Kâr Zarar Ortaklıkları

II — Kâr-Zarar Ortaklıkları:

A) İslâm'da Şirket ve Kapsamı:

Şirket kelimesi sözlükte; iki maldan birisini diğeriyle, birbirinden ayrılmayacak şekilde karıştırmak, demektir. Bir terim olarak ise, iki ve daha çok kimsenin ortak iş veya ticaret yaparak, elde edecekleri kârı paylaşmaları ve ortaya çıkacak zarara da katlanmaları şartiyle kurdukları ortaklık, anlamına gelir [219]

Kur'an-ı Kerim'de ortaklıktan şu şekilde söz edilir : Ana bir kardeşlerin miras hisseleri belirtilirken, «Onlar üçte birde ortaktırlar» [220] buyurulur.

Başka bir âyette de ortaklar kendi aralarında dürüst davranmaya çağrılır :

«Doğrusu, ortakların çoğu, birbirlerinin haklarına tecavüz ederler. İnanıp yararlı iş işleyenler bunun dışındadır ki, sayıları da ne kadar azdır» [221]

Ebu Hureyre'nin naklettiği kudsî bir hadiste şöyle buyurulur :

«İki' ortak birbirlerine hıyanet etmedikleri sürece, üçüncüsü benim. Eğer onlar birbirlerine hıyanet ederlerse, ben aralarından çekilirim» [222]

Başka bir hadis de şöyledir :

«Allah'ın kudret eli, ortaklar birbirlerine hıyanet etmedikleri sürece, onların üzerindedir» [223]

İslâm'da şirketler; mal, iş ve, kredi şirketi olmak üzere genel- olarak üç kısma ayrılır :

1) Mal ortaklığı: Ortaklar belli miktarda sermaye koyarak, bununla yapacakları ticaretten elde edecekleri

kârı paylaşmak üzere mal ortaklığı kurabilirler.

2) İş ortaklığı: Ortaklar mal yerine, sanat ve mesleklerini ortaya koyarak, birlikte iş alabilir, ortak taahhütlerde bulunabilir, elde edecekleri kârı da anlaşma esaslarına göre paylaşırlar.

3) Kredi ve itibar ortaklığı: İki ve daha çok kişi, sermayesiz, yalnız kredileriyle, yani ödünç para kullanarak ya da veresiye mal alıp satmak suretiyle kâr elde etmek ve bunu aralarında paylaşmak üzere ortaklık kurabilirler.

Bu şirket çeşitleri müfâvaza, inan ve mudârabe tarzlarında olur. Aşağıda bunları sırasiyle tetkik edeceğiz : [224]

[219] Îbnü'l-Hümâm, Fethu'l-Kadîr, c. V, s. 2; İbn Âbidîn, a.g.e, c. III, s. 364; İbn Kudâme, a.g.e, c. V, s. 1.

[220] Nisa, 12.

[221] Sa'd, 24.

[222] Ebu Davud, Büyü', 26; eş-Şevkânî, a,g.e, c. V, s. 264.

[223] İbn-Kudâme, a.g.e, c, V, s. 1. 96

[224] Dr. Hamdi Döndüren, Çağdaş Ekonomik Problemlere İslami Yaklaşımlar, İklim Yayınları: 95-96.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın