Önsöz

Önsöz

Hz. Peygamber sallâllâhu Aleyhi ve Sellem'in beşerî ve nebevî olmak üzere başlıca iki yönü vardır. Beşerî yönünü, Şemâil nebevî eserler, nebevî yönünü de Fezâil, Delâil ve Hasâis isimli eserler mevzu etmiştir.

Hz. Peygamberin mezkûr halleri ilk zamanlarda hadîs ve siret kitablarında bölümler şeklinde yer almıştı. Önemlerine binaen daha sonraları mezkûr eserlerden ayrılmış ve müstakil olarak tasnif edilmişlerdir. Hatta bu müstakil eserler biraraya getirilerek "Hukuku'l-Mustafa" "Ahvâlu'l-Mustafa" adlarıyla yeni kitapların teşekkülü temin edilmiştir.

Zamanımızda SÎRET ve HADÎS'le ilgili bir çok ilmî eser yazılmıştır. Ancak Mevlâna Şibli'nin Asr-ı Saadet isimli eseri hariç, Türkçe olarak Hz. Peygamberin hallerine yer veren eser azdır. Şibli'nin mezkûr eseri mükemmel olmakla beraber çok geniştir. Zira onda şark ve garbın büyük bilginlerinin lehte ve aleyhte söyledikleri sözleri ve Hz. Peygamberin hallerinin hepsi ayrıntılarıyla yer almıştır. Bunun sonucu olarak da okunmaları uzun zaman almaktadır. Yine o, çok çeşitli kaynaklardan istifade edilerek yazılmış olup bir hadîs çalışması şeklinde değildir.

Efendimizin (sav) hallerini, vasıflarını ihtiva eden muhtasar ve müdellel bir esere ihtiyaç olduğu kanaatindeyiz. Bu çalışmamızla biz, Hz. Peygamber'in Ahvâli'ni derli toplu ve sahih hadislerle işlemek ve kısa yoldan okuyucuyu fikir sahibi kılmak istedik. Ayrıca daha önce yaptığımız Şemail çalışmamıza tamamlayıcı bir manzume oluşturmayı arzu ettik. Diğer taraftan, Hz. Peygamber'i tanımak ve tanıtmak da, ancak mezkûr hallerini bilmekle gerçekleşebilir. Kitabımız iki ana bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde, Hz. Peygamber'in faziletleri, Hz. Peygamber'in şemaili, Hz. Peygamber'in mucizeleri ve Hz. Peygamber'in hasâisi işlendi. İkinci bölümde ise, Hz. Peygamber'e karşı vazifelerimiz, İslâm'da sünnetin yeri, Peygamber sevgisi, Hz. Peygamber'e sâlat ve selâm getirmenin mahiyeti ve önemi, örnek olması açısından Rasûlullah'ın fiilleri ve Hz. Peygamber hakkında caiz olan ve olmayan şeyler olmak üzere beş kısmı ihtiva ediyor.

Sahih ve zayıf hadislerin ortaya koyduğu meseleleri, ayrı ayrı kısaca işledik. Hadislerin değerlendirmelerini de yaptık.

Aslında daha önce bu bilgiler, muhtelif makâleler halinde yazılmıştı. Burada birleştirildiler. Önce Fezâil’inden başlayarak O'nu, diğer hallerini, Zât'ına karşı yapmamız lazım gelen vazifeleri hadislerle işlemeye çalıştık. Çalışma bizden Tevfik Allah'tan.

Mart 1993,

Erzurum, Yrd.Doç.Dr.

İbrahim BAYRAKTAR

Giriş

A- Hz. Peygamberin Zâtını Mevzu Eden İlimler

Hz. Peygamber (sav)'in; doğumundan ölümüne kadar geçen hayat hikayesini -her türlü hali- kaydeden, siret ve hadis mecmuaları vasıtasıyla bize kadar gelmiştir. Zira O'nun muasırları, ister dostu olsun, ister düşmanı olsun, O'nun bütün hâl ve davranışlarını gözetlemişler ve kendilerinden sonra gelecek nesillere nakletmişlerdir.

Hz. Peygamber'le ilgili malumâtı, başta Kur'ân-ı Kerîm olmak üzere hadis, siret, tarih ve Delâil kitabları muhafaza etmiştir1.

Kur'ân-ı Kerîm, zaman zaman Hz. Peygamber'in savaşlarından, müşriklere karşı takınması lazım gelen tavrından, diğer peygamberlerin mucizelerinden söz etmiştir.

Hz. Peygamber'in sözü, fiili ve gördüğü; işittiği halde tasvib ettiği şeyler olan sünnet, hadis mecmualarının biricik kaynağı, fıkhın tedvininden önce tatbikinin yapılıp sonra bize gelen kanunları ve Ehl-i Sünnet inancının delillerinin Kur'ân'dan sonra en önemli bir kaynağıdır2. Ancak Hz. Peygamber'in zatını ve hallerini daha ziyâde hadis ve siretin, birer dalı olan Şemail3, Fezâil, Hasâis4 ve Delâil5 isimli eserler ve ilim dallan mevzu etmiştir.

Bu ilim dallarıyla ilgili müstakil eserler yazıldığı gibi Hz. Peygamberin zatı ile ilgili bütün bilgileri biraraya toplayan eserler de yazılmıştır. Nitekim el-Kâdî İyâz'ın "eş-Şifâ", İbnu'l-Cevzî'nin "el-Vefâ bi Ahvâli'l-Mustafa" adlı eserleri bunu gerçekleştirmişlerdir. Bir şahsı tanımak, onun davranışlarını, ahlâkını, hususi hayatını ayrıntılarıyla bilmekle mümkün olur. Bunun için ayrı ve mufassal eserlere ihtiyaç vardır. Yukarıda adları geçen haller, Târih ilminin içinde iken mezkur ihtiyaca binaen müstakil saha haline gelmişlerdir. Meselâ, İbn Kesir (ö. 803/1400)'in Şemâilü'r-Rasul adlı eseri, 14 ciltlik, "el-Bidâye ve'n-Nihâye" adlı tarihinin 6. cildi iken önemine binaen müstakil olarak tabedilmiştir6.

B- Hz. Peygamberin Hayatı Ve Hallerinin Önemi

Cenâb-ı Hak, ezeli iradesiyle kâinâtı yaratmak isteyince, nihâyetsiz kudretiyle her şeyi yoktan varetmiş ve "...her şeyi ilmi hikmeti ile yerli yerinde ve sapasağlam,”7 bir şekilde yaratmıştır. Mahlukâtın içinde en şereflisinin insan olduğunu beyân ederken de "andolsunki biz Âdemoğullarını üstün bir izzet ve şerefe mazhar kılmışızdır...”8 buyurmuştur.

"Geceyi gündüzü, güneşi ayı sizin hizmetinize o ram etti..."9 âyetiyle de her şeyin insan için yaratıldığını açıklamıştır.

Yaratan bilir, bilen konuşur, konuşunca da hitaba layık olanlarla konuşur. Kâinâtın içinde ilim sahibi olan ancak insandır. İnsanlardan vahye mazhar olanları ise ancak Peygamberlerdir. Bunun için Cenâb-ı Allah Peygamberleriyle konuşmuş, emirlerini, nehiylerini onlara bildirmiştir.

Peygamberlerde de, "Sen en büyük bir ahlâk üzerindesin"10 âyetine muhatab olan ancak Hz, Muhammed'dir (sav). O, diğer üstünlüklerinin yanında, "Fezâil" in zirvesi olan güzel ahlâkı ile diğer Peygamberlerden de üstündür. Zira O'nun ahlâkı, Hz. Aişe'nin beyân ettiği gibi, "... Kur'ân'dan ibaretti"11. Böyle olunca Hz. Peygamber'in hayatı Kur'ân'ın tatbikinden başka bir şey değildir. Bunun için Kur'ân'ın emir ve nehiylerine uymak isteyen kimse, karşısında "Numûne-i İmtisâl" olarak Hz. Peygamber'i bulacaktır. Nitekim bir âyet-i kerîmede "Rasûlullah'da sizin için en güzel örnek vardır"12 buyurulmuştur.

Hayatı Kur'ân'dan ibaret olan kişinin örnek alınması için her halinin bilinmesi lazımdır. Hadis ilmi bu bilgileri korumak hususunda bize yardımcı olmaktadır. Bunun için tarih boyunca bütün hal ve hareketlerine ilgi duyulan ve en ince noktalarına kadar tesbit edilen sadece Hz. Peygamber (sav) dir. Hz. Peygamber (sav)'e nisbet edilen her haber hadis olunca13, O'nun her çeşit hal ve hareketi de hadisin içinde yer almıştır. Buna göre hadisin içinde "Siyer", siyer'in içinde Meğazi, Şemail ve Delâil birer bölüm olarak bulunmaktadır. Bir bakıma, hepsi de hadisten ayrılarak müstakil bir hüviyet kazanmışlardır14.

--------------------------------------------------------------------------------

1 Seyyid Süleyman Nedvi, Hz. Muhammed Hakkında Konferanslar, (trc. O.Keskioğlu) s. 76-80 Ankara 1970
2 Bak.es-Siba'î, es-Sünnetü ve Mekânetuha s.47-49, 134 Beyrut, 1978.
3 et-Tirmizî, eş-Şemâilu'l-Muhammediyye Hımış 1968
4 Ebu Nuaym el-İsfehanî, Delâilü’n-Nübüvve, Haydarabad t.siz; es-Suyûtî, el-Hasâisü'l-Kübra, I-II, Haydarabad, 1320.
5 el-Beyhaki, Delâilü'n-Nübüvve I-VII Beyrut 1985.
6 İbn Kesir, Şemâilü'r-Rasul, Beyrut 1967
7 Kur’ân-ı Kerîm, en-Neml, 88; Elmalılı H.Y, Hak Dini Kur’an Dili V,371
8 Kur'ân-ı Kerîm, El- İsrâ, 70
9 Kur'ân-ı Kerîm, en-Nahl, 12
10 Kur'ân-ı Kerîm, en-Nun, 4
11 Müslim, Selâtu'l-Musafirîn 134, (I, 513 h. No: 745)
12 Kur'ân-ı Kerîm el-Ahzâb, 21
13 Tâhir el-Cezâiri, Tevcihü'n-Nazar s. 3 Beyrut t.siz
14 Yardım, Ali, Hadis I, 2 İzmir 1984
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın