> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Edebiyat Eserleri > Makale Dünyası > Denemeler > Gönlümüzün Gülü
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Gönlümüzün Gülü  (Okunma Sayısı 1281 defa)
28 Mart 2010, 03:35:51
ღAşkullahღ
Muhabbetullah
Admin
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 25.839


Site
« : 28 Mart 2010, 03:35:51 »



Gönlümüzün Gülü 



Bütün türleriyle ayrı ayrı güzelliklere tercüman olacak şekilde yaratılmış çiçekler arasında 'gül'e gösterilen alâka ve sevgi bambaşkadır. Farsçada çiçek mânâsına gelen 'gul, gol' kelimelerinden dilimize bu nadide çiçeğin adı, 'gül' olarak inceltilerek geçmiştir.

Tarihin ilk devirlerinden bu yana gül, el üstünde tutulmuş; gerek tezyinat ve ıtriyatta (süsleme ve kozmetik), gerekse edebiyatımızda vazgeçilmez bir unsur olmuştur.

Ünlü tarihçi Herodot'a göre, Kral Midas, Perslere yenildikten sonra ülkesini terk edip Makedonya'ya göçerken güllerini de beraberinde götürmüş ve Makedonya'da yeni gül bahçeleri kurmuştur. Yine, Romalılar zamanında İmparator Neron'un ziyafetlerde çok miktarda gül kullandığı ve misafirlerinin altına gülden yapılmış döşekler serdiği rivayet edilmektedir.

Avrupa'da çiçeklerin kraliçesi olarak kabul edilen gül, Osmanlı saraylarının da olmazsa olmaz çiçeklerindendi. Fatih Sultan Mehmet zamanında yapılan o zamanki adıyla Yeni Saray, şimdiki adıyla Topkapı Sarayı Külliyesi’ni kuzey, batı ve doğu yönünden çevreleyen Hasbahçe bölümünde, saray mutfaklarının ihtiyaçlarını karşılamak gâyesiyle kırmızı gül ve sakız gülü yetiştirilirdi. Bu bölgeye verilen Gülhâne ismi bu gül bahçelerinden ötürüdür.

Osmanlı döneminde Erzurum ve Van gibi Anadolu şehirlerinde gül bahçeleri ünlü idi. İçerisindeki gül bahçeleri sebebiyle bugünkü Kırşehir, "Gülşehri" adını taşıyordu.

Sarıyer civarında Güldere'nin bulunduğu vadi, gül bahçelerinin bolluğu sebebiyle Güller Vadisi olarak tanınmıştı. İstanbul halkı buraya; dinlenmek, gül kokusunu duymak ve bülbül sesleri arasında gezinti yapmak için giderdi.

19. yy'da Eyüp bostanlarında okka gülü yetiştiriliyordu. Halk, reçel ve şurup yapmak için burada kurulan gül pazarına geliyordu. Gülcülük, güzel sanatlardan biri olarak kabul ediliyordu.

Bu dönemde yirmi beş kadar süs gülü çeşidi bulunuyordu. Acem, beyaz, frenk, hafız, kan, kayısı, misk, muska, sakız, şam, yediveren vs.

Güllere koku, renk veya kullanılış gâyelerine uygun olarak bir kısmına Türkçe; sarı gül, pembe gül, misk gülü, sakız gülü, yağ gülü, çit gibi isimler verilmiştir. Tezyinat güllerine ise genellikle Arapça ve Farsça isimler veriliyordu. Arapçada gül mânâsına gelen 'verd' kelimesi bizde de kullanılmıştır. Gül-i zîbâ (süslü gül), verd-i ebyaz (beyaz gül), verd-i hândân (gülen gül), verd-i Muhammedî (Peygamber gülü) vs.

Güller gün doğmadan evvel veya akşam serinliğinde toplanır, aynı gün kaynatılarak işlenmeye başlanırdı.

Itriyat sahasında ise gül, kokusu ve yağı için kullanılmıştır. Gül yağı, Osmanlı'da halk arasında önemli bir koku maddesiydi. Gül yağı, küçük bir şişede, yelek içinde veya kuşak arasında taşınır, "Gül Muhammed'in (sas) teridir." inancıyla saç ve sakala sürülürdü.

Gül yağı elde edilirken oluşan gül suyu, yan üründür. Gül suyu "gülâbdân" denen özel bir ibriğe konurdu. Bakırdan, camdan, gümüş kakmalı gülâbdânlar, özellikle dinî toplantılarda ve mevlitlerde gelenlere gül suyu dağıtmak için kullanılmıştır.

Gül suyu ile ilgili en eski bilgi İbn-i Batuta'nın Seyahatname’sindedir. Evliya Çelebi ise Edirne'de elde edilen gül suyunun bakır kazanlar içinde İstanbul'a getirildiğini ve satışı ile Edirneli hatunların ilgilendiğini yazar.

Gülden gül suyu ve gül yağı dışında, güllaç (güllü aş), bir çeşit gül reçeli olan gülbeşeker, celencebin (gülbalı), güllâbiye, gül mayası, gül şerbeti, gül şurubu, gül reçeli gibi tatlı ve içecekler hazırlanırdı. Bunların yapımında bilhassa kuvvetli kokusu olan kırmızı çiçekli okka gülü veya Şam gülü kullanılmıştır.

Osmanlı döneminde gül Kur'ân-ı Kerim, dua kitabı, fermanlar, cilt kapakları, ağaç eşya ve mezar taşları üzerinde lâle ile birlikte süsleme motifi olarak sıkça tercih edilmiştir.

Divan edebiyatında "gülden" bahsetmeyen şair yok gibidir. Divan şairleri, şiirlerinde gül ile ilgili en ince hususları dahi göz ardı etmemiştir.

Divan edebiyatında gülün ortaya çıkışıyla ilgili birçok rivayet vardır. Folklora en çok konu olan rivayet şudur: Gülün rengi eskiden kırmızı değilmiş. Bülbül güle âşıkmış. Gül, kendisi için yanıp tutuşan bülbüle hiç yüz vermiyormuş. Bu duruma dayanamayan bülbül gidip gülün dalına konuvermiş. Dikenler bülbülün gövdesine batınca akan kanlar gülün dibine dökülmüş ve kanlar gülün köklerinden damarlarına sirayet etmiş. Böylelikle gül, o günden sonra kırmızı açmaya başlamış. Utanan kişinin yüzünün kızarıp gül rengini alması dolayısıyla gül daima utangaç ve haya sahibi olarak ele alınır. Âşığın göz yaşları da gül renginde akar.

Divan şiirinde gül, mecâzî olarak "sevgili" mânasında kullanılmıştır. Gül-bülbül aşkı dillere destandır. Gül, bülbülün sevgilisidir. Bülbülle gül hiçbir zaman bir araya gelemez. Çünkü, gül, bülbüle karşılık vermez, hattâ bülbülün feryat etmesi, gülden karşılık bulamadığı içindir. Şair bunu şöyle dile getirir:

"Gel, gül, dedi, bülbül güle; gül, gülmedi gitti
Gül, bülbüle; bülbül, güle yâr olmadı gitti."


"Diken ise âşığın rakibidir. Ancak gül ile diken, iyilik ile kötülük kolay ile zor, dost ile düşman vs. zıtlıkların timsalidir." Şair, dikeni menzile ulaşmada aşılması gereken engelin veya cefa çekmeden sefânın olamayacağını vurgulamak için kullanır.

Gül, nârindir; elden ele dolaşınca çabuk solar. Gül, çekicidir ve geçicidir. Bu yönüyle dünyanın çekiciliğine ve geçiciliğine benzetilir.



Cennet çiçeği olarak kabul edilir. Hz. İbrahim (as) ateşe atılınca Allah'ın (cc) lütfuyla ateş, gül bahçesine dönüşmüştür inancı, gülün değerine değer katmaktadır.

Gülün, Anadolu insanının nezdinde de özel yeri vardır. Nihat Sami Banarlı bir hatırasını şöyle nakletmektedir:

"Doğu Anadolu'nun çeşitli bölgelerinden İstanbul'a, Ankara'ya ve başka büyük şehirlere akın eden halkımız var. Bunlar ailece gelip apartmanlarda kapıcılık, iç hizmetleri ve başka işler yapıyorlar.

Adlarını öğreniyorum. Bilhassa kadın adları dikkatimizi çekiyor: Gül, Gönlügül, Yazgülü, Gülşah, Güldalı, Güldâne, Gülizâr, Kırgülü, Gülbeyaz hattâ erkek adı olarak da bazen: Gülbey.

Bu güllü isimlerin, bu Anadolu'muzu gül bahçelerine çeviren güzel adların, bu derece ısrarla niçin konulduklarını ben biliyorum. Ama yine bilmezlikten gelerek soruyorum:
- Sizin oralarda gül bahçeleri çok olmalı... Köy evlerinin bahçelerinde çok mu çiçek yetiştirirsiniz?

Adı, Güldalı olan kadın cevap veriyor:
- Hayır beğ, bizim oralarda çiçek bahçesi ne gezer? Biz toprağı tarla diye kullanırız.

- Peki kızlarınıza bu kadar çok ve bu kadar güzel gül adlarını yoksa "gül"e hasret duyduğunuz için mi koyuyorsunuz?

- Hayır beğ, bizim hasret duyduğumuz başkadır. Bizim oralarda inanılır ki gül, Hz. Muhammed'in (sas) remzidir.

Remz kelimesini de biliyordu. Verdiği cevap, aslında benim beklediğim cevaptı. İslâm dünyasında, bilhassa Müslüman Türkler arasında on dört asırdan beri, tam bir gönül temizliğiyle ve büyük aşkla sevilen bu büyük Peygamber'e (sas) alem olduğunu ve bilhassa Anadolu halkının, gül adını bunun için koyduklarını nice şehirlilerimiz bilemez; ama köylümüz bilir."

Tasavvuf edebiyatımızda gül, Hz. Peygamber'dir (sas), sevgilidir. Özellikle kırmızı gül denince akla Hz. Peygamber (sas) gelir. Rivayet odur ki, Mi'rac Gecesi, Hz. Peygamber'in (sas) mübarek vücudunda oluşan terler, yeryüzüne düşünce kırmızı gül bitivermiştir.

Yunus Emre ne güzel dile getirmiş:

Gül Muhammed deridür, bülbül onun yâridür
Ol gül ile ezeli cihana bile geldüm


Mevlid Kandili'nde Müslümanların birbirine kırmızı gül hediye etmesinin altında tamamen "Gül, Muhammed'in (sas) teridir." anlayışı yatmaktadır.

Eskiden çeşme başlarına yazılan Su Kasidesi'nde Fuzûlî, Hz. Peygamber'in (sas) güzel yüzünün, güllerin en güzeli olduğunu söylemektedir:

Suya virsün bağ-bân gül-zârı zahmet çekmesün

Bir gül açılmaz yüzün tek virse min gül-zâre su


(Bahçıvan boşuna zahmet çekmesin; gül bahçesini sele versin. Çünkü bin tane gül bahçesini sulasa, senin yüzün gibi bir gül açılmaz, bir gül yetiştiremez.)

Gül, çok kıymetlidir. Anadolu ve insanlık güle hasrettir. Çünkü gül açılınca bahar gelir. Dünya ve ukbaya bahar getirecek olan gül, Hz. Peygamber'dir (sas).

Melek ALTUN

Kaynaklar

- Prof. Dr. Turhan Baytop, Türkiye'deki Eski Bahçe Gülleri, s.4, Kültür Bakanlığı, Ankara 2001.
- Prof. Dr. İskender Pala, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, s. 208, Akçağ Yayınları, Ankara 1995.
- Nihat Sami Banarlı, Türkçe'nin Sırları, s.186, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul 1975.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Gönlümüzün Gülü
« Posted on: 29 Mart 2024, 10:14:51 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Gönlümüzün Gülü rüya tabiri,Gönlümüzün Gülü mekke canlı, Gönlümüzün Gülü kabe canlı yayın, Gönlümüzün Gülü Üç boyutlu kuran oku Gönlümüzün Gülü kuran ı kerim, Gönlümüzün Gülü peygamber kıssaları,Gönlümüzün Gülü ilitam ders soruları, Gönlümüzün Gülü önlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes