Kısasın Vücubunun Şartları

Kısasın Vücubunun Şartları

Kısasın vücubunun şartları dörttür:

1. Katilin ergenlik çağına girmiş olması.

2. Katilin akıllı olması.

3. Katilin öldürülenin babası olmaması.

4. Maktulün, kölelik ve kâfirlik itibarı ile katilden noksan derecede olmaması.

Kısasının vücubunun şartlarından ergenlik çağma girmek ve akıllı olmak. Bu şartları mükellefliği gerektirdiğinden bu ön şartları taşımayan ukubet ehli sayılmaz. Çünkü onların kasten öldürülmeleri sahih bir itibara alınamaz. Her ne kadar öldürmeleri kasdi olsa da yine de kısas uygulanmaz. Kasdi adam öldüren çocuk baliğ olursa ve kasten öldüren deli olup daha sonra aklı başına gelirse yine de kısas uygulanmaz. Akıllı ve baliğ olup adam öldürdükten sonra deliren kişi yine de kısas edilir. Çünkü olay sırasında mükellef idi. Katilin, maktulün babası olması durumunda yine kısas uygulanmaz. Peygamberimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:

"Baba çocuğunu öldürme sebebiyle kısas olunmaz" [5]

Dördüncü şart olarak katilin maktulden kafirlik ve hürriyet itibarı ile noksan derecede olmaması gerekir. Hz. Ali bir hadiste şöyle rivayet eder:

"Bir müslüman bir kafirin ölümünden dolayı öldürülmez" [6]

Yüce Allah Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyurur:

"Ey iman edenler! Öldürmelerde üzerinize kısas farz kılındı. Hüre karşılık, hür, köleye karşılık köle kısas edilir" (Bakara: 2/178) Bir hadisi şerifte Allah resulü şöyle buyurmuştur:

"Bir hür, bir köleden ötürü öldürülemez" [7]

Bir kişi bir topluluk tarafından öldürülmüş ise o topluluğun hepsi kısas edilir. Aralarında öldürme yoluyla kısas uygulanan iki kişi için, uzuvlar kısası da uygulanır. Uzuvlar kısasında ise yukarıda zikrettiğimiz şartlarla birlikte iki şart daha vardır:

Bunlardan ilki, uzuvların birbirinin misli olmaları gerekir. Sağ uzuv karşılığında sağ uzuv, sol uzuv karşılığında sol uzvun kesilmesi gerekir.

İkincisi de, karşılıklı uzuvlardan bir tarafın felçli olmaması gerekir. Mafsallardan kesilen bütün uzuvlar için kısas vardır. Kemiğe dayanma dışındaki yaralamalarda kısas uygulanmaz.

Bir kişinin ölümüne sebebiyet veren çok sayıda bir topluluk ise topluluğun hepsi kısas edilir. Çünkü ortak olarak hepsi aynı suçu işlemişler.

Said bin Müseyyeb'ten rivayetle, Hz. Ömer bir kişiye karşılık beş veya yedi kişiye kısas cezasını uygularken şöyle rivayet edilmiştir: "Eğer tüm Sana halkı bu öldürme işine iştirak etseydi tümünü öldürürdüm.[8]

Uzuvlar diyetinin kısası için yüce Allah ayeti kerimede şöyle buyurmştur:

"Tevratta onlara şöyle yazdık: Cana can, göze göz, buruna burun, kulağa kulak, dişe diş (karşılık ve cezadır) yaralarda kısastır (her yaralama, misli ile cezalandırılır)." (Maide: 5/45)

Kısasta temel şart olan eşitlik ilkesine uyulur. Sağlam organ karşılığında sağlam organ kesilir. Felçli ve sakat olan bir organ karşılığında sağlam organ kesilmez. Buna diyet lazım gelir. Ancak sağlam uzuv karşılığında felçli ve sakat uzvu kesmek caizdir.

Bir kaç kişi beraberce birini öldürürse hepsine aynı kısas cezası tatbik edilmesi gerekliği gibi bir kişinin organını

kesen bir topluluğun hepsinin aynı organı kesilir.

Kısas cezası şu şekilde uygulanır.

Maktulün velisinin kıssası bizzat infaz etmesi için şu iki şart gereklidir:

1- Devlet Başkanı veya yetkili hakimin izniyle olması gerekir,

2- Adam öldürme cinayetini ancak velinin kendisi infaz edebilir. Uzuvlar cinayeti ise hakim tarafından tatbik edilmelidir. Çünkü fazla kesmelerinden korkulur.

[5] Kadı Ebu Şuca’, Ğayet’ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 499.

[6] İbni Mace, 2045.

[7] Neyl’ul Evtar, 7/90

[8] Buhari, 6512, Müslim, 1681.

Kadı Ebu Şuca’, Ğayet’ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 499-500.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın