Bombalar altında

BOMBALAR ALTINDA

Elif TUNCA • 43. Sayı / SİNEMA

İdeolojik olarak karşı çıkabilirsiniz, sabun köpüğü işler yapmakla suçlayabilirsiniz, bütün bir dünyayı adetâ hipnotize etmesinden hazzetmeyebilirsiniz; ama şu da bir gerçek ki hâlâ Hollywood Sineması’ndan öğrenilecek çok şey var.

Bunda şaşılacak bir yan da yok esasında; ilk örneklerini de tümüyle ticarî bir anlayışta veren sinemanın anavatanındaki sektörel merkez, hiçbir şeyden değilse sadece rakiplerini kat be kat aşan sayıda çalışmasının verdiği pratik tecrübeden dolayı pek çok konuda bir adım önden gidiyor. Antrenmanlarını kaçırmayan bir futbolcuyla, spor adına tek yaptığı, haftada bir koşmaktan ibaret olan biri arasındaki fark gibi. Hollywood, dünyanın bu en kitlesel, en etkili ve gelişmeye en müsait sanat dalında, senaristiyle, oyuncusuyla, set teknisyeniyle, efekt uzmanıyla, yönetmeniyle öyle bir performans sergiliyor ki istense de istenmese de/ beğenilse de beğenilmese de bugün, sinema adına kuralları Hollywood koyuyor. Kaldı ki bu da her zaman tu kaka edilecek bir şey değil. Bu yılın bol Oscar'lı filmlerine baktığımızda Hollywood’un, bu yeteneğini, “çuvaldızı kendine batırırken” de ne kadar mahir kullandığını görüyoruz: Coen biraderlerin, “En İyi Film” seçilen “İhtiyarlara Yer Yok”u da, “En İyi Görüntü Oscarı”nı alan, P. T. Anderson’ın “Kan Dökülecek”i de Hollywood’u büyütüp bu hâle getiren Amerika’ya, Amerikan sistemine yönelik, umulmadık şiddette eleştiriler içeriyordu. Keza geçen sezon gösterime giren Paul Haggis’in yönettiği “Tanrı’nın Vadisinde” ülkede her şeyin alt üst olduğunu gösterirken, yardım işareti veren, göndere ters çekilmiş bir Amerikan bayrağıyla sona erip seyirciyi bir karış açık ağzıyla baş başa bırakıyordu.

Bu kadar uzun bir girizgâh (ya da içdökümü) yapmamızın sebebi, geçen ay gösterime giren Lübnan- Fransa- İngiltere ortak yapımı “Bombalar Altında”nın, hissettirdiği o “buruk acı”. Beyrut doğumlu Lübnan asıllı Fransız yönetmen Philippe Aractingi, esasen çok da elzem, çok güncel ve bir o kadar cesaret gerektiren bir işe soyunmuş. İsrail'in Lübnan’ı bir aydan fazla süreyle bombaladığı 2006 Temmuzu’nda, saldırılar sonrası haber alamadığı çocuğunu arayan bir kadın üzerinden bir Lübnan panaroması çizmiş. Hatta bizim için oldukça aşinâ bir panaroma bu; bir yanda ülkeden çoktan ayrılıp üst sınıf nimetleri içinde ailevî sıkıntılar çeken bir kadın, öte yanda alt sınıftan, her an ülkeyi terk etme planları yapan taksi şoförü bir adam. Kocasının kendini aldattığını öğrenip ayrılmaya karar verince oğlunu, yaşadıkları Dubai’den memleketi Beyrut’a, kız kardeşinin yanına “sıkıntıdan uzak olsun” düşüncesiyle gönderen Zeyna, savaş haberlerini duyunca soluğu Lübnan’da alıyor. Can havliyle bir taksiye binmek için çırpınıyor ama şoförlerin hiçbiri her an patlama yaşanan güney bölgesine geçmek için onun gibi hevesli değil. Zar zor ikna ettiği ve kendisinden etkilendiği anlaşılan Hıristiyan Toni’yle parada da anlaşınca yola çıkıyor nihayet. Ancak bir yandan yolların elverişsizliği, iletişim kanallarının tamamen çöküşü, bir yandan da Toni’nin aşırı rahat ve pek de güven telkin etmeyen kişiliği, Zeyna’yı sürekli zorluyor. İlk çöküş, tanımakta zorlandığı evlerinin enkazı altında ablasının can verdiğini öğrenmesi. Ardından oğlunun Fransız gazetecilerce bölgeden çıkarıldığı haberi gelince yalnızca taksi şoförü olma rolünden tamamen sıyrılıp “yol arkadaşı” hâline gelen Toni’yle birlikte büyük arayış başlıyor.

Aynı zamanda yol filmi karakteristiklerini de haiz bir drama olan “Bombalar Altında”nın esas derdi, yönetmenin de beyan ettiği gibi, savaşa karşı bir şeyler söylemek. Ancak bunu yaparken çoğu zaman belgesel tadında görüntüler, harap olmuş binalar, kayıplarının ardından feryad eden yakınlar ve bol bol gözyaşı kullanması, vicdanları o kadar etkileyemiyor artık. Çünkü biz, Av Partisi filmindeki savaş muhabirinin de söylediği gibi “Ana haberde bu dramları izledikten sonra akşam yemeğimize kaldığımız yerden devam eder” hâle geldik artık. Yine o filmde söylendiği gibi, dünyada aramayacağımız kadar çok berbat savaş var. (İşte bir tanesi de hemen kuzey-doğumuzda bu satırlar yazılırken alevlenmekte) Dolayısıyla bu “kanıksanmışlık” hâlimizi, “daha da gerçek görüntüler”le değil artık “daha da bizden biri” vasıtasıyla aşabiliyoruz. Beklediğimiz, Zeyna’yı ailemizden biri gibi görebilmek. Başta sözünü ettiğimiz Hollywood yeteneğinin işlevselliği de burada ortaya çıkıyor. Film boyunca “Bunu Hollywood çekseydi böyle mi olurdu?” demekten kendimi alamadım. Evet; pek çoğumuzun sürekli karşı çıktığı enteresan bir işbölümü anlayışı var Hollywood’da; senaryoyu başkası, diyalogları başkası yazıyor, çekimi yönetmen, kurguyu başka biri yapıyor ama sonuçta ortaya, alanında uzmanlaşmış insanların ortaklığında üretilen temiz bir iş çıkıyor. Ve aslına bakılırsa pek çok elin değmesi, pek çok aklın katılmasıyla yanılma payı da asgariye düşüyor. “Bombalar Altında” kesinlikle kötü bir film değil; ancak bir annenin evladını kaybetme hissiyatını, savaş ortamının çıldırtıcılığını önceden izlediğimiz pek çok Hollywood filminin izleriyle -ister istemez- mukayese edince hayli sönük kaldığı da bir gerçek. Özellikle drama yapısına az buçuk aşina seyirciler içinse finaldeki sürpriz, daha ilk yarıdan belli ediyor kendini ki bu da görmezden gelinemeyecek bir eksi puan.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın