Konu Başlığı: Haklar Ve Çeşitleri Gönderen: Ekvan üzerinde 20 Ekim 2011, 19:46:12 HAKLAR VE ÇEŞİTLERİ Haklar, ALLAH hakkı ve kul hakkı olmak üzere ikiye ayrılır: 1) Kul hakkı: Kul hakkı kendi aralarında 3'e ayrılır. a) Neseb ile ilgili konular. Mal konusu olmayan durumlardır ki burda en az iki erkeğin vereceği şahitlik geçerlidir. b) Mal ile ilgili haklar. Burda iki erkek şahit veya 1 erkek, 2 kadın şahit yahut yeminiyle birlikte bir erkek şahit geçerlidir. c) Erkeklerin bilmeyip ancak kadınların bildiği doğum gibi konular. Bu konularda bir erkek ve iki kadın şahit, ya da dört kadının şahitliği geçerlidir. a) Kul haklarından talak, vasiyet ve benzeri meseleler bu şıkka girer. Yüce ALLAH şöyle buyurmuştur: "Ey iman edenler herhangi birinize ölüm geldiği zaman vasiyet anında aranızda sizden iki adil kimseyi şahitlik için tutun." (Maide: 5/106) Talak konusu için de yüce ALLAH şöyle buyurmuştur: "... sonra iddetlerinin sonuna yaklaştıkları zaman onları güzellikle tutun veya güzellikle onlardan ayrılın. içinizden iki adil kimseyi şahit tutun." (Talak: 65/2) Nikah konusunda da peygamberimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "Nikah ancak veli ve iki adil şahitle olur." [1] b) Mal ile ilgili haklar alış veriş, icare, rehn ve benzeri konular bu bölüme girer. Yüce ALLAH şöyle buyurmuştur: "Erkeklerinizden iki kişiyi şahit tutun. Eğer iki erkek bulunamazsa şahitliklerine razı olacağınız bir erkek ile iki kadın şahit olabilir. Kadınlardan biri unutursa diğeri ona hatırlatır, şahitler çağrıldıklarında (şahitlikten) çekinmesinler." (Bakara: 2/282) İbni Abbas'tan rivayete göre Hz. Peygamber yeminiyle beraber bir şahit için hüküm verdi. [2] c) Erkeklerin bilmeyip sadece kadınların bildiği doğum gibi konularda bir erkekle birlikte iki kadın şahit ya da dört kadının şahitliği için İbni Ebi Şeybe'nin ez-Zuhri'den rivayet ettiği şu görüştür: Sünnet, kadınlardan başkasının muttali olmadığı, doğum ve benzeri konulardan kadınların şehadetinden başka bir kimsenin şehadetinin kabul edilmeyeceği şeklinde cari olmuştur. [3] 2) ALLAH hakkı: Bu haklarda kadınların şahitliği kabul edilmez. Bunlar üç tanedir. a) Zina. Zina'da 4 şahitten aşağı kabul edilmez. b) Zina dışındaki diğer had konulan. 2 erkek şahit lazımdır. c) Ramazan ayı başındaki rü'yet-i hilal konusunda. Bunun için bir şahit kâfidir. ALLAH Hakki ALLAH hakkı olan konularda kadınların şahitliği geçerli değildir. Çünkü kadınlar genellikle şüpheden, unutkanlıktan ve hatadan hali olamazlar, halbuki bu haklar konusunda çok ihtiyatlı davranmak gerekir. Gecen konularda belirtildiği gibi kadınların şahitliklerinin geçerli olduğu meseleler genellikle erkeklerin muttali olamadığı, doğum ve emzirme gibi kadınlarla ilgili meselelerdir. İmam Zühri şöyle diyor: "Sünnet olan kadının şehadetinin cezalarda kabul edilmeyeeği şeklindedir." [4] Kadınların şahitliklerinin kabul edilmeyeceği ALLAH hakları metinde ifade edildiği gibi üç çeşittir. a) En az dört şahitle sabit olan haklar. Buna delil olarak Allahu Teala şöyle buyurmuştur: "Namuslu kadınları (zina ile) itham ettikleri halde dört şahit getiremeyen kimselere (iftira cezası olarak) seksen değnek vurun." (Nur: 24/4) Burda görüldüğü gibi zina konularında ancak dört şahitle sabitliği ge-rekmektedir. İfk (Hazreti Aişe'ye yapılan zina iftirası) hadisesi hususunda Allahu Teala şöyle buyurmaktadır: "0 (iftirayı ata)nlar bu sözlerine karşı dört şahit getirmeleri gerekmez miydi? Madem şahitleri getiremediler o halde onlar ALLAH nezdinde yalancıların ta kendileridir." (Nııı: 24/13) Bu ayetlerin tümü zinanın sabit olması için dört şahidi zorunlu kılar. b) En az iki şahitle sabit olan haklar. Bunlar da zina dışındaki had konularıdır. Hırsızlık olayları, içki içme, adam öldürme, yol kesme ve irtidat olayları gibi konular için iki şahit yeterlidir. Bunların delili de şu ayeti kerimedir: "Erkeklerinizden iki kişiyi şahit tutun." (Bakara 2/282) c) Bir kişinin şahitliğiyle sabit olan haklar. Bunların başında Ramazan ayı hilalini görmek gelir. îbni Ömer (r.a.) şöyle rivayet eder: "Halk hilali görmek için bakıyordu. Ben Resulullah'a hilali gördüğümü haber verdim. Hazreti peygamber oruç tuttu ve halka da oruç tutmalarını emretti." [5] Burda ihtiyat nedeniyle bir kişinin şahitliği yeterlidir. A'manın Şahitliği A'mamn şahitliği beş hususta geçerlidir: 1. Ölüm hususunda. 2. Neseb hususunda. 3. Mülkiye konulan hususunda,. 4. Hal terce melerinde. 5. A'rna olmadan önce şahit olduğu durumlarda. Kulak duyumu, tarifler veya nesebi konularda hafızasına işlemiş durumlarda şahitlik edebilir. Bir kimsenin kendine bir menfaat çekmek veya kendinden bir zararı gidermek için vereceği şahitlik kabul edilmez. A'manın (Gözü Görmeyenin) Şahitliği Gözleri görmeyen kişinin şahitliği ölüm hususunda, neseb hususunda ve mülki konularda geçerlidir. Gözleri görmeyen kişinin şahitliği tercüme konularında da geçerlidir. Çünkü burda beyan ve telafuz söz konusu olmaktadır ki körlük buna engel değildir, görmeye gerek yoktur. Â'ma olmadan önceki bütün konularda şahitliği mu'teberdir. İkrar, talak ve benzeri tüm hususlarda a'mamn kulağına bir sır gibi söylenen tüm sözler için şahitlik muteberdir. Şahitliğiyle kendi nefsine bir menfaat sağlamak sebebiyle şahitlik geçerli olmaz. Aynı şekilde kişinin kendi nefsinden bir zararı defetmek için yaptığı şahitlik te kabul olunmaz. -------------------------------------------------------------------------------- [1] Muğnil Muhtaç, 3/155. [2] Müslim, 1712; El-Umm, 6/156. [3] El-İkna,2U97. [4] El-İkna, 21296. [5] Ebu Davud, 2342 |