Sarsılacak bir inancın var mı

Sarsılacak bir inancın var mı?

Elif TUNCA • 88. Sayı / DİĞER YAZILAR

Biri dağda çoban, diğeri şehirde kunduracı olan iki kardeşin kıssasını bilirsiniz. Günahlardan uzak durmak için dağda yaşayan kardeş, bir gün otlattığı koyunların sütünü bir bez torbaya koyup şehre, kardeşini ziyarete gider. Torbayı dükkândaki çivilerden birine asıp oturduğunda, içeri giren bir kadın ayakkabısını çıkarır ve çobanın gözü kadına ilişir. O esnada çiviye taktığı torbadan, başına süt damlamaya başlar. Bunun üzerine kardeşi, parmağını dudağına götürüp bir besmele çeker ve torbadan süt akan yeri sıvazlar. Sütün akışı duruverir.

Birkaç yıl önce tartışmalar çıkaran Takva filminin özü de bundan farklı değildi aslında. 40’larına gelene dek evi-dergâhı ve çuval dükkânındaki mütevazı işinden dışarı çıkmamış Muharrem birden para ve itibarla yani “dünya” ile sınanınca aradaki dengeyi koruyamamış ve aklından olmuştu.

Mevzunun can damarı; bu sınanmalardan hiç düşmeden geçip gidebilmekte değil sürçüp tökezlediğinde kusuru, orada burada değil nefsinde arayabilmekte. Zira “Hiç günah işlemeyen bir topluluk olsaydınız sizi toptan ortadan kaldırıp yerinize günah işleyen ancak tövbe eden bir topluluk yaratırdım” ifadesi, bizleri ve yaşanan her şeyi yaratana ait. Dolayısıyla ilk fırsatta sarsılan, dağılan bir inançtan söz ediliyorsa bir yerde, belki de şunu sormak lazım; o inancın varlığına ve muhkemliğine seni ne inandırdı ki?

Sinema için de hayli bereketli bir membadır bu mesele. Karakter çatışması denen olgunun tam da zirve noktasıdır zira. Elbette hakkıyla anlatılması marifet ister. O yüzden kimi karikatür yorumlara da tahammül etmek zorunda kalırız zaman zaman. Bu defa da bir yeniden çevrim olan Şeytanın Yüzü eğiliyor konuya. Matthew Gregory Lewis’in 1796 tarihli The Monk kitabı, 1972’de de senaryosuna usta yönetmen Luis Bunuel’in de destek olduğu bir filme ilham vermişti. Konusu itibariyle Meşa Selimoviç’in Derviş ve Ölüm’ünü ve ondan hareketle çekilen Derviş filmini de uzaktan çağrıştıran Şeytanın Yüzü’nde bir rahibin sınanmasına şahit oluyoruz.

Daha bebekken kuş uçmaz kervan geçmez bir manastırın kapısına bırakılan Ambrosio, burada kendini neredeyse kusursuz olarak yetiştirir. Öyle ki arkadaşları, kendisine saygı ve hayranlık duymakla gıpta ve haset etme arasındadır. Vaazlarını dinlemeye çok uzaklardan insanlar gelir, her vaazı çok etkileyicidir. Günah çıkarmaya ya da “insanî durumlarına anlayış gösterilmesini” ummaya gelenlere karşı net ve neredeyse acımasızdır. “Şeytan, Tanrı’nın izin verdiği kadar etkili olabilir üzerimde” dediği bir günahkârın “Her şey bu kadar kolay mı?” sorusuna, düşünmeden cevap verir: “Evet, bu kadar kolay!”

Bu “mükemmel”liği bozan şeylerse Ambrosio’nun ara ara yoklayan çıldırtıcı baş ağrıları ve son zamanlarda artan kâbusları. Ambrosio o kâbuslarda kendisi manastırın çatısında dururken aşağıda manastırın girişinde kırmızı bir pelerine bürünmüş, sırtı dönük bir kadın görür: “Güneşe dua eden bakire kız” elini uzatır ama onu tutamaz. Tepelerinde kargalar uçuşmaktadır. Bu kâbuslar, filmin finalinde Ambrosio’nun karşısına tekrar çıkacaktır; ama bu defa uyanarak kurtulamayacağı şekilde...

Bir gün manastıra tıpkı kendisi gibi tepeden düşme biri gelir; ailesini kaybettiği büyük bir felaket sonrası yüzü de yanıklar içinde kalan bu genç, manastıra sığınmak ister. Bazılarının itirazına rağmen Ambrosio arka çıkar ve genç, manastıra yerleşir. Sürekli Ambrosio’ya sorular soran ve mümkün mertebe eteğinden ayrılmayan bu genç, bir gece de Ambrosio’nun dayanılmaz ağrılarını, elleriyle başına dokunarak geçirir. Sonrasında da kimliğini açıklar; maskenin ardındaki Ambrosio’ya âşık bir kızdır! Ve hiçbir beklentisi olmaksızın sadece onun yakınında yaşamaktır isteği.

Seyredenler olarak Ambrosio’nun bu noktadaki kararının kilit önem taşıdığını biz biliriz ama Ambrosio elbette bunun farkında değildir. Tavizin tavizi getireceğini, başına hayal bile edemeyeceği şeylerin geleceğini ve (vaazlarında haykırıp durduğu tövbeyi bir tek kendi beceremediği için) ruhunu şeytana satmak zorunda kalacağını tabii ki bilemez.

Yönetmen, elindeki sağlam metin malzemesini sinematografik unsurlarla da başarıyla destekleyerek kimi zaman gerçek üstü bir atmosfere de kayan bir üslupla görselleştirmiş hikâyesini. Açılış sekansındaki manastırın figüratif süslemelerinin kesmelerle verilmesi, karanlık ve ışığın çarpıcı kullanımı, sahneler arasındaki geçişte kullandığı o eskitilmiş efektler ve elbette mutlak trajediyi haber verip duran etkileyici müzik...

Ruhun koridorlarında ezbere yürünemeyeceğinin bir ispatı gibi Şeytanın Yüzü.

Şeytanın Yüzü (The Monk)
Yönetmen: Dominik Moll
Oyuncular: Vincent Cassel, Deborah François, Josephine Japy
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın