Tabiatta Mucizevî Yardımlaşma

Tabiatta Mu'cizevî Yardımlaşma

Ali Erkan UĞUZ

Serin yayla rüzgârlarının esintileriyle tepenin yamacında büyüyen bir ardıç ağacıyım ben. Etrafımda uçuşan kuşların, böceklerin enfes musikisi ve hemen ilerideki pınarın şırıltıları eşliğinde dallarımla göklere doğru açılıyorum. Dallarımdan sarkan yaprak ve kozalaklarım, gövdeme ayrı bir güzellik katıyor. Yapraklarım belli bir geometrik düzenle yerleştirildiğinden gün ışığından en ideal şekilde istifade eder. Bulunduğum yerden dağ ve ovaların büyüleyici manzarası en iyi şekilde temaşa edilir. Kâinat, gece göz kırpan yıldızlarıyla, gündüz rengârenk çiçekleriyle, kekik, çam ve ardıçlarla zamana büyülü fısıltılar sunar.

Var olmanın sevincini, gün boyunca üzerimde şarkılar söyleyen vefalı dostum ardıç kuşuyla yaşıyorum. Onunla gün boyu beraberiz. Üreme dönemimde tohumlarımın çimlenmesi için ona ihtiyaç duyarım. Çünkü tohumlarımın çatlaması için gerekli enzimler ve asit salgıları en ideal seviyede onun sindirim kanalında bulunur. Tohumum, kendini saran kabuk, selüloz ve süberin gibi maddelerden dolayı çok güçlü bir yapıya sahiptir. Bu kabuk yapısının açılıp çimlenmesi oldukça zordur. Ardıç kuşunun sindirim sisteminin salgıladığı asit ve selülaz enzim karışımları tohumlarımın açılmasına yardım eder. Bundan dolayı, ardıç kuşuyla beraber eş zamanlı yaratılmışız.

Yeni bir çiçeklenme mevsimi başlıyor. Yaylada yeni yavru fidanlar oluşturma zamanı geliyor. Erkek kozalağım, her gün biraz daha büyüyüp gelişiyor. Polenlerim, yayla rüzgârının tesiriyle etrafa yayılıyor. Özel üreme organımda, mikrospor ana hücrelerimin mayoz bölünmesiyle, genetik yönden muhtelif polenler üretiliyor. Erkek üreme organımda üretilen çiçek tozlarımda gelişen kanatlar, rüzgârlı havalarda uzun mesafelere taşınmaya vesile oluyor. Böylece neslimi geniş alanlara yayabilme fırsatı buluyorum. Çiçek tozlarımın bazısı, farklı ardıçların dişi kozalaklarına gider. Bazısı da kendi dallarımdaki dişi kozalaklara taşınır. Bu farklılıklarım, çeşitli ortamlarda çoğalmamı sağlar. Polenlerimin dişi kozalaklara ulaşması ve ardından sperm hücresine farklılaşarak mikropil denen yumurta kanalından geçmesi gerçekleşir. Burada önceden oluşturulan ve spermin gelmesini bekleyen yumurta hücresinin cezbedici salgıları, buluşmayı kolaylaştırır. Her şey çok önceden plânlanmış, programlanmış bir senaryo gibidir. Adım adım harika bir tarzda yönetilen bu yaratılış safhalarını, ben de sizin gibi müşahede eder ve Büyük Sanatkâr'a hayranlık duyarım. Benim gibi ardıç kuşu da bu senaryonun önemli bir parçasıdır. Sabırla tohumlarımın olgunlaşmasını bekler.

Sperm ve yumurta hücrem dişi kozalağımın içinde birleşerek, zigot denen daha kompleks bir hücreye dönüşür. Zigot yeni bir ardıç ağacının hayat ve gelişim programını çekirdeğinde taşır. Zigotun etrafı endosperm denen besleyici bir dokuyla sarılır. Nişasta, yağ ve proteince zengin bu doku, aylarca çimlenmeden yaşayabilmemde önemli bir rol oynar. Bu besin dokusu da, tohum taslağımın farklılaşması ile oluşturulan sağlam bir tohum kabuğu ile sarılır. Tohumun içinde kalan zigotta, mitoz bölünmeler ile segmentasyon denen hâdise gerçekleşir. Sonunda binlerce yeni hücreden oluşan embriyo meydana gelir. Bu embriyonun beslenmesi için, embriyoya bağlı olarak çıkan birçok çenek uzantısı oluşturularak, besin dokusunun içine gömülür. Bu durum, bebeklerin birçok biberondan beslenmesine benzetilebilir. Embriyomuz da çeneklerimiz kanalıyla, besin dokudan şefkatle beslenir.

Dişi kozalaklarımın içindeki tohumlar, karpel denen kozalak yapraklarımızın arasında gelişir ve çimlenmeyi bekler. Nemli ve yağışlı havalarda kozalak yapraklarımız kapanır. Kuru ve güneşli havalarda kozalak yapraklarımız açılarak tohumlarımız etrafa saçılır. Bu kozalaklarımız bir yıl sonra bahar ayında gelişecek yeni kozalaklar oluşuncaya kadar dallarımızda kalabilir. Bazı kuş türleri de tohumlarımızı yiyerek ekosistemin farklı habitatlarına dağılmamızı kolaylaştırır. İnsanlar da kozalaklarımızı taşıyarak farklı alanlarda tohumlarımızın yayılmasına yardımcı olur. Fakat tohumlarımızın çimlenmesi için bu hâdiseler yeterli değildir. En yakın dostum, ötücü karatavukgiller ailesinden musiki ustası ardıç kuşu kardeşimin, tohumumu yemeye çalışması bize en büyük iyiliktir. Ardıç kuşu dostumun sindirim kanalındaki bazı enzimler, sindirimi zor olan tohum kabuğunu yumuşatır. Her şeyi tesadüfe ve şuursuz tabiata havale edenler, acaba ardıç kuşu ile olan bu dostluğumu nasıl açıklayabilirler?

Ardıç kuşu dostum sindirim sonrası, bu tohumlarımı toprağa bırakır. Toprak altına gömülen tohumlarım, topraktan su emerek şişer. Şiştikçe tohum kabuğuma yapılan turgor su basıncı ve enzim aktiviteleri ile uyku dönemim biter ve kabuğum çatlar. Çürümeye başlayan ve küçülen tohumumun içinden beslenen embriyo hücrelerimde, giberellin ve sitokinin hormon üretimleri hızlanır. Bu hormonların uyarıları ile yeniden dirilişin remzi olan embriyonik kök ve embriyonik gövde tomurcuklarım oluşur.

Bahar ve yaz boyunca gelişerek, yeni bir hayata uyanmanın ve neslimi devam ettirmenin hazzını yaşarım. Ekosistemde ben üretici olarak ardıç kuşu kardeşim de tüketici olarak, besin zincirindeki dengede yerimizi alırız. Ardıç kuşu dostlarım da, ağaç ve fidanlarımızın tepesinde neşeyle öterek bu yaratılış senaryosunun bestesine, kendilerine verilen ilhamla iştirak ederler.

sızıntı
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın