Darbeleri içe sindirmek

DARBELERİ İÇE SİNDİRMEK VE OLAĞANLAŞTIRMAK

Mustafa ŞENTOP • 46. Sayı / DİĞER YAZILAR

Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) son birkaç yıllık faaliyeti, özellikle de son iki kararı, açık bir şekilde Mahkeme’nin ülke siyasetinde bir “aktör” olarak yer tuttuğunu göstermektedir. Mesele sadece Anayasa Mahkemesi-Hükümet-TBMM çekişmesinden ibaret değildir; karşımızdaki tablo, yüksek yargı kurumları üzerinden yasama ve yürütmeyi, yani seçilmiş iktidarı kontrol etme arzusunu göstermektedir. 28 Şubat askerî müdahalesine neden “post-modern darbe” denildiğini şimdi herkes daha iyi anlıyor olmalıdır.

AK Parti’nin kapatılması davasında vermiş olduğu kararda Anayasa Mahkemesi, partinin “laikliğe karşı eylemlerin odağı olma”sı durumunu tespit ederken, delillerini üç başlık altında toplamaktadır. Delillerin “eylem” niteliğinde olması gerekirken, sadece “söz”lerden oluştuğu ve bu durumun kapatma ile ilgili temel düzenlemelere aykırı bulunduğu ayrı bir tartışma konusudur. Mahkeme’nin delil olarak esas aldığı parti yöneticilerine ait sözler, üniversitelerde başörtüsünün serbest olmasına, İmam Hatip Liseleri mezunlarının sınav başarılarının üniversiteye girişte eşit bir katsayı ile değerlendirilmesine ve küçüklerin Kur’an Kursları’na gidebilmesi için getirilen yaş sınırının haksızlığına dair beyanlardan oluşmaktadır. Anayasa Mahkemesi “delil”lerin sadece bu üç konuyla ilgili olduğunu açık bir şekilde de ifade etmektedir. Burada çok önemli bir husus karşımıza çıkmaktadır: Üniversitelerde başörtüsü ile ilgili sorunlar münferit olarak ve zaman zaman yaşanmış olmakla beraber, 28 Şubat sürecine kadar genel bir yasaklama ve uygulama yoktu; genel yasak herhangi bir hukukî değişiklik yapılmaksızın 28 Şubat süreciyle ortaya çıkmıştır. İmam Hatip Lisesi mezunlarının üniversiteye girişleri de, yine YÖK’ün kuruluşundan itibaren yaklaşık yirmi yıldır diğer lise mezunlarıyla eşit bir katsayı esas alınarak değerlendirilmekteydi; 28 Şubat’tan sonra YÖK tarafından yapılan bir düzenleme ile katsayı eşitsizliği ortaya çıkarılmıştır. Kur’an Kursları’na gidebilmek için belli bir yaş sınırı aranması aslında Anayasa’nın 24. Maddesi’ne aykırıdır; bu sebeple 28 Şubat sürecine kadar bu konuda da herhangi bir sınırlama yoktu. Kısacası, AK Parti’nin “laikliğe aykırı eylemlerin odağı olması”na sebep olarak gösterilen üç mesele, bütünüyle 28 Şubat sürecinin ortaya çıkardığı meselelerdir ve bu üç konuya dair yasak ve sınırlamalar 28 Şubat kararlarıyla dayatılmış ve uygulatılmıştır. O hâlde, Anayasa Mahkemesi, Cumhuriyet’in nitelikleri arasında yer alan “laiklik” kavramını değil, aslında “28 Şubat kazanımları”nı, bir darbe felsefesini korumaya çalışmaktadır. Laikliğe karşı eylemlerin odağı olmak için sebep olarak gösterilen konular on yıl önce zaten bir sorun değildi; o zaman laiklik yok muydu? Anayasa Mahkemesi, aslında, laiklik kisvesi altında, 28 Şubat’la oluşturulmaya çalışılan yeni ideolojiyi korumaya çalışmaktadır. İşte bu husus, karşı karşıya kaldığımız durumun sadece Anayasa Mahkemesi-Hükümet-TBMM ekseninde değerlendirilmesinin yanlış olacağını göstermektedir. Tartışma, Anayasa Mahkemesi’nin sisteme müdahalesinin yöntemi üzerinden, sadece yetki ve görev perspektifinden yürütülmemelidir; asıl önemli olan bu müdahalenin içeriğidir ve ne adına yapıldığıdır.

Askerî darbelerle 1960’tan beri tesis edilmiş olan “vesayet rejimi”, 28 Şubat’la beraber daha rafine hâle getirilmiş, bazı anayasal kurumlara anayasa ve kanunlarda bulunmayan “siyasî” misyonlar yüklenerek sürdürülmeye çalışılmıştır. Anayasaya göre, siyasetin aktörleri bellidir; ayrıca, hukuk dışı aktörlerin siyasete dâhil olması mümkün değildir. O hâlde, Türkiye, acilen, ve yeniden bir Anayasa tartışmasına başlamalıdır. Bu çerçevede, önce, darbelerin “meşrû”luğuna sembolik bir imkân olarak düşünülebilecek Anayasa’nın Geçici 15. Maddesi’ni tartışmak ve kaldırmak gerekmektedir. Darbecilerin sorumluluğunu ve yargılanmasını engelleyen bu madde, siyaset için çok kötü bir işaret olarak durmaktadır. İkinci önemli tartışma, AYM’nin, yetkilerini düzenleme üzerinden değil, varlığı ve yapısı üzerinden sürdürülmelidir. Kanaatimizce, kuruluşundan beri ortaya koyduğu tutum ve kararlarıyla AYM, Türk hukuk hayatında herhangi bir fayda hâsıl etmemiştir. Bu sebeple, AYM’nin kaldırılması gerektiğini düşünüyoruz. Bu mümkün olmazsa, AYM’nin yapısı değiştirilmeli, derhal TBMM’nin de üye seçimine katkıda bulunduğu bir oluşuma geçilmelidir. Bu iki düzenleme de, yürürlüğe girer girmez etkili olacağından, AYM ya mevcut olamadığından ya da artık eski Mahkeme olamayacağından, AYM denetimine tâbi olmayacaktır. Türk hukuk hayatı için, bu ikisi dışında kalan seçenekler bizzat AYM tarafından imha edilmiştir.

Anayasa Mahkemesi’nin parti kapatma yerine hazine yardımının kesilmesi kararı vermesi, siyaseti mevcut durumu kabule ve bu yönde bir “uzlaşma”ya zorlamamalıdır. Siyaseti “kendini kurtarmak” üzerine kurmak, 28 Şubat süreci açıkça göstermiştir ki, partilerin kendisini kurtarmasına da yetmemektedir. Türkiye’yi kurtarmak hedefi olmadan kendini kurtarmak da mümkün olamaz.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın