Çocuğumuzun dini terbiyesi

ÇOCUĞUMUZUN DİNİ TERBİYESİ

Hüseyin OKUR kaleme aldı, DİĞER YAZILAR bölümünde yayınlandı.

Anne karnından rüşt çağına kadar bir çocuk üzerinde, olumlu ya da olumsuz en önemli etkiyi anne baba davranışlarının meydana getirdiği malumdur. Bu etki o kadar ileri bir seviyededir ki bebekler konuşmayı dahi en yakın çevresinden; anne babasından öğrenir. Hatta dil yapısı yani şivesi bile anne babasının konuşmasına göre şekillenir. İşte, bir bireyin yetişmesinde anne babanın tutumları bu kadar önemlidir.
Her anne baba, çocuklarının iyi yetişmesini hatta kendilerinden daha yüksek yerlerde, mevki ve makamlarda olmasını temenni eder ve bunun için de fiziksel zemin hazırlamaya başlarlar. Eğitim, okul, kitap, defter vs… Okusun da adam olsun deyişimizin arkasında durmak isteriz; bunun için çalışır, didiniriz. Bir anne baba için hayatlarının belli bir evresinden sonrası çocuklarıdır.
Günümüz için söyleyecek olursak, çocuklarımızın terbiyesinde (eğitim, öğretim, gelişim) eksik bıraktığımız bir yer var: o da dini eğitim… Bir çocuğun dini şahsiyetinin gelişmesinde ihtiyaç duyduğu en önemli faktör elverişli bir aile çevresi ve kendisine örnek olacak anne babadır. Aile, çocuk açısından ilk sosyal deneyimlerin kazanıldığı yerdir. Okul öncesi dönemde anne ve babanın davranışları çocuğun şahsiyetinin gelişmesinde nasıl yönlendirici oluyorsa, aynı şekilde anne ve babanın dini tavırları da çocuğun dini şahsiyet kazanmasında yönlendirici olmaktadır. Çocuğa bahşedilen inanma, yüce bir yaratıcıya bağlanma duygusu anne ve babanın dini tutumuyla gelişir. Çünkü çocuklar dini tutumlarını geniş ölçüde aile içinde anne ve babalarının konuşma ve davranışlarından elde etmektedirler. Bu sebeple Efendimiz (s.a.v), “Her çocuk (İslam hakikatini kabul edecek bir) fıtrat üzerine doğar. Ancak onu ailesi Yahudi, Hristiyan, müşrik veya Mecusi yapar” (Buhari, Cenaiz, 79) buyurmuştur.

EĞİTİMDE BOŞLUK OLMAMALI

Günümüzde dine tepkisi ve antipatisi olan ya da ona karşı ihmalkar davranan anne babalar, çocuklarına dini şahsiyet kazandırma konusunda eksiklerdir. Gerekeni öğretmemekle ya da rehberlik yapmamakla onların yanlış ve zararlı şeylere meyletmelerine sebep olmuşlardır. Bir çocuğun gözünde her şeyi en iyi bilen ve en doğru yapan, anne ve babadır. Bu sebeple çocuğun gelecek hayatını da şekillendirecek olan, anne ve babasının rolleridir. Onun hayatını, düşüncelerini, bakış açısını şekillendirecek olan anne ve babasından gördüğü dini, ameli, ahlaki ve itikadi fiiller, sözler ve davranışlar olacaktır. Örneğin anne ve babanın belirli bir saatte Kur’an okumaları; sabah namazına kalkmaları; beraber cemaat halinde namaz kılmaları; televizyondaki dini bir programı, kaside, ilahi veya bir mevlidi dinlemeleri; birbirlerine olan hitap şekilleri; yemeğe besmele ile başlamaları, bitirirken “Elhamdülillah” demeleri; helal ve haramdan, kul hakkından bahsetmeleri; sıla-i rahime özen göstermeleri; babanın Cuma namazına giderken evladını da alıp götürmesi; dini bayramları, mübarek gün ve geceleri beraberce idrak etmeleri; çocukta dini algının sağlıklı bir şekilde gelişmesine yardımcı olur. Bu ilişkiler esnasında çocuk anne ve babasını taklit etmeye başlar. Ardından taklit; özdeşleşme yoluyla, çocuğun ferdi kabiliyetine göre yavaş yavaş gelişip derinleşerek onun dini şahsiyetine şekil verir.

BİR BÜYÜSE, EKMEĞİNİ ELİNE ALSA...

Bu husus bu kadar önemli iken anne babaların içine düştükleri bir diğer hata da bırakın çocuklarına dini eğitim vermeyi, onların gelişimleri için gereken özeni bile göstermemeleridir. Mesela, çok sık yaptığımız bir davranışı örnek verelim: Çocuklarımızı gözümüzün nuru kabul ederiz. Ancak onlarla ilgilenmek yerine “Çocuğum, odana geç oyuncakların var. Biri olmadı, diğerleri var” deriz ve başımızdan savıp uzaklaştırırız. Bunun üzerine çocuk da sessiz sedasız, üzgün ve süzgün bir şekilde yalnız başına odasına geçer. Bu böyle devam eder. Yaş ilerledikçe çocuklarımız bizim için sıradanlaşır. Modern zamanların bir sancısıdır aslında bu… Batılı aile tarzına geçildikçe çocuklarımızı uzaklaştırmak isteriz. “Bir büyüse, ekmeğini eline alsa da başının çaresine baksa” deriz. Bizi bu söyleme teşvik eden pek çok sebebi saymak mümkün. Şunu unutmamak gerekir ki çocuğun yaşı ilerledikçe ona din eğitimi vermek, mukaddesatı kabullendirmek, gayrimüslimi Müslüman yapmak kadar zorlaşır.

ROL MODELİ KİM OLACAK?

Neden mi? Çocuklar neyle, hangi kültürle, hangi bilgi ve terbiyeyle yetişirlerse zihinlerindeki boşluklar da kendilerine verilenlerle dolar. Bu sebeple, onlar büyürken zihinlerindeki boşlukların doğru şeylerle doldurulması gerekir. Rol model olarak bizim kültürümüzde ve tarihimizde yer almış örnek insanların, fazilet örneklerinin, sahabilerin yaşama biçimlerini aktarmazsak çocuklar bir futbol veya bir müzik starını idol olarak seçerler. İlk başlarda bu gibi durumlar sevimli birkaç taklit gibi görünürler. Hatta anne babalar, çocuklarının bu taklitleriyle övünür, sevinirler. Halbuki durum çocuğun iç dünyasında hiç de bizim tahmin ettiğimiz kadar masum değildir. Günümüzdeki durum bundan çok da farklı değil.

ZAMANI VE MİKTARI İYİ AYARLAMAK

Çocuğumuzun dini eğitiminin verilmesinde dikkat edilecek bir başka husus da: Dini bilgilendirmenin zamanı ve miktarını iyi ayarlamaktır. Yani dini bilgi ne vaktinden önce ne haddinden fazla ne de normal ihtiyacın çok altında olmalıdır. Çok küçük bir çocuğa beş vakit namazı kılmasını emretmek, oruç tutması hususunda baskı yapmak, Cenab-ı Allah’ın mükellef tutmadığı bir şeyde onu mesuliyet ve cebr altına koymanın da ileride tedavisi çok güç olacak yaralara sebep olacağı unutulmamalıdır.
Peygamber Efendimiz (s.a.v) küçük yaşlardaki çocuğa dini bilgilerin onun seviyesine ve anlayışına uygun olarak verilmesini tavsiye etmiştir. Bunu bir hadislerinde, “İnsanlarla akılları nispetinde konuşun” (Deylemi, Müsned, nr. 1611) şeklinde ifade etmişlerdir.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın