Sağlık

Sağlık

Şubat 2008 29.SAYI

Kemik erimesi sadece yaşlıların sorunu değil

Kemik erimesi sadece ihtiyarlarımızı değil gençlerimizi de tehdit ediyor. Öyle ki genç bir kızda 65 yaş üstündeki kişiden beklenen kemik yoğunluğu çıkabiliyor. Kemikleri korumak içinse sağlıklı beslenme ve egzersize özellikle önem verilmesi gerekiyor.

Hastalığın yaşı yok” diye düşünürüz. Fakat bazı hastalıkların 80 yaşın üstünü vuracağı yanılgısına da sıkça düşeriz. Kemik erimesi bu konuda yanıldığımızı gösteren hastalıklardan biri. Kemik kitlesini ölçen dansitometri dediğimiz tetkikte çıkan sonuçlar bazen çok şaşırtıcı olabiliyor. Öyle ki genç bir kızda 65 yaş üstündeki kişide beklenen kemik yoğunluğu çıkabiliyor. Kısaca kemik erimesi sadece ihtiyarlarımızı değil gençlerimizi de tehdit ediyor.

Kemik dokusundaki kalsiyum eksilmesine bağlı kemik erimesine osteoporoz denir. Osteoporoz, erken dönemde kişi tarafından fark edilen fiziksel bir değişiklik oluşturmadığından günlük yaşamı etkileyen bir şikayet vermez. Bu nedenle genellikle ilerlemiş halde tespit edilir. Hastalık ilerlediğinde omurga eğrilikleriyle, hareket kısıtlılığı, ağrılar, özellikle kalçada ve el bileklerinde kolay kırıkların oluşması, boyda kısalma görülebilmektedir. Bu durum kişiyi başkalarının bakımına muhtaç hale getirebilir. Önemli olan çocukluk yaşlarından itibaren koruyucu tedbirleri almak ve risk altındaki kişilerin kemik yoğunluklarını ölçtürerek erken teşhise yardımcı olmalarıdır.

Kadınlar için en çok risk menopoz döneminde olmakla beraber çok sigara içenlerin, alkol bağımlılarının, fazla egzersiz yapanların, çok az kalsiyum alanların, kemik kırığı geçirenlerin, tedavi amaçlı kortizon kullananların ve tiroid hormonları alanların dikkatli olması gerekiyor. Kırık nedeniyle alçıda kalan kişilerde uzun süreli hareketsizlik veya yatalak olanlarda hareketsizlik de kemiklerin zayıflamasına neden olur.

Sağlıksız beslenme kemik erimesine neden olabilir

Kahve, çay, kola gibi kafeinli içecekleri çok tüketen kişiler erken yaşta osteoporoza aday olabiliyorlar. Kafein idrarda kalsiyum kaybını arttırmanın yanı sıra paratiroid hormon üretimini arttırarak kemikten kalsiyum atılmasını arttırmaktadır. Bu yüzden içecek tüketiminde süte ağırlık vermeyi küçük yaşlardan itibaren alışkanlık haline getirmemiz lazım. Beslenmenin kemik sağlığı üzerinde öylesine güçlü bir etkisi vardır ki, daha iyi kemiklere sahip olmak amacıyla yediklerinize dikkat etmek için asla çok geç ya da çok erken değildir. Önemli olan vakit geç olmadan kaybı yerine koymaktır. Süt, peynir, yoğurt, ayran gibi kalsiyumdan zengin beslenme şarttır. Emziren annelerin, hamilelerin daha da dikkatli olması gerekiyor.

Düşük miktarda ya da aşırı miktarda protein almamız osteoporoz riskimizi arttırıyor. Proteini kemiklerimizin ağırlığının üçte birini meydana getiren ve kalsiyumun üzerinde biriktiği kemik çatısını oluşturduğunu düşünün. Protein içeren balık (özellikle buğulama), yumurta sarısı, süt ürünleri, dondurma, yeşil marul salatası, asma yaprağı, kereviz, yeşil ve sarı sebzeler (özellikle lahana ve şalgam ailesi), sert kabuklu yemişler, fasulye, bezelye, mercimek, bakla, pirinç ve tahılları (daha fazla kepekli tahıllar) dengeli tüketmeye özen göstermeliyiz. Bezelye, fasulye ve tahılların içinde ayrıca aldığımız potasyum da osteoporoz riskini azaltıyor. Potasyum alımını arttırmak için muz, kuru kayısı, armut, domates gibi meyveleri veya meyve suyu ve meyveli yoğurt tüketmeliyiz.

Tuz tüketiminde aşırıya kaçmayın

Yüksek sodyum (tuz) alımı böbreklerden kalsiyum kaybına neden oluyor. Bu nedenle tuz tüketiminde aşırıya kaçmamak osteoporozu önlemeye yardımcı olur. Fazla şeker alımı da vücuttan kalsiyum kaybına neden olmaktadır ve osteoporoz dahil bir dizi sağlık sorununa sebep olur. Omega-3 balık yağları içeren destekleri de almanızı tavsiye ederiz.

Kemiklerinizi düzenli egzersizle koruyun

Yerçekiminin ve kemiklerin üzerindeki ağırlığın yok olduğu uzayda yaşayan astronotların hızlı bir kemik kaybına uğradıkları görülmüştür. Yük altındaki kemikler daha çok kalınlaşırlar ve güçlenirler. Bu nedenle, vücut ağırlığı ile yapılan egzersizler kemiklerin üzerinde basınç oluşturmakta böylece kemik yapımını arttırdığı gibi kas gücünü de arttırmaktadır. Özetle egzersiz, kemiklerimizin güçlendirilmesinde her yaşta çok önemlidir.

Sağlıklı bir egzersiz için ideal olarak haftada beş kez 20-30 dakika süreyle ölçülü egzersiz yapmayı hedeflemenizde fayda var. Yarım saatlik egzersizin bir defada tamamlanması gerekmez. Dilerseniz bunu günde iki veya üçe bölebilirsiniz. Çocuklar haftada en az iki saatlik egzersiz yapmaya özendirilmelidir. Yetmiş yaş üstü kişilerin fizik aktivitelerini arttırmaları osteoporoz açısından yarar sağlayacaktır. Egzersiz hareketlerini kalbinize fazla yüklenmeden güvenli sınırlar içinde yapmalısınız. Egzersizden sonra on dakika dinlenip nabzınızı saydığınızda 100 atımın altına inmelidir. Yaptığınız egzersiz rutinini 6 ayda bir değiştirirseniz kemiklerinizin farklı bölgelerine yeni uyarımlar olacağından kemik oluşturma sürecini arttırmış olacaksınız.

Ayrıca her gün 10-15 dakika doğrudan güneş ışığına maruz kalmamız D vitamininin oluşumu ve kemik sağlığımız için gereklidir. Sağlıklı kemik yapısı için sağlıklı beslenme ve hareketle kemiklerimizi güçlendirmeyi ihmal etmeyelim.

Kadınlar dikkat!

Kadın yaşamınınnın doğal bir aşaması olan menopoz (son adet kanaması), osteoporoz ve kemik kırıkları bakımından riskli durumlardan birisidir. Menopoz yaşı kişiden kişiye değişebilir. Türk kadınları için ortalama menopoza girme yaşı 48-52 civarıdır. Ancak herhangi bir hastalık nedeniyle yumurtalıklar dahil iç üreme organları ameliyatla alındığında erken yaşta menopoza girilebilir. 40 yaşından önceki menopoza erken menopoz denir ve bu durum osteoporoz için riskin erken başlaması demektir.

Dr. Kıvanç BEKTEMÜR
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın