Çirkin benzetme

ÇİRKİN BENZETME: ZIHAR

Aralık 2010 63.SAYI

Evlilik çok ciddi ve nazik bir konudur. Onun kuruluşunun inceliği kadar devamı da özen ister. Sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi, eşlerin birbirlerine karşı, gerek fiillerinde gerekse sözlerinde saygılı ve duyarlı olmalarına bağlıdır. Bu hassasiyetin yitirilmesi aile müessesinin zedelenmesine ve hatta yıkımına kadar sürebilir.

Karı-koca, hak ve ödevlerini bilir ve sorumluluklarını yerine getirirlerse elbette ailede istenen istikamet sağlanmış olur. Karşılıklı saygı ve sevgi temeli üzerine kurulu böyle bir ailede ise huzur ve mutluluk olur. Rasulullah’ın (s.a.v) böyle bir aile hayatı yaşadığını biliyoruz. Nitekim bir hadisi şeriflerinde şöyle buyurmaktadır: “En hayırlınız ailesine iyi davrananızdır. Ben ise ailesine iyi davrananızım.” (İbn Mace) Başka bir hadis-i şeriflerinde ise, “İman eden bir erkek, iman eden bir kadına (ondan hoşlanmayacağı bir huydan dolayı) kızmasın. Çünkü onun bir huyundan hoşlanmıyorsa diğer bir huyundan hoşlanabilir” (Müslim) buyurmuştur.

Yüce dinimiz ferdi değil içtimai bir hayatın ideale alınmasını emreder. Bu hayat modelinin en temel yapı taşı ise ailedir. Huzurlu bir toplum tesisi için ise ailenin huzurlu olması gerekir. Bu sebeple Efendimiz (s.a.v) bütün müminler için örnek bir hayat sergilemiş ve aile hayatının düzeni için gerekli bütün tavsiyeleri yapmıştır.

ZIHAR NEDİR?

Rasul-i Ekrem (s.a.v) pek çok hadis-i şeriflerinde aile içinde sevgi ve saygıya riayet edilmesi gerektiğini bildirir. Çünkü saygının zedelenmesi, zamanla sevgiyi de incitmekte ve inceltmektedir. Eşler arasında bu sevgi ve saygı ortamını zedeleyen ve neticesinde bir takım hukuki sonuçlar doğuran yanlış hareketlerden biri de zıhardır. Fıkıh kitaplarımızda, boşanma konusunun hemen akabinde “zıhar” adlı bir bölüm gelmektedir. “Zıhar” sırt manasına gelir. Fıkhi ıstılahta kocanın, hanımını kendisine gerek sıhriyet (evlilik), gerek nesep (akrabalık), gerek süt emme sebebiyle ebediyen haram olan kadının bakılması haram olan bir uzvuna benzetmesine zıhar denilmiştir. Zıhar; nikahı baki olmakla beraber, karısıyla cinsel yakınlaşmayı kendisine haram kılmaktadır.

Bir kimse hanımına, “Sen benim için annemin sırtı gibisin” derse karısı ona haram olup kefaret vermeden onunla birlikte olamaz, ona dokunamaz ve onu öpemez. Zira Allah (c.c.) şöyle buyurmaktadır: “İçinizden zıhar yapanların kadınları, onların anaları değildir. Onların anaları ancak kendilerini doğuran kadınlardır. Şüphesiz onlar çirkin bir laf ve yalan söylüyorlar. Kuşkusuz Allah, affedicidir, bağışlayıcıdır. Kadınlardan zıhar ile ayrılmak isteyip de sonra söylediklerinden dönenlerin karılarıyla temas etmeden önce bir köleyi hürriyete kavuşturmaları gerekir. Size öğütlenen budur. Allah, yaptıklarınızdan haberi olandır. (Buna imkan) bulamayan kimse, hanımıyla temas etmeden önce artarda iki ay oruç tutar. Buna da gücü yetmeyen, altmış fakiri doyurur. Bu (hafifletme), Allah’a ve Rasulü’ne inanmanızdan dolayıdır. Bunlar Allah’ın hükümleridir. Kafirler için acı bir azap vardır.”
(Mücadele, 2-4)

Kişinin hanımını, kız kardeşi, halası, teyzesi ve sütannesi gibi kendisiyle evlenmesi caiz olmayan herhangi bir kadına da benzetmesi zıhardır. Zira bunlar da sürekli haramlık vasfında anne gibidirler. Kocanın karısına söylediği, “Sen bana annemin veya kayınvalidemin yahut kız kardeşimin sırtı gibisin” gibi sözlerin hukuki bir sonuç doğurması yani zıhar olarak kabul edilebilmesi için şu şartların gerçekleşmiş olması gerekmektedir:

Benzeten: Benzeten kişi kocadır. Dolayısıyla hanımın kocasına, “Sen artık bana babamın sırtı gibisin vb.” bir ifadede bulunmasıyla zıhar gerçekleşmez. Zıhar yapan kocanın deli, bunak olmaması gerekir. Bu durumlarda bulunan kişinin zıharı muteber değildir. Aynı şekilde baygın ve uykuda iken zıhar sözleri de geçersizdir. Ancak sarhoşun, zorlanarak (ikrah) bu tür ifadeler söylettirilen kişinin, hata ile söyleyenin ve anlaşılır işaretiyle dilsiniz yaptığı zıhar muteberdir.

Benzetilen: Kişinin hanımıdır veya onun bir azasıdır.

Kendisine benzetilen: Gerek nesep, gerek süt emme gerekse evlilikten ileri gelen bir akrabalık sebebiyle, kocanın mahremi olan kadının karnı, sırtı ve uyluğu gibi bakılması caiz olmayan yeridir. Saç, baş, yüz, el ve ayak gibi yerleri benzetmekle zıhar meydana gelmez. Aynen bunun gibi kişi, hanımının yüzünü annesinin veya kız kardeşinin yüzüne veya yüzündeki beni annesinin veya kız kardeşinin benine, elini eline benzetse zıhar yapmış sayılmaz. Bundan dolayı kefaret de gerekmez.

Benzetme edatı: Benzetmeye delalet eden lafızdır ki, bu ya açık ya da kapalı yani kinaye yollu olabilir. Açık benzetme yukarıda verdiğimiz örneklerde olduğu gibi kişinin hanımına, “Sen artık bana annemin sırtı gibisin” gibi sözler sarf etmesiyle olur. Kinaye yoluyla olana gelince: Kinaye yoluyla söylenmiş sözler her zaman niyetle birlikte değerlendirilmelidir. Örneğin, “Sen bana anam gibisin” veya “Sen annemin benzerisin” derse, bu sözler iltifat etmek için söylenmiş olabileceği gibi zıhar yapmak için de söylenmiş olabilir. Sonuçta bu tür kinayeli sözler neye niyet edilerek söylenmişse onun için olur.

ZIHARIN KEFARETİ

Hanımına zıhar yapan erkek kefareti yerine getirmekle yükümlü olur. Kefareti yerine getirmedikçe eşine yaklaşamaz. Zıhar kefaretinin sebebi, helal olan bir bedeni veya bir organı, haram olan bir bedene veya organa benzetmektir. Kefareti yerine getirmeden yaklaşacak olursa, tövbe edip Allah’tan mağfiret dilemesi gerekir ve kefareti yerine getirmeden bir daha yaklaşmaması gerekir.

Zıhar yapan kişinin yerine getirmesi gereken kefaret bir köle azat etmektir. Bu gün böyle bir durum ve imkan olmadığından iki ay peş peşe oruç tutacaktır. Oruç da tutamayacak olursa, altmış yoksulu doyurmak gerekecektir. Bu üç kefaret çeşidinden herhangi birini ödemeden kişinin eşine yaklaşması haram olur.

Bu konuyu ele alışımızın sebebine gelince, esasında evlilikler zaman ilerledikçe, sevgi ve saygı temelinde kökleşmelidir. Uzun yılların zorluklarını beraber göğüsleyen, çocuklarını büyütüp hayata hazırlayan eşlerin birbirlerine karşı hem fiili hem de sözlü olarak incitici davranışlardan uzak durmaları gerekir. Çünkü hiçbir azanın yapamadığını dil bir anda yapıverir ve aileler içinde yaşanan huzursuzlukların çoğu sözlü ifadelerin kırıcılığından kaynaklanmaktadır. Çoğu zaman sarf edilen, “Hanımla bacı kardeş gibi olduk” veya “Ağabey kardeş olduk” gibi sözler, çok dikkatli kullanılmadığı ve iyi niyetler üzerine bina edilmediği takdirde başta yuvadaki muhabbet bağının azalması olmak üzere zıhar gibi kefaret gerektirecek sonuçlar da meydana getirebilmektedir.

Hüseyin OKUR
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın