Guatr

Guatr

Temmuz 2008 - 115.sayı

Dr. Ramiz KAYRAK kaleme aldı, DİĞER YAZILAR bölümünde yayınlandı.

Tiroit bezinin büyümesiyle ortaya çıkan guatr, genelde zararsız ilerleyen bir hastalık. Hormon dengesinin bozulmasına bağlı belirtilerin tedavi edilmesi çoğu zaman yeterli. Ama pek çok rahatsızlıkta olduğu gibi guatrın da birden fazla nedeni ve çeşitli belirtileri var.

Tiroit bezi, büyüyüp bizi telaşlandırıncaya dek varlığından bile haberdar olmadığımız, çeşitli hormonlar salgılayarak hayatımızı normal koşullar altında sürdürmemize katkıda bulunan bir doku. Boğazımızın ön alt kısmında, iki parçalı bir yapıda tıpkı bir kelebeğe benzeyen bu bezin büyümesine Guatr deniyor. Bu ayki konumuz, birbirinden farklı durumların sebep olduğu Guatr.

Tiroit Bezi Ne İşe Yarar?

Tiroit bezine “vücudumuzun gaz pedalı” desek yeridir. Çok çalıştığında metabolizmayı arttırarak, kilo kaybına, sinirliliğe, huzursuzluğa, ellerde titreme, vücut ısısında artışa ve terlemeye yol açar. Yetersiz çalıştığında ise metabolizma yavaşlar, vücutta su tutulumu ve ödem gelişir, kilo artışı olur ve eğer çocukluk çağında ortaya çıkarsa, hem bedensel hem de zihinsel gelişim sekteye uğrar.

Durup Dururken Tiroit Bezi Neden Büyür?

Pek çok rahatsızlıkta olduğu gibi bu hastalıkta da birden fazla neden var. Bunlar içerisinde en çok bilineni kuşkusuz iyot eksikliği. Bu madde denizde, deniz ürünlerinde, toprakta ve suda bulunur. Dağlık bölgelere çıkıldıkça ve denizden uzaklaşıldıkça da miktarı azalır. Suyun sertlik oranının çok yüksek olduğu coğrafyalarda, bu sert su içerisinde bulunan aşırı miktardaki kalsiyum, iyotun vücuda alımına engel olur.

Peki, iyot normalin çok üzerinde alındığı zaman ne oluyor? Bu durumda da tiroit bezi iyot miktarınca hormon üretmeye gayret ettiği için çok çalışır ve bu durum da bezin büyümesine yol açar. Kısacası iyotun hem azlığı hem de çokluğu Guatra neden olmakta.

Bazı enzimlerin doğuştan eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan Kalıtsal Guatr çok nadir görülmektedir.
Aldığımız bazı gıdalar, örneğin, turp, lahana, Brüksel lahanası ve bazı ilaçlar tiroit bezinin iyot kullanımını baskılayarak guatra neden olurlar. Bu tür maddelere bu yüzden “Guatrojenik maddeler” denir.

Hayatımızın bazı evrelerinde (bebeklik, ergenlik ve gebelik) vücudun iyot ihtiyacı normalin çok üstüne çıkar ve böylece guatra yatkın hale gelebiliriz.

Boyundaki Şişliğin Tek Taraflı Olması Ne Anlama Geliyor?

Guatr, tiroit bezinin her iki parçasının çoğunlukla birlikte büyüdüğü bir hastalıktır. Eğer çok küçük bir parça büyümüş ve yuvarlak biçimde ele geliyorsa, bir “nodülün” varlığından söz edilir. Tek taraflı bez büyümesine ise genellikle iltihabi durumlar, iyi huylu tümör ya da kistler ve nadiren de kötü huylu kanserler yol açar.

Başka Ne Gibi Belirtileri Vardır?

Eğer büyüyen bez soluk borusuna ve yutağa baskı yapacak büyüklüğe erişmişse, bu durumda öksürük, seste boğuklaşma, yutkunurken boğaza bir şeyler takılıyormuş hissi ve sabahları uykudan nefes alamayıp, boğuluyormuşçasına uyanmak gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Doktorum Hangi Tetkikleri İsteyebilir?

Hormon düzeylerinin normal olup olmadığının anlaşılabilmesi için öncelikle kan testleri istenir. Bezin büyüklüğü ve yapısının anlaşılmasında kullanılan yöntem ise ultrasondur. Eğer nodüller tespit edilmişse dışarıdan ince uçlu bir iğne ile girilerek hücre örnekleri alınır. Bu sayede kötü huylu bir tümörün var olup olmadığını anlamak mümkün olur. Bazı özel durumlarda çok az miktarda radyoaktif madde ile gerçekleştirilen tetkiklere de ihtiyaç duyulabilir.

Bir Guatr Hastasını Neler Bekliyor?

Guatr hastalığı genelde zararsız ilerleyen bir hastalıktır. Hormon dengesinin bozulmasına bağlı belirtilerin tedavi edilmesi çoğu zaman yeterli olur. Bazen basit guatr tiplerinin kendiliğinden gerilediği de olur. Zaman zaman nodülü olan guatrlı bir hastada “toksik nodüler guatr” denen bir duruma ilerleme gelişebilir. Bu durumda tiroit hormonlarının aşırı salgılanmasına bağlı sorunlar yaşanır.

İlaç tedavisi sırasında dikkatli takip yapılmazsa, bu durumda hormonların baskılanmasına bağlı belirtiler ortaya çıkabilir.

Eğer tiroit bezi mütemadiyen büyüyor veya nodüllerde sertleşme oluyorsa muhtemel bir tümör durumundan şüphelenmek gerekir.

Ameliyat Olmam Gerekiyor mu?

Guatrlı hastalarda bezin büyüklüğüne bağlı olarak ortaya çıkan nefes ve yutkunma zorlukları en önemli cerrahi gerekçeleridir. Bunun dışında eğer hasta, boğazının önündeki bu büyük kütlenin görüntüsünden ciddi derecede rahatsız oluyorsa, kendi isteği ile ameliyat düşünülebilir.

Hasta Nelere Dikkat Etmeli?

İlaç dozlarına ve zamanına riayet, diğer tüm hastalıklarda olduğu gibi önem taşıyor. Belli aralıklarla hekim kontrolüne gitmek ve testleri tekrarlamakta yarar var. Ayrıca yine hekiminizin önerdiği özel diyet tavsiyeleri varsa bunlara da dikkat edilmeli.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın