Konu Başlığı: Mudârabe Çeşitleri Gönderen: Sümeyye üzerinde 21 Temmuz 2012, 18:06:42 b) Mudârabe Çeşitleri: Mudârabe şirketi, sermaye sahibinin, işi yürütecek olanın uyacağı birtakım kurallar koyup koymamasına göre mutlak ve mukayyed mudârabe olmak üzere iki kısma ayrılır. aa) Mutlak Mudârabe: Sermaye sahibinin, herhangi bir kayıt koymaksızın, işletmeciyi ticaret işinde serbest bırakmasıdır. Yalnız kârın paylaşılma şeklini ve zamanını belirlemekle yetinir. . bb) Mukayyed Mudârabe : Sermaye sahibi, anaparayı işletmeciye verirken bazı şartlar öne sürer ve bunlara uymasını ondan ister. Bu şartlar şunlar olabilir : Ebu Hanîfe ve Ahmed b. Hanbel'e Göre, 1- sermayele belirli bîr beldede ticaret yapmayı şart koşabilir. Meselâ, iş yerinin Bursa'da açılmasını, ticaretin yalnız Bursa'da yapılmasını isteyebilir. Sermaye sahibinin işi kontrol, kârı paylaşma ve sonunda ortaklığı tasfiye kolaylığı sağlıyacağı için buna hakkı vardır. Yukarıda deliller kısmında zikrettiğimiz İbn Abbas hadisinde, Hz. Abbas'm işi yürütene belde ile ilgili bazı kayıtlar koyduğu ve Hz. Peygamber'in de bunu tasvib ettiği belirtilmiştir [243] 2-belirli cins ve çeşit ticaret eşyasını alıp - satmasını şart koşabilir. Meselâ, yalnız gıda maddeleri veya tekstil ürünleri yahut da akaryakıt ticareti yapmasını istemek gibi. Hz. Abbas'ın işletmeciye canlı hayvan ticaretini yasaklaması bunun delilidir. 3- Ortaklığın süresini belirleyebilir. Meselâ, bir yıl süreyle ticaret yapmak, yıl sonunda ticareti tasfiye etmek üzere sözleşme yapabilir. Ancak süresi sınırlı olan mudârabede, tasfiyede güçlük olmaması için uygun ticaret çeşidinin seçilmesi gerekir. Belirtilen sürede sonuç alınamayacağı önceden belli olan ticaret çeşidine girilmemelidir. 4- Belirli kimseden mal almayı ve belirli kimseye satmayı şart koşabilir. Bununla pazarlama, acente, şube ve benzeri tüm faaliyetler kastedilir. Meselâ, bir firma çeşitli şehirlerde güvenilir, yetenekli kimselere sermaye vererek yalnız kendi üretimlerini alıp satmasını, yıl sonlarında hesaplanacak net kârın yarı yarıya paylaşılmasını sağlayabilir. Yine bir firma, sermayesi olmayan, dürüst ve yetenekli bir elemana sermaye vererek, ayda bin ton akaryakıt satın alarak kendi firmasına satmasını isteyebilir. Bu ticaretten elde edilecek kâr, firma ile işletmeci arasında paylaşılmış olur. 5- mudarabe'yi gelecek zamana izafe etmek mümkündür. Meselâ, sözleşmeyi yaptıktan altı ay sonra, mudârabe faaliyetinin başlayacağı kararlaştırılmış olabilir. Sermaye sahibinin veya işletmecinin başka işleri sebebiyle, mudârabeyi hemen başlatmaları mümkün olmayabilir. İmam Şâfiî ve Mâlikîlere Göre, Onlar son üç maddeyi kabul etmezler. Yani mudârabenin süresini belirleme, mal alınıp - satılacak kimseleri tesbit etmek ve akdi gelecek zamana izafe geçerli değildir [244] [243] el-Heysemî, a.g.e, c. IV, s. 161. 106 [244] İbn Kudâme, el-Muğnî, c. V, s. 62, 63; eş-Şîrâzî, el-Mühezzeb, c. I, s. 386. Dr. Hamdi Döndüren, Çağdaş Ekonomik Problemlere İslami Yaklaşımlar, İklim Yayınları: 105- 107. |