Cinayetler-Diyet-Kasama

Cinayetler-Diyet-Kasama

İslam fıkhında cinayet, haram olan her iştir. Haram olan her iş, cana, mala, akla ve ırza verdiği zarar için menedilen her şeydir.

Yüce Allah´ın yaratmış olduğu bir canı ancak kendisi alır. Bu nedenle İslam dini, haksız yere bir canın alınmasını, adam öldürülmesini küfürden sonra en büyük günah olarak görür. İnsanoğlu yaşama hakkına, mülk edinme hakkına, ırz ve hürriyetini koruma hakkına, eşitlik ve öğrenim hakkına sahiptir. Allah-u Teala şöyle buyurmaktadır.

"Allah´ın haram kıldığı cana haksız yere kıymayın." (İsra: 17/33)

Başka bir ayette Yüce Allah şöyle buyurur.

"Andolsun ki biz insanoğullarını şerefli kıldık. Onların karada ve denizde gezmesini sağladık. Temiz şeylerle onları rızıklandırdık. Yarattıklarımızın pek çoğundan üstün kıldık." (İsra: 17/70) Bu haklar; renk, dil, din, cinsiyet, coğrafi bölge ve sosyal yapı farklılığı gözetmeden insan olması açısından herkes için gereklidir.

İslamda insanın dokunulmazlık hakkı son derece garanti altına alınmıştır.. Dini inancı, kişiliği, soyu, sopu ve cinsiyeti ne olursa olsun her insanın hayatı ve değer ifade eden özellikleri islamda garanti altına alınmıştır.

Peygamberimiz Veda Hutbesi´nde şöyle buyurmuştur:

"Ey insanlar! Şüphesiz kanlarınız ve mallarınız bu gün nasıl mukaddes bir gün ise, bu ay nasıl mukaddes bir ay ise ve bu belde (Mekke) nasıl mukaddes bir belde ise onlar da öylece mukaddestir ... Her birinizin kanı ve malı ötekine haramdır. Tebliğ ettim şahit ol ya rab!..." Her müslümanın kanı, malı ve ırzı diğer müslümana haramdır. Bu hakların ilki ve korunmaya en layık olanı şüphesiz hayat hakkıdır. Hayat hakkı mukaddes bir hak olup bu hakka saygısızlık etmek helal değildir. Müslümanın mal ve can dokunulmazlığı olduğu gibi müslüman olmayan kitap ehli yahudi ve hıristiyanlar ile hiçbir dine bağlı olmayan ateist ve dinsizlerin de İslam nazarında can ve mallarına dokunulmaz. Ancak savaş durumları bundan müstesna.

Cinayetler 3 çeşittir:

1- Kasdi öldürme.

2- Hatâen (yanlışlıkla) öldürme.

3- Şüph´i amd ile öldürme. [1]

1. Kasdi Öldürme:

Genelde öldürücü olan bir aletle bir şahsı kasden öldürmektir. Bu durumda katil üzerine kısas gerekir. Öldürülen kişinin velileri katili affederse o zaman katilin malından hemen ağır diyet ödenmesi vacib olur.

Haksız yere bile bile adam öldürmek en büyük günahlardandır. Bu çeşit öldürme; tabanca, başka bir silah çeşidi, taş ve kama gibi bir aletle olabileceği gibi, boğma, denize atma, zehirleme ile de olabilir. Şu halde bu öldürme şeklinde iki şey aranır: Biri öldürme kastı, diğeri öldürme vesilesi.Bu iki şart mevcut olduğu halde kişi adam öldürse ´Kasdi öldürme´ sözkonusu olur. [2]

Kasdi Öldürmenin Hükmü:

Biri ahiretle diğeri dünya ile ilgili olmak üzere iki hükmü vardır.

a) Ahiretle ilgili hükmü:

Haram ve büyük günah oluşudur. Küfürden sonra en büyük günah adam öldürmektir. Bunun cezası cehennemde en şiddetli azaptır. Onun yeri Allah yardım etmezse sürekli kalacağı cehennemdir.

Delili. Yüce Allah Kur´an-ı Kerim´de şöyle buyurur:

"Kim bir mü´mini kasten öldürürse, onun cezası sürekli kalmak üzere cehennemdir. Allah ona gazap etmiş, lanet etmiş ve onun için büyük bir azap hazırlamıştır. " (Nisa: 4/93)

Ebu Hureyre (r.a) Rasulullah (s.a.v.)´in şöyle buyurduğunu rivayet eder:

"Sonu azap olan yedi şeyden sakınınız, Bunlar Allah´ı ortak tanımak, sihir yapmak, öldürülmesi gereken müstesna olmak üzere Allah´ın öldürmesini haram kıldığı insanı öldürmek, faiz yemek, yetim malı yemek, düşmanla karşı karşıya geldiği gün savaştan kaçmak ve namuslu bir kadına iftira etmektir." [3]

Haksız yere adam öldürmenin haram ve büyük günah olduğu hususunda müçtehid imamlar arasında hiç bir ihtilaf yoktur. Haksız yere adam öldürmeyi helal sayıp öldüren bir kişi kafir olur, sürekli cehennemde kalır, ama helal saymadan öldürürse büyük günah işlemiş olduğu için cehennemde uzun bir süre azap görür. Daha sonra yüce Allah dilediğinde onu affeder ve cehennemden çıkarır.

b) Dünya ile ilgili hükmü:

Haksız yere bile bile adam öldürmek dünyada da bazı sakıncaları oluşturur. Dünyada oluşabilecek sakıncaların engellenmesi ve hakkın yerini bulması için kısas uygulaması yoluna gidilir.

Delili. Dünya ile ilgili hükmüne gelince, burda katile kısas cezası uygulanır. Allah (c.c.) Kuran-ı Kerim´de şöyle buyurur:

"Ey iman edenler öldürmede size kısas farz kılındı. Hüre karşı hür, köleye karşı köle, kadına karşı kadın kısas olunur. Ancak öldürülmüş olanın kardeşi (varisi ve velisi) tarafından katilin lehine olarak bir şey bağışlayıp kısas düşürülürse, ölünün velisine örfe göre güzellikle diyet ödenir, işte böyle affedip diyet etmek, rabbiniz tarafından size bir hafifletme ve merhamettir. Kim bu bağışlama ve diyet alışından sonra intikam ile tecavüzde bulunursa, onun için elem verici bir azap vardır. Ey tam akıl sahipleri! Kısasta sizin için hayat vardır, umulur ki haksız yere adam öldürmekten sakınırsınız. " (Bakara: 2/178-179)

Kısas cezasının uygulanmasında hayat vardır. Çünkü kısas cezası uygulanırsa öldürme olayları azalır. Kimse kimseyi kolay kolay öldürmez.

Bir kimse, ´Şu adamı öldürürsem, kesinlikle beni de öldürecekler.´ diyerek bu işten vazgeçer. Böylece bu kişnin hem kendi hayatı hem de öldürmek istediği kişinin hayatı kurtulmuş olur.

Kısastan vazgeçerek affetmek:

Kasten adam öldürene kısas cezasını uygulamak İslam´ın asli bir hükmüdür. Bu hüküm öldürülenin varislerine ait bir haktır.

Varisler isterlerse katili affedip kısastan vazgeçebilirler. Ya da kısas yerine diyet almayı talep edebilirler. Bu diyet ağır olan diyet şekli olup, katilin malından çıkarılır. Ağır diyetin miktarı ileride açıklanacaktır.

Haksız yere adam öldürmek hem dünya hem de ahiretle ilgili büyük sorunlar teşkil etmektedir. Yukarıda ifade edildiği gibi ahiretle ilgili sorun büyük bir günah olduğudur. Haliyle cezası cehennemdir. Adam öldürmenin dünya ile ilgili sorununa gelince büyük bir düşmanlık, husumet ve kin doğurduğu içindir. Gereksiz yere adam öldürmenin cezası İslam´ın öngörmüş olduğu kısas ilkesi ile uygulanır.

Cahiliye döneminde araplardaki kısas sisteminde bir kabilenin fertlerinden herhangi birisinin işlediği cinayetten tüm kabile sorumlu tutulurdu.Katil ortaya çıkmayınca katilin kabilesindeki diğer kişilerden biri öldürülürdü. Böylece cinayet işleyen ile cinayet işlenilen iki kabile arasında savaş kıvılcımları başlar, kısas uygulamasını genişleterek iki taraf savaşa sürüklenirdi.

Eğer cinayet işleyenin kavmi itibar ve şeref (!) sahibi bir kavim ise cinayet işlenen kavim bir hak talebinde bulunamazdı. Böylece zalim olan taraf daha da gaddar olurdu. İslam gelince bu zalim sistem için bir sınır koyarak cinayet işleyenin tek başına olarak cinayetinden sorumlu olurdu ve işlediği suçtan dolayı sadece kendisi hesaba çekilirdi. [4]

2- Hataen (Yanlışlıkla) Öldürme:

Bir şeyi hedef almışken yanlışlıkla bir şahsa isabet edip onu öldürmesine denir.

Bu durumda katil kısas edilmez. Ancak üç sene içerisinde katil veya akrabalarınca verilmek üzere hafif diyet gerekir.

Yanlışlıkla öldürme istemiyerek oluşan öldürme şeklidir.

Mesela, bir av hayvanına ok atıp okun bir insana isabet etmesi veya bir adamın kayarak başkasının üzerine kayması ile onun ölmesine sebep teşkil eden öldürmelerdir. [5]

Yanlışlıkla Öldürmenin Hükmü:

Bunun da biri ahiretle diğeri dünyada olmak üzere iki hükmü vardır.

a) Ahiretle ilgili hükmü

Affa tabidir, günah ve cezası yoktur. Çünkü kasıtsız ve istemiyerek vuku bulan öldürme şeklidir.

Peygamberimiz (s.a.v.)şöyle buyurmuştur:

"Şüphesiz Allah yanılma, unutma ve zorlama nedeniyle ümmetimin üzerinden sorumluluğu kaldırmıştır. " [6]

b) Dünya ile ilgili hükmü

Dünya ile ilgili hükmüne gelince ortada herhangi bir kasıt olmadığı için katil kısas edilmez, yani öldürülmez. Ancak bu katil ve akrabalarına hafif diyet gerekir. Bu diyetin üç sene zarfında taksitler ile katil ile birlikte baba tarafından erkek akrabaları ile birlikte vermeleri gerekir

Yüce Allah Kuran-ı Kerim´de şöyle buyurur:

"Yanlışlık dışında bir mümin diğer bir mümini öldüremez. Kim bir mümini yanlışlıkla öldürürse mü´min bir köleyi azat etmesi ve ölenin ailesine de bir diyet vermesi gerekir, ancak (ölenin ailesi bu diyeti almayıp) bağışlarsa başka." (Nisa: 4/92)

Yanlışlıkla öldürmede diyetin sadece katile yüklenmesi uygun olmaz.

Asabe olan (baba tarafından erkek akrabalar) akrabaların da kendisine yardım etmeleri gerekir. Çünkü bu durumda kasıt yok.

Katil kefaret olarak zaten bir köle azat edecektir. Diyetin tamamının verilmesi altından kalkması mümkün olmayan bir yük olabilir. Akrabalar yardım etmekle hem akrabalık bağını kuvetlendirir hem de yardımlaşmayı sağlarlar.

İmam Şafii şöyle der:

"Hz. Peygamber hataen adam öldürmede diyeti katilin akrabalarının üç yılda ödemelerine hükmetmiştir."

İslam alimleri diyetin üç senede ve her sene üçte bir alınması...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın