Karı İle Kocanın Karşılıklı Hakları

Karı İle Kocanın Karşılıklı Hakları

Eşlerden her biri, eşine karşı iyi davranmalı ve kendisine düşen fedakarlıkta bulunmalıdır. Eşine karşı lakayt davranmamalı ve ona karşı horlanmama hissini açığa vurmamalıdır. Kişi, iki kadınla evli ise rızaları olmadan onları bir evde oturtması, birinin huzurunda diğeriyle yatması mekruh olup İslam adabına terstir.

Koca, karısının evden dışarı çıkmasına engel olabilir. Ancak kadının bir yakını ölürse, çıkmasına müsaade etmesi müstehaptır.

Kişi, birden fazla kadınla evli ise, başlangıçta günleri arasında ayırmak vacib olmadığı gibi hepsinden yüz çevirip yanlarında gecelemediği takdirde de günahkâr olmaz. Yine bir kadınla evli olup, onun yanında yatmadığı takdirde de günahkâr olmaz. Sünnet olan, yanlarında yatmaktan onları mahrum etmemesidir. Tek kadın olsa da durum budur. "Başlangıçta" kaydını koyduk, çünkü birisinin yanında yattı mı, hemen diğerlerinin sıralarını da yerine getirmesi vacip olup, kur'a ile bu sırayı ta'yin edecektir. Ama başlangıçta günleri taksim edecekse, kimden başlayacağını kur'a ile ta'yin etmelidir.

Kocanın karısı üzerindeki hakkı, kadının kocası üzerindeki hakkından daha büyüktür. Ayet-i kerimede

"Erkekler kadınlar üzerine daha üstün dereceye sahiptirler." (Bakara: 2/228) buyurulmuştur.

Ebu Davud'un rivayet ettiği bir kudsi hadiste

"Bir kimseye birine secde etmesi için emredecek olsaydım kadınların erkeklerine secde etmelerini emrederdim. Çünke Allah kadınların üzerinde onları hak sahibi yapmıştır."

Karı ile kocanın birbirlerine karşı iyi huylu, eza ve sıkıntılarına tahammül etmesi sünnettir.

"Kadınlar hakkında hayrı isteyin.", "En hayırlınız kadınları için hayırlı olanınızdır." hadisleri buna delil olarak gösterilebilir.

Koca ifrata varmayacak, kendisini kötülüğe sevketemeyecek derecede gayretli kıskanç olmalıdır. Hoşlanmadığı için karısını boşaması gerekmez.

Hayızlı, nifaslı ve hasta olana gün ayırır. Günlerini ayırırken, her birinin gününde mutlaka onunla kadın-erkek ilişkisinde bulunması gerekmez. Ama bu ilişki hususunda da aralarında eşit davranması müstehaptır.

Kadın, kocasının izni olmadan yolculuğa çıkarsa, kendisine ayrılan günün hakkını yitirmiş olur. Kocasıyla birlikte yolculuğa çıkmaktan imtina ederse de durum budur. Ama hanımlarından birini beraber götürmek isterse, kur'a çekmeden götüreceğini ta'yin etmesi caiz değildir. Yolculukta kaldığı müddet boyunca evde kalanların günlerini kaza etmesi gerekmez. Günleri aralarında taksim ederken, şayet gündüz çalışıyorsa, geceler hesaba katılır.

Bir ihtiyaçtan dolayı gündüzden bir miktar geçip kendisinin günü olmayanın yanında kalması caizdir. Ama ihtiyaç olmadan gündüzün tamamını yahut bir kısmını geçirecek olursa, o gün kimin sırası ise, onu kaza etmesi gerekir.

Gece olup zaruret olmaksızın uzatacak olursa caiz olmaz. Gece girip bir miktarı geçecek olursa onu kaza etmesi gerekir. Biriyle yeni evlendiğinde cariye bile olsa ardarda yedi gün onun yanında kalmalıdır. Diğerlerinin günlerini de kaza etmez. Yeni evlendiği kız ise, durum budur. Ama dul ile evlenmişse, üç gün ardarda onun yanında kalmalıdır.

Şayet gecelerini ayırıp, bir gün onun yanında ve bir gün camide kalacak olursa, onun üç gününü üstüste tamamlaması gerekir.

Eğer kadın yumuşak davranma ve güleryüzlülükten sonra kocasına karşı yapması bir borç olan davranışlarda bulunmayıp yüz çevirir, somurtur ve kocasının izni, olmadan dışarı çıkar, dikkafalılık ederse, kocası önce sözle ona öğüt verir.

Kocasına itaat etmeyen karıya kocası şu telkinlerde bulunur:

"Senin üzerindeki haklarım konusunda Allah'tan kork ve bil ki bu dikkafalılığın nafaka ve sana ayrılan zaman payını iskat edicidir."

Şayet dikkafalılığına devam edecek olursa, yanında yatmaz. Üç günden daha fazla da olsa, onunla konuşmayabilir. Eğer hâlâ uslanmaz ve davranışlarına devam edecek olursa, sert olmamak kaydıyla onu döver.

Sert vurmak, kemikleri kırıcı, yahut iz bırakıcı şekilde dövmektir. Yüzüne vurması da caiz değildir. Ancak evlâ olan, affetmesidir.

Eğer onlardan her biri diğerinin haksızlığını ve kendisine zulmettiğini iddia edecek olursa, hakim komşuluk ve benzeri sebeplerle onları yakından tanıyanlardan soruşturarak durumu tahkik eder. Haksızlık edene engel olur. Gerekirse, uygun bir ta'zir cezasıyla onu cezalandırır. Şayet aralarındaki anlaşmazlık daha da katılaşırsa, hakim; hür, adil ve aralarındaki anlaşmazlık hususunda tecrübe sahibi olan iki müslümanı, durumlarını araştırmak üzere görevlendirir.

Kocanın, hakeminin kendi akrabalarından ve kadının hakeminin de kendi akrabalarından ve erkek olması sünnettir. Eğer barıştırma imkânı varsa, aralarını barıştırır. Değilse, koca kendi hakemini boşama ve hul' konusunda vekil ta'yin eder ve kadın da kendi hakemini, boşamayı kabul etmesi hususunda vekil ta'yin eder.

Şayet hakimin gönderdiği bu iki hakem arasında ihtilaf çıkarsa ve her biri ayrı bir görüş ileri sürecek olursa, hakim başka iki kişi gönderir.

Hakemlerin görüşü ittifak edinceye kadar bu durum tekrar edilir. Şayet eşler, hakemlerin gönderilmesine karşı çıkacak olurlarsa, hakim durumu değerlendirip, kendi içtihadıyla kararını verir ve haksız bulduğuna cezasını verip mazlumun hakkını alır. Kadın dikkafalılık eder ve kocasına itaat etmezse, nafakası ve gün (geceleme) sırası sakıt olur.

Karı ile koca arasında bazı durumların oluşmasıyla nikahları fesholunur. Bu husular şunlardır.

1- Kocanın karısının nafakasını karşılamayacak duruma düşmesi. Böyle bir durumda karısı ya sabırla tahammül eder veya nikahın feshini talep ederek hakime başvurur. Hakim karının bu talebine bakar kocaya üç gün mühlet verir. Dördüncü günü yine nafakayı karşılamazsa hakim karının lehine nikahı fesheder..Nafakanın ölçüsü kocanın geniş veya 'kısıtlı durumuna tabidir. 'Zevcelerin Nafakası Bölümü' nde bu miktarlar geniş bir şekilde belirtilecektir.

Nikahın feshini etkileyecek nafakada karının kocası üzerinde öz olan hakları şunlardır.

a) Kocanın mali durumuna göre karısının yiyecek, giyecek ve içecek masrafları.

b) Karısına uygun bir mesken temin edilmesi.

c) Zamanın şartlarına göre temizlik ve diğer ev ihtiyaçları.

Yüce Allah'ın ayeti kerimede

"Onları haksızlık ederek ve zor kullanarak tutmayın." (Bakara: 2/231) buyurması onlara nafaka vermeden tutmak ya da haksızlık etmektir. Başka bir ayette de Yüce Allah,

"Bundan sonrası ya iyilikle tutmak ya da güzellikle salıvermektir." (Bakara: 2/229) buyurmuştur. Kadına nafaka vermemek onu iyilikle tutmak değildir.

2- Özür veya hastalık sebepleriyle ayrılma. Burda hem kadın hem de erkeke için bazı hak ve hukuklar garanti al tına alınmış oluyor. Bu özür ve hastalıklar hakkında geniş bilgi 'Nikahın feshedilmesi' bölümündedir.

3- Geçimsizlik, zarar ve kötü muamelelerden dolayı ayrılma. Geçimsizlikten maksat izzet, şeref ve haysiyete yapılan ithamlar yüzünden çıkan şiddetli tartışma ve geçimsizliklerdir. Zarar ise söz ve harekette eşlerden birinin diğerene aşırı derecede rahatsız etmesi, ağır küfürlerle sövüp sayması, onur kırıcı şekilde yermesi, Allah'ın haram kıldığı şeyleri yapmaya mecbur edilmesi. [6]

[6] Kadı Ebu Şuca’, Ğayet’ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 451-454.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın