Köle Azat Etmek

KÖLE AZAT ETMEK

Köleyi Azat Etmenin Hukmu

Mülkünde tasarruf edebilmesi caiz olan herkesin kölesini azat etmesi sahihtir.

Köleyi azat etmek sarih olabileceği gibi, niyetle birlikte kinayi de olur. Kölesinin bir kısmını azat ederse, köle tamamıyla azat olu

Itk, lügat anlamı serbest olmak demektir. Şeriatta ise Cenabı ALLAH'a yaklaşmak için bir kölenin üzerindeki efendisi olan sahibine ait mülkiyetini kaldırmaktır.

Köle azat etmek sünnettir.

Azat; sarih olarak yani "Seni azat ettim." demesi ile azat olabileceği gibi kinaye olarak ta azat edebilir.

Kinayede niyet şarttır. Yani kalbinde azat edip o manada başka bir sözle mesela,

"Sen hürsün." veya "Sen serbestsin." gibi sözlerle de köle azat edilmiş olur.

Delil olarak, Kuran-ı Kerim köle azadını insanın ahiret yolu üzerindeki sarp yokuşları aşmanın yollarından biri olarak tavsiye etmekte, yetimi doyurmak, fakir ve muhtaç kimseye sadaka vermekle eş tutmaktadır.

Yüce ALLAH şöyle buyurur:

"O (sarp yokuşu aşmak), köle azad etmek, yahut sıkıntılı bir günde yetimi doyurmak veyahut hiç bir şeyi bulunmayan fakir ve miskinlere yardımcı olmaktır." (Beled: 90/11-13)

Özellikle kadın köle olan cariyeler hususunda şu noktaya Kuran-ı Kerim dikkatimizi ne güzel çekmektedir.

"Dünya hayatının geçici menfaatlerini elde edeceğiz diye namusu ile yaşamak isteyen cariyelerinizi asla fuhşa zorlamayın. Fuhşa zorlanan köle ve cariye hür olur." [1]

Dikkat edilirse (ileride işleyeceğimiz Ümmül veled konusunda da değineceğimiz gibi) cariyeler ile cinsel ilişkiye girilince onlar (cariyeler) için bir azat yolu açılacak, doğumu gibi durumlarda artık onlar otomatik-men hür olacak. Efendileri hayatta olduğu sürece hizmet devam etmek kaydıyla artık satılamazlar, hibe edilmezler. Burdan anlaşılıyor ki kadın köle olan cariyelere fuhuş yapılma gözüyle bakılmayacaktır...

Hz. Peygamber (s.a.v.) çok sayıdaki hadisleri ile, müslümanları elleri

altında bulunan köleleri azad etmeye teşvik etmiştir. Hadisi şerifte peygamberimiz (s.a.v.) şöyle buyurur: "Hangi mümin, bir köleyi azat ederse, ALLAH da azat ettiği kölenin her uzvuna karşılık kendisinin bir uzvunu cehennem ateşinden azad eder." [2]

Başkası ile ortak olan bir kölesini azat ederse ve zengin biriyse ortağının hissesinin bedelini ödeyerek köleyi tamamıyla azatlığına kavuşturur. Eğer zengin değilse kendisine ait olan payı azat olunur, diğer pay devam eder.

Bir kimse anne babasından veya çocuklarından herhangi birini başkasından temellük ederek köle edinirse bunlar azat edilmiş olur. Zira dinimizde herhangi birisi anne babasını veya çocuklarından birini köle edinemez.

İmam Malik, İmam Şafii ve İman Ahmed'in görüşlerine göre başkası ile ortak olan bir kölesini azad eden efendi eğer zengin biri ise diğer ortağın hissesi de azatlanmış olur. Ancak ortağına ödemek zorundadır. Eğer hissesini azatlayan fakir ise ona herhangi bir şey lazım gelmez, köle sadece bir kısmı azatlanmış diğer kısmı devam eder.

Anne babasından ya da çocuklarından herhangi birinin köle olması durumunda bunlardan herhangi birisi başkasından mülk edinerek satın alındığı takdirde bunlar azad edilmiş olur. Zira İslam dininde herhangi birisi ana babasını ya da çocuğunu köle edinemez.

Delili. Peygamberimiz (s.a.v.) şöyle buyurur:

"Hiçbir çocuk, baba veyahut annesinin üzerindeki hakkını ödeyemez, meğer onu, herhangi bir kimsenin elinde köle olarak bulup da satın alıp azatlarsa...." [3]

--------------------------------------------------------------------------------

[1] Nw sıaesı, 33- Hukıık-u hlamıve O, Ncmthı Bilmen 4/33

[2] Bitlimi, ttk l 3/117, Müslim, ırL No21 - 1509

[3] Müslim- İtk, 2016 No. 1510; Tımuzı - Bin, 28/8 No. 1906

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın