarak, kişide varlığı kabul edilen dinî ihtiya­ca kendi başına güdü statüsü vermek, ihtiyaçları dinî davranış haline dönüştüren ara değişkenleri atlayıp geçmek ve orijinal bir “ruhî kendilik” düşün­mek olur. Oysa ki, insanın özel bir dinî ihtiyaçla doğduğunu düşünmek; ruhî cihazını hiç zorlamaksızın sonradan dindar hâle gelebilmesi veya dinsiz olarak kalabilmesi ya da dinden dinsizliğe geçebil­mesini düşünmek kadar itiraz götürür görünmekte­dir [140]. Fertteki dinî eğilimler, ancak onun niyetine bağlı olarak arzu konusu haline gelirse, dinî davra­nışı güdüleyici olur. “Dinî arzu” inanan kişinin bir iç bağlanmasıyla oluşur ve bu da ihtiyaçların tabiî karakterine sahip değildir. O, ruhî hâllerin bir deği­şime uğramasından ortaya çıkar. Yani dinî arzu, tabiî eğilimlere göre “farklılaşmış” bir psikolojik ya­pıdır. O halde dinî davranışlarda güdülenme faktö­rü olarak dinî ihtiyaçtan değil, dinî arzudan söz etmek daha uygun olacaktır. [141]



[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Dinî davranışın kaynakları
« Posted on: 19 Mart 2024, 10:16:40 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Dinî davranışın kaynakları rüya tabiri,Dinî davranışın kaynakları mekke canlı, Dinî davranışın kaynakları kabe canlı yayın, Dinî davranışın kaynakları Üç boyutlu kuran oku Dinî davranışın kaynakları kuran ı kerim, Dinî davranışın kaynakları peygamber kıssaları,Dinî davranışın kaynakları ilitam ders soruları, Dinî davranışın kaynaklarıönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes