ABD askerlerinin çekilmesinin ardından Irak

ABD askerlerinin çekilmesinin ardından Irak

Mesut ÖZCAN • 68. Sayı / DÜNYA

Ağustos sonu itibariyle muharip Amerikan askerlerinin Irak’tan çekilmesi ile işgal sürecinde bir aşama daha geride kaldı. 2009 yılının Şubat ayında açıklanan takvim çerçevesinde ABD 2011 sonunda askerlerini tamamen çekme planına uygun şekilde süreci işletiyor. ABD’nin muharip askerlerinin çekilmesine rağmen halen Irak içerisinde 50.000 askeri mevcut ve bu askerler Irak ordusunun hazırlanmasında görev alıyor. Aynı zamanda bu askerler gerek duyulduğu ve Irak yönetimi talep ettiği zaman operasyonlara destek veriyor.

ABD daha önceki planlarına uygun şekilde hareket ederken, Irak’tan ABD askerlerinin bir an önce çekilmesini savunan kişiler de dâhil olmak üzere pek çok kişinin sorduğu soru şu: bundan sonra ne olacak?

İnsanları bu soruyu sormaya iten nedenlerin başında, seçimlerin ardından 6 aydan fazla bir zaman geçmesine rağmen hükümet pazarlıklarının sonuçlanmamış olması geliyor. Ülkenin siyasi geleceği noktasındaki belirsizlik pek çok diğer belirsizliği beraberinde getiriyor. Ülke içerisindeki hiçbir dinî ve etnik grup hükümetin dışında kalmak istemiyor. Bunun en temel sebeplerinden birisi, ülkenin sisteminin hâlâ inşa halinde olması ve her bir grubun mümkün olduğu ölçüde bu yapıyı kendi çıkarlarına uygun şekilde etkilemeye çalışması. Bunun yanında, ülkede yaklaşık 30 yıldır hâkim olan savaş ekonomisi dolayısıyla devlet sektörüne alternatif bir ekonomik yapının olmaması, bütün aktörleri devlet kaynaklarını kullanma noktasında istekli hale getiriyor.

Ülkenin siyasi yapısı noktasında yeni dönemde değişiklik yapılması beklenen en temel konulardan bazıları, Başbakan’ın ve diğer üst düzey yöneticilerin görevleri ve yetkileri ile ilgili. Mevcut durumda pek çok yetkiyi elinde bulunduran Başbakan’ın yeni yapıda özellikle askerî birlikleri kontrol noktasında elindeki bazı yetkileri Cumhurbaşkanı, Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanı ile paylaşması gerekeceği konuşuluyor. Zaten seçimin üzerinden bu kadar zaman geçmesine rağmen hükümet pazarlıklarının devam etmesi de, sadece kimin hangi koltuğa oturacağı ile ilgili değil, o koltukta oturanın ne gibi yetkileri olacağıyla da ilgili. Maliki’nin önümüzdeki dönem de Başbakan olma ve elindeki yetkilerden feragat etmeme isteği, pek çok yorumcuya göre tıkanmada önemli bir rol oynuyor. Irak’ta bundan sonra oluşacak yapıyı kendi lehlerine şekillendirmek isteyen komşu ülkelerin etkileri de hükümet kurma çalışmalarını çevreleyen diğer bir unsur olarak ihmal edilmemeli.

ABD’nin çekilmesinin ardından ortaya çıkması muhtemel diğer bir sorun da, Kürt yönetimi ile merkezi yönetim arasındaki tartışmalı bölgeler ile yetki paylaşımı konusundaki anlaşmazlıklar. ABD askerlerinin çekilmesi gündeme geldiğinde Kürt yetkililer acele edilmemesi ve ABD’nin Irak’ta daha fazla sayıda asker bırakması gerektiğini dile getirdiler. Şurası bir gerçek ki, Kürtler işgal sonrasında elde ettikleri avantajlı konumun garantisi olarak gördükleri ABD’nin çekilmesinin kendilerini zor durumda bırakacağını düşünüyorlar.

Kürtlerle diğer gruplar arasında sorunlara yol açması muhtemel diğer bir konu da ülkenin ordusu ile ilgili. Sadece Peşmergeler değil, ülkedeki Şii ve Sünni siyasi gruplarla bağlantılı milis güçlerinin yeni dönemdeki muhtemel statüleri de ülkenin cevap bulması gereken önemli konulardan biri olarak gözüküyor. Irak Genelkurmay Başkanı ülkenin ordusunun tam olarak 2020’den önce hazır olmayacağını belirterek, ABD’nin çekilmesinin neden olabileceği güvenlik endişelerine dikkat çekiyordu. Mevcut yapı içerisinde ordunun bir parçası olan eski milis güçlerinin bazılarının hâlâ eski aidiyetlerini önemsemeleri, ortak bir Irak ordusunun ortaya çıkmasını zorlaştıran bir faktör olarak karşımızda bulunuyor.

Peki, tüm bu muhtemel olumsuzlukları göz önüne alırsak, ABD niçin askerlerini çekmekte bir tereddüt içinde gözükmüyor? Bu sorunun cevabı Obama’nın göreve gelirken ve geldikten sonra verdiği sözler ve bundan sonra yoğunlaşmak istediği alanlarla ilgili. Seçim kampanyası sırasında Irak’taki işgali geciktirmeden bitirme yönünde değerlendirmelerde bulunan Obama, göreve geldikten sonra açıkladığı planda da Irak’taki askerlerini belirli bir plan dahilinde çekerek dikkatini Afganistan ve Pakistan’a yoğunlaştıracağını açıkladı. Son aylarda gerek Afganistan’dan gerekse Pakistan’dan gelen haberler ABD için pek iç açıcı değil. Hatırlanacağı üzere birkaç ay önce Obama’nın Afganistan politikasını eleştiren Orgeneral McCrystal’ı görevden alan ABD Başkanı Obama, yerine Irak’ta başarılı olduğu değerlendirilen Orgeneral Petreaus’u atadı. Ama henüz Taliban’ın artan etkisini kıracak gelişmeler yaşanmış değil. İşte bu ortamda ABD askerlerini Irak’tan çekerek Afganistan ve Pakistan’daki operasyonlarını desteklemek istiyor.

ABD kamuoyu da ABD’nin Irak’taki varlığını artık daha az destekliyor. Özellikle yaşanan ekonomik krizin ardından ABD’nin içine düştüğü ekonomik sorunların sebepleri arasında gösterilen Irak’ın işgali bir an önce sona erdirilmesi istenen bir durum. Ülke içinde ve dışında imaj sorunu yaşanan ABD, Irak’ı işgalinin oluşturduğu sevimsiz görüntüyü sona erdirmek istiyor. İşgalin sona erdirilmesi gerekli yapıların oluşturulması durumunda Amerikan çıkarlarının korunmasını engellemeyeceği için, ABD bu ülkedeki ve genel olarak Ortadoğu’daki çıkarlarını daha barışçıl yollardan kollamak istiyor. Bunu yapmak için de, ülkede güvenlik durumu istenen düzeye gelmemiş ve bir hükümet kurulamamış olmasına rağmen muharip güçlerin çekilmesi işlemi tamamlandı. Bu adım ile Obama yönetiminin Iraklı siyasetçilere bir mesaj verdiği de düşünülebilir. Zaten ABD’li yetkililerden gelen açıklamalarda Iraklıların kendi kaderlerini ellerine almaları ve ülkelerinin geleceği için uzlaşmayı başarmaları gerektiği dile getirildi. Bu noktada Iraklı siyasetçiler ülkelerinin yeniden 2005- 2006 yıllarındaki kaos ortamına düşmesini istemiyorlarsa, demokratik uzlaşmanın şartlarına uygun hareket hareket etmek ve kişisel beklentilerini en aza indirmek durumundalar. Aksi takdirde mevcut şartlar Irak’ın geleceği ile ilgili pek parlak bir resim vermiyor.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın