๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Çağdaş Ekonomik Problemlere İslami Yaklaşımlar => Konuyu başlatan: Sümeyye üzerinde 21 Temmuz 2012, 18:06:42



Konu Başlığı: Mudârabe Çeşitleri
Gönderen: Sümeyye üzerinde 21 Temmuz 2012, 18:06:42
b)   Mudârabe Çeşitleri:

Mudârabe şirketi, sermaye sahibinin, işi yürütecek olanın uyacağı birtakım kurallar koyup koymamasına gö­re mutlak ve mukayyed mudârabe olmak üzere iki kısma ayrılır.

aa) Mutlak Mudârabe: Sermaye sahibinin, herhan­gi bir kayıt koymaksızın, işletmeciyi ticaret işinde ser­best bırakmasıdır. Yalnız kârın paylaşılma şeklini ve za­manını belirlemekle yetinir. .

bb) Mukayyed Mudârabe : Sermaye sahibi, anapa­rayı işletmeciye verirken bazı şartlar öne sürer ve bun­lara uymasını ondan ister. Bu şartlar şunlar olabilir :

Ebu Hanîfe ve Ahmed b. Hanbel'e Göre,

1- sermayele belirli bîr beldede ticaret yapmayı şart koşabilir. Meselâ, iş yerinin Bursa'da açılmasını, ti­caretin yalnız Bursa'da yapılmasını isteyebilir. Sermaye sahibinin işi kontrol, kârı paylaşma ve sonunda ortaklığı tasfiye kolaylığı sağlıyacağı için buna hakkı vardır. Yu­karıda deliller kısmında zikrettiğimiz İbn Abbas hadi­sinde, Hz. Abbas'm işi yürütene belde ile ilgili bazı ka­yıtlar koyduğu ve Hz. Peygamber'in de bunu tasvib et­tiği belirtilmiştir [243]

2-belirli cins ve çeşit ticaret eşyasını alıp - sat­masını şart koşabilir. Meselâ, yalnız gıda maddeleri ve­ya tekstil ürünleri yahut da akaryakıt ticareti yapması­nı istemek gibi. Hz. Abbas'ın işletmeciye canlı hayvan ti­caretini yasaklaması bunun delilidir.

3- Ortaklığın   süresini   belirleyebilir.  Meselâ, bir yıl süreyle ticaret yapmak, yıl sonunda ticareti tasfiye etmek üzere sözleşme yapabilir. Ancak süresi sınırlı olan mudârabede, tasfiyede güçlük olmaması için uygun tica­ret çeşidinin seçilmesi gerekir. Belirtilen sürede sonuç alı­namayacağı önceden belli olan  ticaret çeşidine girilmemelidir.

4- Belirli kimseden mal almayı ve belirli kimseye satmayı şart koşabilir. Bununla pazarlama, acente, şube ve benzeri tüm faaliyetler kastedilir. Meselâ, bir firma çeşitli şehirlerde güvenilir, yetenekli kimselere sermaye vererek yalnız kendi üretimlerini alıp satmasını, yıl son­larında hesaplanacak net kârın yarı yarıya paylaşılma­sını sağlayabilir. Yine bir firma, sermayesi olmayan, dü­rüst ve yetenekli bir elemana sermaye vererek, ayda bin

ton akaryakıt satın alarak kendi firmasına satmasını isteyebilir. Bu ticaretten elde edilecek kâr, firma ile işlet­meci arasında paylaşılmış olur.

5- mudarabe'yi gelecek zamana izafe etmek müm­kündür. Meselâ, sözleşmeyi yaptıktan altı ay sonra, mudârabe faaliyetinin başlayacağı kararlaştırılmış olabilir. Sermaye sahibinin veya işletmecinin başka işleri sebe­biyle, mudârabeyi hemen başlatmaları mümkün olmaya­bilir.

İmam Şâfiî ve Mâlikîlere Göre,

Onlar son üç maddeyi kabul etmezler. Yani mudârabenin süresini belirleme, mal alınıp - satılacak kimsele­ri tesbit etmek ve akdi gelecek zamana izafe geçerli de­ğildir [244]



[243] el-Heysemî, a.g.e, c. IV, s. 161. 106

[244] İbn Kudâme, el-Muğnî, c. V, s. 62, 63; eş-Şîrâzî, el-Mühezzeb, c. I, s. 386.

Dr. Hamdi Döndüren, Çağdaş Ekonomik Problemlere İslami Yaklaşımlar, İklim Yayınları: 105- 107.