22 Ağustos’ta internete ne olacak

22 Ağustos’ta internete ne olacak?

Hakan ÇOPUR • 76. Sayı / DİĞER YAZILAR

Siyaset biliminin temel sorun alanlarından biri de özgürlük ile güvenlik arasındaki gerilimdir. Yaşadığımız demokrasi çağında modern ulus-devletin temel sorunlarının çoğu hâlâ ciddi ayrışmalarla kendisini ortaya koyuyor. Örneğin özgürlüklerin nerede başlayıp nerede bittiği, devletin vatandaşının her türlü güvenliğini sağlamak için hangi sınıra kadar eylemde bulunabileceği, birey ile toplumun temel hak ve özgürlükleri çatıştığında ne yapılacağı gibi birçok temel konuda toplumsal uzlaşılara varılmış değil. Elbette özgürlükler esas, ancak toplumun güvenliği (devletin güvenliği değil) ile ilgili tedbirler de en az bu özgürlükler kadar önemli. Bu bakımdan sınırsız bir özgürlük anlayışı nasıl kabul edilemezse güvenliğe feda edilmiş bir özgürlük yaklaşımı da kabul edilmemeli. Mesele bu ikisi arasındaki “denge” noktasını bulabilmek. Türk modernleşmesi hâlâ bu denge arayışına devam ediyor.

İnternete sansür mü getiriliyor?
Türkiye’de yaşadığımız özgürlük-güvenlik geriliminin örneklerinden biri, 22 Ağustos’tan itibaren uygulanmaya başlayacak “internet filtreleme” sistemi oldu. Bazıları bu haber duyulunca internete sansür getirileceği düşüncesinden yola çıkarak anlamsız bir eylemliliğe girişti. Bunu seçim öncesinde hükümete yüklenme malzemesi yapan ideolojik/politik bazı çevreler de yok değildi. Ancak tüm bu süreçte gerçekten bu internet filtreleme sisteminin ne olduğu ve neden ihtiyaç duyulduğu gibi temel sorular tartışılmadı. Hayatımızın her alanında yer alan internet ile genç nesil arasındaki ilişkinin hangi boyutta olduğu gibi daha esaslı tartışmaları ise hiç yapmadık zaten. Devletin, “toplumun güvenliği” şemsiyesi altında internet üzerinden kontrol mekanizması kurarak “bireysel özgürlükleri” daralttığı gibi bir algı ortaya çıkarıldı. Ancak bu yanlış algılamanın kökeni, en iyi niyetli bakış açısıyla bile, yapılan işin mahiyetini anlamamak veya bilmemek olarak değerlendirilebilir.

Güvenli internet nedir?
Tartışmaların merkezindeki Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanlığı’nın (BTK) açıklamalarına bakıldığında ana hatlarıyla şu hususlar karşımıza çıkıyor: Uygulamaya “Güvenli İnternet Hizmeti” nitelemesi yapılıyor ve bu hizmeti sadece isteyen sunucular alıyor. Güvenli İnternet Hizmeti bir zorunluluk değil, talep eden aboneler alabiliyor, talep etmeyenlerin internet erişimlerinde mevcut duruma göre herhangi bir değişiklik olmuyor. Güvenli İnternet Hizmeti, hâlihazırda birçok işletmeci tarafından ücret karşılığı sunulan filtreleme hizmetlerine veya ücretli filtreleme programlarına alternatif olarak sunulacak seçenekli, abonelerin istedikleri takdirde kullanabilecekleri ücretsiz bir filtreleme hizmeti. BTK açıkça şu cümleyi kullanıyor: “Bu hizmeti alıp almama, seçip seçmeme konusunda kullanıcıların rızası esas olup tam bir özgürlük mevcut.” Kullanıcılar bu uygulamayla sayfalara erişimde bir sorun yaşamayacak. Ayrıca, “Güvenli İnternet Hizmeti’ni tercih etmeyen kullanıcının internet erişiminde mevcut duruma göre hiçbir farklılık olmayacak. Güvenli İnternet Hizmeti’ni seçmeyen kullanıcı zaten kullandığı internet hizmetini aynen kullanmaya devam edecek.”

Bu açıklamaların özeti, evinde çocukları için “güvenli internet” isteyen ebeveynlerin bugüne kadar para vererek satın aldıkları filtre programlarını “talep etmeleri durumunda” ücretsiz olarak kullanabilecek olmaları. Bugüne kadarki tüm internet kullanım işlemlerini “standart” olarak tanımlayan BTK, bundan sonra standarda ilaveten (zaten standart profil filtresiz internet demek) “çocuk profili”, “aile profili” ve “yurtiçi profili” şeklinde üç yeni profil tanımlıyor. Bu profiller arasında istenildiği zaman da geçiş yapılabilecek; örneğin bilgisayarın başına ortaöğretime giden çocuğu oturduğunda çocuk profilini seçen bir kullanıcı, kendisi oturduğunda standart profile geçiş yapabilecek. Hâl böyle iken “internetime dokunma!” diye sokaklara dökülen insanların bildiği başka bir şey mi var acaba?

Toplumun güvenli internete hakkı yok mu?
“İnternetime dokunma!” sloganıyla yürüyüşler yapan birçok insanın ve bu meseleyi bir özgürlük meselesi olarak kodlayan medyanın görmediği ya da görmek istemediği bir husus daha var: İnsanların internet aracılığıyla istedikleri şeye ulaşma hakkı ne kadar meşru ise bilhassa çocuklarına güvenli internet imkânı sağlamak ve onları internetteki zararlı içeriklerden muhafaza etmek isteyen insanların bu talepleri de meşru. BTK bu çalışmayı kendi keyfine göre değil, toplumdan gelen talepler doğrultusunda yapıyor. Artık kontrol edilemez bir noktaya gelmiş olan sanal âleme ilişkin en küçük bir düzenleyici uygulamayı internete sansür yaftasıyla yargılayanların internet üzerinden gerçekleşen cinsel suçla, kumar ve benzeri şans oyunlarıyla ve diğer sanal suçlarla mücadele hususunda ne gibi önerilerinin olduğunu bilmek toplumun hakkı. Dolayısıyla özgürlüklere vurgu yaparken ahlâki, manevi ve ailevi değerlerimizi de düşünmek durumundayız. Eğer bu değerler internet özgürlüğü yanında anlam taşımıyorsa o halde neyi tartışıyoruz? Salt bir liberal özgürlük tartışması mı bu? İngiltere kamuoyu internetteki cinsel suçlarla mücadele için ne gibi tedbirlerin alınması gerektiğini tartışırken Müslüman bir ülke olarak biz bu meseleyi sadece “internet özgürlüğü” çerçevesinde ele alabilir miyiz?

Gerçekte internete sansür ile alâkası olmayan, birçok Batılı ülkede benzerleri kullanılan ve AB’nin tavsiye kararı olan bu uygulama haberi birkaç gün içinde hızlıca bir kampanyaya dönüştürüldü. Asıl vahim olan şey ise tüm bu internete filtreleme tartışmalarında meselenin ahlâki, manevi ve ailevi boyutunun hemen hiç tartışılmamış olması. Hâlbuki toplumun bu tür bir filtreleme sistemine talep duymasının özünde bu var. Sonuç olarak, 22 Ağustos’ta uygulanmaya başlayacak bu hizmete ilişkin tartışmalar, demokratik zeminde gerçekten bir özgürlük-güvenlik gerilimini değil, ideolojik/politik zeminde gerçekleşen bir “rövanş alanı açma” çabasını yansıtıyor.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın