DİNE YENİ YAKLAŞIMLAR KİTAP ÖZETLERİ
   ÜNŞTE 10 DİN VE BİLİM
 / kuran insan bilgisinin sınırlılıgını ifade eder ve bilgisini mutlaklarştırmamasını tavsiye eder.   
 / kuran bilimin konusuna giren olaylara bakarken insanların ibret alması maksadıyla bu konulara girmiştir   
 / bilimsel tefsir tarafdarları kuranı bilim ansiklopedisi gibi görürler   
 / islami bilimler günümüz bilimleri ile eşleştirildiginde KELAM - FELSEFE ile    
   KURANDAKİ İNSAN ANLATIMI-FELSEFİ ANTROPOLOJİ
   TEFSİR USULÜ - YORUM BİLİM
   MİLEL NİHAL GELENEGİ-KOLLEKTİF ZİHNİYET TARİHİ
 / islam medeniyeitni bir kitap ve bir bilim medeniyeti haline getiren Kuran dır   
 / tasavvufun ahirete dönük zühd anlayışı en çok bilime karşı ilgisizligi artırmıştır   
 / insanın varlıgını anlamlandrmak için ürettigi  bilgi disipleri arasında konu itibarıyla en çok felsefe ye yakındır   
 / dini düüşüncenin gelişimi felsefe çalışmalarına ve akıl yürütmelerin varlıgına baglıdır   
 / batıda aydınlanma dönemi ve rönesans sonrası felsefe ile din uzlaşmıştır   
 / teslis inancını dogma olarak korunması ortaçagda kararlaştırılmıştır   
 / bilim anlayışlşının dinamik boyutları ibda inşa red keşif dir                                    
 / din ile felsefeyi uzlaştırmk dini düşüncenin gelişimine olumlu katkı saglayacaktır                                    
 / allahın herşeyi bir ölçü ve düzene göre yaratması sünnetullah kavramı le ifade edilir                                    
 / batıda yetişen bilim adamları için söylenen bilim de derinleştikçe dinden uzaklaştıkları düşüncesi tamamen safsatadır                                    
 / islam dünyasında dogada belli bir evrim vardır görüşünü benimseyen ilimadamları ibn miskeveyh,nazzam,biruni,cahız dır                                    
 / evrensel ilahi dinin alanı varlıkların kökeni,Allahın koydugu kanunlar,varlıklardan ibret alınması,Allahın hikmetini düşünmek                                    
 / islam dünyasında bazı aydınların yanıldıgı konu bilimin geneli ile bütün dinler arasında bir çatışma ,çelişki vardır algısı                                    
 / islam tarihin de gelişen deger verilen bir bilim olarak astronomi nin görülme sebebi Kuran ın insanları doga olayları üzerine teşvik etmesinden kaynaklanır                                    
   ÜNİTE 11 KADER                                 
 / ehli sünnete göre inanç esasları arasında kader yoktur zira kader kuran da açıkça zikredilmemiş ayet ve hadislerden yrum yoluylaçıkarılmıştır                                    
 / mutezile kader meselesini tümden reddeder ve insanın fiillerinde hür oldugunu adalet ilkesi çerçevesinde açıklar Allahın kötüyü yaratmayacagını söyler                                    
 / maturidilik ise kaderi allahın ilim sıfatına dayandırır.insanın kaderi allahın ezeli ilmi dahilinde levhi mahfuzda yazılı dır demiştir                                    
 / eşarilik ise cüzi irade konusuunu tam olarak açıklayamamıştır                                    
 / insanın fiilinde ilahi iradenin tesiri etkisi yoktur diyen  görüş mutezileye aittir                                    
 / tasavvufi düşünceye itikadi konularda öncülük eden ekol eşarilik dir                                     
 / eşariligin islam dünyasına hakim olması hicri 4. asırdan sonra mutlak cebriyenin tesirini kaybetmesinden sonradır                                    
 / maturidilik kader konusunda ebu hanifenin fıkhı ekber adlı eserindeki ilim maluma tabidir görüşünden esinlenerek benimsemiştir   
 / insan fiillerinin yaratıcısıdır görüşü ehli sünetin görüşü degildir   
 / ehli sünnetin görüşeri ise imanın  6 esası kader allahın ilmine kudretine dayalııdır fiiller kesb yönünden insana aittir   
 / kaza Allahın muhkem tebdil ve tagyir kabul etmeyen fiillerini teklifi emirlerini ifade eder    
 / emir ve teklif mahiyetinde olan ayetler kuranda kaza yı örneklemekteedir   
 / Allahın yasalar koyması ve devamlılık saglaması kader kavramına işarettir   
 / bir işi tam ve saglam bir güvenle gerçekleştirmek ''kaza '' kavramı ile ifade edilir,   
 / hayır ve şerrin Allah tarafından ezelde irade edildigi şeklinde ki anlayışı cehm b. Safvantarafından benimsenmiş ancak   
   hasanı basri , mehmet akif ,muhammed abduh, cemalettin afgani  gibi isimler tarafından kabul görmemiştir
 / fıkhı ekber ebu hanifenin kader hakkındaki görüşlerini yazdıgı kitabıdır   
 / cebriyye insanda irade ve kudretin mevcut olmadıgını savunur   
 / kurana göre kainat evrende büyüme gelişme istidadına sahiptir bu yüzden herşey ezelde takdir edilmiş degildir diyen Muhammed İkbal dir   
   ÜNİTE 12 TOPLUMSAL DEGİŞME VE DİN
 / değişimin ontolojik temelinde insanın bütün halinde sürekli degişen bir varlık olması yatmaktadır   
 / degişimin hızı degişimin dogasını anlamayı güçleştirmektedir   
 / günümüz degişiminde kavramlar içerik degiştirmektedir,degerler alanında yeni arayışlar sözkonusudur,degişimin hızı degişmi takipini güçleştirmekte   
   ve globalleşmeyi anlamadan degişimi anlamak mümkün gözükmemektedir
 / din toplumsal degişme açısından din sosyal bir olgudur din toplumsal olayları etkiledigi gibi toplumsal olylarda dini düşünceyi etkiler   
 / tarihi süreçte din degişmedigi halde dinin anlaşılma biçimi degişmiştir   
 / esbabı nuzul,  mekki medeni ayetlerin içerik farkı,nasih mensuh  ve tedricilik konuları toplumsal degişimi etkileyen unsurlardır   
 / ortaçagda ictihad açık ve toplumsal degişim yavaş ceryan ederken islam toplumunda kriz yaşanmamıştır   
 / ictihad tekniginin kullanılmaması ve şeriatın mutlaklaştırılması islam dünyasında çöküşü hızlandırmıştır   
 / ortaçagda batıda kilise akla bilimie ve her türlü gelişmeye kapalı bir zihni yapı oluştu   
 / allahın dini birdir ancak şeriat toplumdan topluma ve peygamberden peygambere farklılık arzetmektedir   
 / SEKÜLERİZM dinin toplumdan ve bireylerden sökülüp atılmasını amaçlaayn bir fikirsel gelişimdir   
 / İBN HALDUN modern sosyolojinin kurucusu oldugundan mukaddime yi yazdıgından yükseliş ve çöküş teorilerinden    
   toplumsal degişmeyi bir disiplin olarak incelemsinden ötürü önemli bir isimdir
 / batıda laiklik kurumunun geliştirilmesinden maksat kilisenin toplum üzerindeki baskısını azaltmak olmuştur   
 / islam dünyasının gelişmesi iiçin mezhebleri islamla özdeşleştirm mek gerekir   
 / modern dünyada birey toplum vee devletlerin birbirlerini anlamalarının zorunlu hale gelme sebepleri şunlardır   
   dinleerde yorum faaliyelerinin hızlanması,farklı dini anlayıştaki insanların birlikte yaşaması,
   iletişim ve ulaşım imkanlarının gelişmesi , din ve dini yorum ların zorla dayatılamaması
 / modern dünyada insanların kaosa sürüklenme sebebleri arasında sayılabilecek sebebler   
   nihilizm ve yabancılaşmanın artması,bilimsel ve teknolojik gelişmeler,sekülerizmin insanların arayışlarını karşılayamaması
   sınırsız büyüme ve tüketim alışkanlıgı
 / günümüz islam dünyasının yaşadıgı sorunlar dan bazıları şunlardır:dinin politikaya alet edilmesi, mezhebi iç çatışmalar ,   
   din devlet  ilişkileri, ve mezheblerin islamla özdeşleştirilmesi sayılabilir
 / evrensel bir dinin özelliklerinden bazıları şunlardır; insan fıtratına uygundur,mahalliligi göz önünde bulundurur,akılla çelişmez,insanları ikna etmeue çalışır   
    ve mevcut olanı mükemmelleştirmek için gelmiştir
    ÜNİTE 13 DİN VE TASAVVUF
 / Tasavvufun kaynakları ;Kuran hinduizm budizm yunan felsefesi sayılabilir ve kelam bilmine tepki mahiyetinde dogmuş sayılır,   
 / tasavvufa dış kaynaklı gelen şeyler arasında vahdeti vucud anlayışı,kutup fikri, hallacı mansurun hindistan yolculuğu fena kavramı sayılabilir   
 / Allahın mahlukattan hiçbirşeye benzememesi tenzih olarak ifade edilir   
 / tasavvufta vecd ve istigrak dönemine dair hususlarİ;tasavvufun temel kavramları gelişti,taşkınlıklar ve şathiyeler fazlalaştı,   
   makamat ve ahval ön plana çıkıtı gazzali bu döneme mükaşefe dönemi olarak tanımlar
 / gazzali El munkız adlı eserinde filozofların görüşlerini tenkid etmiş ve ihyaı ulumuddin adlı eserinde ise eşariye şafilik ve tasavvuf sentezi yapmıştır   
 / zühd hayatının gelişme sebebleri olarak şunlar vardır.emevilerin lükse önem vermesi, fıkıh biliminin gelişmesi, fitne olayları emevi yöneticilerin sert tutumları   
 / felsefi tasavvuf dönemi neredeyse ayrı bir din olarak ortaya çıkmıştır.bu dönemde Allah , nübüvvet , kuran,ahiret,gibi kavramlar sünnilikteki anlamını yitirmiştir   
 / tarikatlerin etkisi ile tekke ve zaviyeler oluştu,şeyh mürid ilişkisi gelişti,batıl itikadlar çogaldı,tabii bilimler geriledi.   
 / tenzih inancında kuran baştan sona korunmyaa çalışılmıştır tasavvufta buna dikkat edilmemiştir   
 / tasavvuf anlayışının olumsuz sonuçları şunlardır.vehbi bilgi kesbi bilgiye tercih edildi,tabii bilimler geriledi,bireysel özgürlük ortadan kalktı,cifr astroloji ve simya    
   gelişti , kaderci anlayış toplıma hakim oldu kerametler sebebi iile müslümanların tabii sebeblilige olan inancı zayıfladı
 / maddi ve manevi alemi idare ettiklerine inanılan velilere verilen adlar;gavs , kutub , abdal  , evtad vs. dir   
 / errisale adlı eser tasavvufu meşrulaştırma hedefi ile kuşeyri tarafından yazılmıştır   
 / mutasavvıflara göre hakikatin kesin bilgisi vehbi bilgi ile anlaşılabilir   
 / ibni halduna göre kuran ve sünneti ögretme amacına matuf olarak tasavvuufun 1. dönemi farz 2.dönemi müstehab 3.dönemi ise bidatlar dönemi olarak degerlerndirilmiştir   
 / tasavvufta zühd ve takva dönemini muamele ilmi oolarak degerlendiren alim gazzali dir   
 / eşariligin daha tutarlı olması ;;maturidiligin kenarda kalmasına sebeb oldu  ve eşari anlayış biçimi islam dünyasına hakim oldu ve yaygın olarak medreselerde   
    okutuldu ve tasavvufun yaygınlaşmasını meşrulaştırmasına katkı da bulundu
   ÜNİTE 14 DİN BARIŞ VE SAVAŞ
 / hz isa musa as vahyedilen öldürmeyeceksin emrini dahada ileri götürrerek ''kardeşine öfkelenen herkişi yargılanmayı hak edecek diyorum ''demiştir.   
 / gerektiginde savaşmayıda içeren güç , gayret sarfetme ve yeryüzünde ahlaki degerlerin hakimiyeti için gösterilen hertürlü çaba CİHAD olarak tanımlanır.   
 / hz. Muhammedin ölümünden sonra müslümanların arasında çıkan savaşların sebebleri; siyaset, ganimet davası, kabilecilik, ekonomi gibi sebebler vardır   
 / dinden dönmenin dünyada işlenmiş bir suç olarak cezasının dünyada verilmesi degil ahirette hesabının görülecegi Kuran da belirtilen husustur   
 / Kuran da yada sünnette ve islamın doguş dönemlerinde darul harp darul islam gibi terimler kullanılmamıştır bu terimler imparatorluk dönemlerinde ortaya çıktı   
 / medine döneminde islamın ve müslümanların korunma zarureti ortaya çıkınca cihad kavramına gerektiginde savaşma anlamı bu dönemde yüklendi   
 / bariş istenmesi durumunda karşı tarafa savaş ilan edilmesi kuranın tavsiyesine aykırı olup böyle yapmak cihad degildir barış istenirse barıştan yana olunmalıdır   
 / Alllah dinini vve davasını anlatırken peygamberlerden zorba vee zorlaştırıcı olmalarını degil barış ortamını korumalarını ögüt verici olamalrını yumuşak   
   sözlü olamalarını kolaylaştırıcı olmalarını istemiştir.
 / Kuran da Allahu tealanın kitap ehlini çagırdıgı ortak paydalar ;tevhid inancı , bir olan Allaha inanmak , Allaha ibadet etmek ve ona ortak koşmamak   
 / Kuran a göre yeryüzünde savaş imkanını yaratan şey insan tabiatının bozgunculuga savaşa müsait olmasıdır.   
 / mekki dönemde cihad ile ilgili ayetlerde cihaddan kasıt Kuran ile tebliğdir.   
 / Hz muhammed ve arkadaşları savaşırlarken evrensel ahlak ilkelerinden asla taviz vermemişlerdir.   
 / Kurana göre savaşa izin veerilme sebebleri zulmü engelleme , savunma , saldırganlıg önleme korunma amaçlarına yöneliktir   
 / Müminin vazifeleri arasında dini olanherşeyi oldugu gibi kabul edip inanmak yoktur ancak yeryüzünde barışın tesisien vesile olmak,   
   iyiliklerde yarışmak , kendini egitmek ,sömürüye karşı saavaşmak gibi vazifeleri vardır.
 / cihadı islamı zorla yaymak için savaş olarak telakki edenler kilise ,oryantalistler ,batılı siyasetçiler , hiristiyanlar dır   
    ÜNİTE 15 DİN VE MEZHEBLER
/  dinin anlaşılma biçimi olan mezheblerin din gibi algılanması dinin etkinlik alanının daralmasına ve evrenselligine aykırıdır   
 / Hz. Peygamberin hayattayken sergiledigi din anlayışının mahalli ve evrensel olmak üzere iki boyutu vardır   
   gelecek açısından baglayıcı olan evrensel boyut inanç ibadet nihai hedefler yönüdür.mahalli boyut ise sadece hz.peygamberin yaşadıgı zamanı ilgilendirr.
 / haricilik mürcie şia  ve mutezile nin görüşlerini benimsemeyip müslümanların çogunlugunun sahip oldugu görüşe ehli sğnnet denir   
 / mezhebler dogmadan önce taklidçilik yoktu müslümanlar diledikleri konuda diledikleri alimin görüşüne başvuruyorlardı serbest davranıyorlardı   
 / Kuran mezheb ilişkisi bakımndan inancı biçimlendiren gelenegi kuran asla kabul etmez ve bunu ataların dini olarak reddeder   
 / mezheblerin temel ilkelerini kuranla temellendirmek saglıklı bir din anlayışı degildir   
 / hz. Peygamberin vefatından sonra gelişen olaylar ve farklı görüşler mezheblerin oluşumunu hazırlayan ilk adım kabul edilmektedir   
 / dinin varlık sebebleri şunlardır;aşkın alan hakkında dogru bilgilenme geregi,toplum planında ahlaklı bir hayatın saglanması, insanın   
    özüne yabancılaşmasının önlenmesi,insan fıtratına uygun bir hayat imkanının saglanması
 / toplumsal taraftar anlamında ilk mezheb ooluşumları hicri 3. yy.dan itibarendir   
 / kuranda belirtilen temel inanç  esaslarına zıt olan düşünceleri savunan  aşırı fırkalara GULAT  denir.   
 BAŞARILAR.   

 inşaallah faydası olur herkese başarılar devamı gelecek inşaallah .