İyilik Ve Günah

İYİLİK VE GÜNAH

Nevvas bin Sem’an (r.a.)’dan rivayet edildi ki, Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurdu: “İyilik güzel ahlaktır, günah: Nefsinde yerleşip de insanların ona vakıf olmasından hoşlanmadığın şeydir.” Bunu Müslim rivayet etti. Vabisa bin Mabed (r.a.)’den şöyle dediği rivayet edildi: “Ben Rasululllah (s.a.v.)’e geldim, buyurdu ki:

“İyilik ve günahtan sormak için mi geldin?”

“Evet” dedim. Buyurdu ki:

“Kalbinden fetva iste. İyilik: Nefsin kendisine mutmain olduğu, kalbin kendisine mutamain olduğu şeydir, kötülük: İnsanlar sana fetva verseler de verseler de nefis de yerleşip, göğüste gelip giden (yerleşmeyen) bir şeydir.”1 ﬁeyh rahimehullah2 dedi ki: Hadis hasendir, bize imam Ahmed ile Darimi’nin Sünen’inden rivayet edidi. Nevvas bin Sem’an’ın hadisine gelince, Müslim onu Muaviye bin Salih rivayetiyle tahric etti, o da Abdurrahman bin Habib bin Nüfeyr’den, o da babası Nevvas’tan rivayet etti. Muaviye bin Abdurrahman ve babasının hadisini yalnızca Müslim tahric etti, Buhari tahric etmedi. (S:21) Vabisa hadisine gelince imam Ahmed Hammad bin Seleme yoluyla tahric etti, o da Zübeyr bin Abdusselam’dan rivayet etti, o da Eyyub bin Abdullah bin Mikriz’den, O da Vabisa bin Mabed’den rivayet etti, dedi ki: Rasululllah (s.a.v.)’e geldim, iyilik ve kötülükten hibir şey bırakmakdan sormak istiyordum, bana buyurdu ki:

“Yaklaş ey Vabisa” ona yaklaştım, hatta dizlerim onun dizlerine dokundu ve buyurdu ki: “Ey Vabisa sormak için geldiğini bana sor sana haber vereceğim” dedim ki:

“Ey Alah’ın rasulü, bana haber ver” buyurdu ki:

“Sen bana iyilik ve kötülükten sormak için mi geldin?”

“Evet” dedim. Üç parmağını topladı onunla göğsüme vuruyor ve:

“Ey Vabisa nefsinden fetva iste, iyilik: Nefis ve kalbin kendisine mutmain olduğu şeydir, kötülük: İnsanlar sana fetva verseler, verselerde kalpte karar kılıpta göğüste yerleşemeyen şeydir.”

İmam Ahmed’in diğer bir rivayetinde de: Zübeyr bunu Eyyub’tan duymamış ve demiş ki: Onunla oturanlar bana anlattı, ve ben onu gördüm, bu hadiste iki durum var ikisi zayıflığını gerektiriyor. Birincisi: Eyyub ve Zübeyr arasındaki kopukluk, çünkü o işitmediği kavimden rivayet etmiştir. İkincisi: Bu Zübeyr’in zayıflığı, Darekutni dedi ki: Münkerhadisler rivayet etti, yine ibni Hibban da onu zayıf saydı, akat onu Eyyub bin Abdusselam diye isimlendirdi, isminde hata etti, yine başka bir şekildeVabisa yoluyla imam Ahmed’in yine Muaviye bin Salih rivayetiyle tahric ettiği onun da Ebu Abdullah es-Sülemi’den şöyle dediğini rivayet etti “Vabise’yi duydum dedi ki.... ve hadisi kısa olarak zikretti” Lafzı şöyledir, dedi ki: “İyilik: Kendisi için göğsün inşirah olduğu (genişlediği, huzur duyduğu) şeydir, kötülük: İnsanlar ona fetva verse de senin göğsünde yerleşen şeydir.” Bu Sülemi hakkkında Ali bin Medini dedi ki: O meçhuldür. Bunu Bezzar ve Darekutni’de tahric etti.3 O ikisinin yanında Ebu Abdillah el-Esedi’dir ve Bezzar dedi ki: “Onu isimlendiren bir kimse bilmiyoruz, bazı rivayetlerde Muhammed diye isimlendirildi.” Abdul Ğaniy bin Said el-Hafız dedi ki:“Eğer birisi O Muhamed bin Baid el-Maslub dese, bunu reddetmezdim, bu Maslub zındıkdan dolayı Mansur’un astırdığıdır o yalan ve uydurmacılıkla meşhurdur, fakat Vabisa’nın zamına yetişmemiştir, Allah en iyisini bilir.”8

8(1) Hadis hasendir, Ahmed ve darimi güzel bir isnatla tahric etti, yine Taberani Kebir’de ve Ebu Ya’la tahric etti.

(2) Yani Nevevi kırk hadisinde söyledi, S: 65.

(3) Hadis zayıftır.

Bu hadis Peygamber (s.a.v.)’den bir çok yollarla rivayet edildi, bazı yolları güzeldir, imam Ahmed ve ibni Hibban Yahya bin Kesir yoluyla tahric etti, o da Zeyd bin Selam’dan, o da dedesi Mamtur’dan, o da Ebu Ümame’den şöyle dediğini rivayet etti:

“Bir adam dedi ki: Ey Allah’ın Rasulü günah nedir?” buyurdu ki:

“Göğsünde bir şey yerleşirse onu terk et”4, Müslim’in şartı üzere bunun isnadı güzeldir, çünkü Yahya bin Kesir’in Zeyd bin Selam’dan rivayetle hadisini tahric etti. Yahya bin Muayn inkar etse de Ahmed ondan işittiğini isbat etti. İmam Ahmed Abullah bin Ala bin Zebr’den şöyle dediğini tahric etti: Müslim bin Mişkem’in şöyle dediğini işittim:“Ebu Sa’lebe el-Huşeni’nin şöyle dediğini işittim: Dedim ki:

“Ey Allah’ın rasulü, bana helal ve haram olanı haber ver” buyurdu ki:

“İyilik:Nefsin kendisinde sukunet bulunduğu, kalbin mutmain olduğu şeydir, kötülük: Fetvacılar fetva verse de nefsin sükunet bulmadığı, kalbin mutmain olmadığı şeydir.”Bu isnad yine güzeldir, Abdullah bin Ala bin Zebr meşhur güvenilirdir, Buhari ondan tahric etti, yine Müslim bin Müslim’de güvenilirdir.

(4) Hadis sahihtir, Ahmed ve ibni Hibban sahihinde tahric etti, ibni’l Mübarek Zühd’de tahric etti.

Bu hadis Peygamber (s.a.v.)’den birçok yollarla rivayet edildi bazı yolları güzeldir imam Ahmet ve ibni Hibban Yahya bin Kesir yoluyla tahric etti Zeyd bin Selam’dan o da dedesi Mantur’dan oda Ebu Ümame’den şöyle dediğini rivayet etti: “Bir adam dedi ki:

“Ey Allah’ın rasulü günah nedir?”, buyurdu ki:

“Göğsünde bir şey yerleşirse onu terket.”4 Müslim’in şartı üzere bunun isnadı güzeldir, çünkü Yahya bin Kesir’in Zeyd bin Selam’dan rivayetle hadisini tahric etti. Yahya bin Muayn inkar etsede Ahmed ondan işittiğini isbat etti. Tabarani ve başkası zayıf bir isnatla Vasile bin Eska (r.a.)’dan şöyle dediğini tahric etti Peygamber (s.a.v.)’e:

“Senden sonra başkasına bir daha sormayacağım bir şey hakkında bana fetva ver” dedim. Buyurdu ki:

“Nefsinden (gönlünden) fetva iste” dedim ki:

“Bu benim için nasıl olacak” buyurdu ki:

“Elini kalbinin üzerine koy, çünkü kalp helal için sukunet bulur, haram için sukunet bulmaz.”1 Yine buna benzer zayıf bir isnatla Ebu Hureye’den rivayet edilir. İbni Lehia Yezid bin Ebi Habib’ten kendisine Süveyd bin Kays’ın Abdurrahman bin Muaviye’den haber verdiğini rivayet etti: “Bir adam Peygamber (s.a.v.)’e sordu ve dedi ki:

“Ey Allah’ın Rasulü bana ne helal ne haramdır?” Bunu üç kere tekrarladı, bütün hepsinde Peygamber (s.a.v.) susuyordu, sonra buyurdu ki:

“Soran nerede?”

“Ben, ya Rasulullah” dedim, (Peygamber (s.a.v.) parmağıyla işaret ederek):

“Kalbinin kabul etmediğini terk et”. Bunu Ebu’l Kasım el-Beğavi Mucem’inde tahric etti ve dedi ki: Ben Abdurrahman bin Muaviye’nin Peygamber (s.a.v.)’den duyup duymadığını bimiyorum, onun bu hadisten başka hadisini de bilmiyorum.

(S:23) Derim ki: OAbdurrahman9 bin Muaviye bin Hadic’tir, ibnil Mübarek’in Zühd kitabında mensub olarak geldi ve Abdurrahman tabiidir, meşhurdur, hadisi mürseldir. İbni Mesud (r.a.)’dan sahih olarak şöyle dediği rivayet edildi: Günah kalplerin toplayıcıdır, imam Ahmed bununla delil getirdi, bunu Cerir’den, o da Mansur’dan, o da Muhammed bin Abdurrahman’dan, o da babasından şöyle dediğini rivayet etti: Abdullah dedi ki: Kalplerde tesir bırakan şeylerrden sakının, kalbinde tesir bırakan şeyi terk et. Ebu’d-Derda dedi ki: Hayır sukunet içeisindedir, şer şüphe içerisindedir.2 Munkatı bir vecihle ibni Mesud rivayet etti ki, kendisine denildi ki:

“Kalbimizde yerleşip de helal mi, haram mı olduğunu bilmediğimiz şey hakkında görüşün nedir?” dedi ki:

“Vesveselerden sakının, onlar günahtır, hakk ve hazz mana olarak birbirine yakındır manası kalbe darlık, sıkıntı, hoşnutsuzluk ve nefret vererek tesir eden şeydir.”Bu hadisler iyilik ve kötülüğün tefsirini kapsamıştır, bazısı da helal ve haramın tefsiri hakkındadır. Nevvas bin Seman hadisinde Peygamber (s.a.v.) iyiliği güzel ahlak diye tefsir etti, Vabisa ve başkasının hadisinde de kalbin mutmain olduğu şey diye tefsir etti, yine Ebu Salebe hadisinde helal ve haramı böyle tefsir etti.

9(1) Hadis zayıftır, Taberani Kebir’de ve Ebu Ya’la tahric etti, senedinde Ubeyd bin el-Kasım var, o metruktür, Ala bin Salebe meçhuldür.

(2) Bu Ebu’d-Derda’nın sözündendir.

İyiliği tefsirinde ihtilaf edildi, çünkü iyilik iki itibarla iki manaya gelir, birincisi yaratıklara muamele ve onlara iyilik etme itibarıiyle, belki bazen anne babaya iyilikle özel kılınmıştır, denilir ki: Birrül validen, çoğu zaman genellikle yaratıklara iyilik etmek olarak kullanılır. İbni’l Mübarek bir kitap tasnif etti ve ona: “Kitabulbirri ves sıla” ismini verdi. Yine Buhari ve Tirmizi de: “Kitabul birri ves sıla” vardır, bu kitap (S:24) genel olarak yaratıklara iyiliği içeriyor, anne babaya iyilik diğerlerinden önde tutulluyor. Behz bin Hakim hadisinde babasından o da dedesinden şöyle dediğini rivayet etti:

“Ya Rasulullah,
kime iyilik yapayım.” Buyurdu ki:

“Annene” dedim ki:

“Sonra kime?” buyurdu ki:

“Babana” dedi ki:

“Sonra kime?” buyurdu ki:

“Sonra en yakın olana.”3 Peygamber (s.a.v.)’in şu hadisi de bu manadandır: “Haccı mebrurun (çok farklı manaları var, birisi kabul olunmuş hac demektir) mükafatı ancak cennettir.”4 Müsned’de5 Peygamber (s.a.v.)’e birril hacdan (haccı merurdan) soruldu, buyurdu ki: “Yemek yedirmek ve selamı yaymaktır”, diğer bir rivayette de buyurdu ki: “Güzel sözdür.”69

İbni Ömer (r.a.) diyordu ki:“İyilik kolay bir şeydir, güler yüz ve yumuşak sözdür.”7 Birr takva ile beraber kullanıldığı zaman, Allah Teala’nın şu kavlinde olduğu gibi: (Birr (iyilik) ve takva üzerine yardımlaşın) (Maide: 5/2) İyilikle murad: Yaratıkara iyilikle muamele olabilir, takva ile de murad:Hakka taatı ve haramlarından sakınmayla muamele etmek olabilir. Birr ile:Farzların yapılması, takva ile de haramlarından sakınmayla muamele etmek olabilir. Birr ile: Farzların yapılması, takva ile de haramlardan kaçınılması...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın