Şafii için Kefaretler

Kefaret kelimesi, küfr kökünden gelir; ´kapatmak ve örtmek´ anlamındadır. Kefaret kelimesi, bu. ismi, günahı örttüğünden ve Allah´tan bir hafifletme olduğundan ötürü almıştır.

Kefaretin ıstılahı mânâsı, özel şartlarıyla beraber köle âzad etmek, oruç tutmak, sadaka vermek gibi fiilleri yapmaktır.

Kefaretin Meşruiyeti

Kur´an ve Sünnet kefaretin meşru olduğunu bildirmiştir.

Bunun (kasden ettiğiniz yemini bozmanızın) kefareti, aile efradınıza yedirmekte olduğunuz yiyeceklerin ortalamasından on fakire yedirmek...(Mâide/89)

Hacca gitmelerine mani olunanlar hakkında da Allah Teâlâ şöyle buyurmaktadır:

Eğer bunlardan (hac ve umreyi tamamlamaktan) ahkonulursanız,kolaylıkla elde edeceğiniz bir kurban (kesin).(Bakara/196)

Bir mü´mini kazaen öldüren kişi hakkında da Allah Teâlâ şöyle buyurmaktadır:

Kim bir mü´mini yanlışlıkla öldürürse, (kefaret olarak) mü´min bir köle âzad etmesi (...) farzdır.(Nisa/92)

Zıhar yapanlar hakkında da şöyle buyurmaktadır:

Kadınlara zıhar yapıp ayrılmak isteyen, sonra da sözlerini geri alanlar, hanımlanyla temas etmeden önce bir köle âzad etmelidirler.(Mücadele/3)

Hz. Peygamber de şöyle buyurmuştur:

Nezr´in kefareti, yemin kefaretidir.[1]

Kim birşeye yemin eder de yemin ettiği şeyin gayrisini yemin edilenden daha hayırlı görürse, yemini için kefaret versin ve o daha hayırlı olan şeyi yapsın.[2]

Kefaretin Teşrî Kılınmasının Hikmeti

Kefaretler, insanın fiillerinde meydana getirdiği delikleri kapatan şeylerdir; yani insanın bozduklarını tamir, yanlışlıkla yaptıklarını da ıslah eden fiillerdir. Bu bakımdan kazaen öldürmenin kefareti, öldürdüğü kimsenin yerine bir köle âzad ederek toplumdan eksilttiğini tamamlamaktır; zira kölelik hüküm bakımından, herşeyden daha fazla ölüme benzemektedir. Kefaret olarak fakirleri doyurmada da insanları açlık, çaresizlik ve mahrumiyetlerden kurtarmak sözkonusudur. Oruç da nefsi günah kirlerinden temizlediği için kefaret olarak emredilmiştir. Hem oruç, hem de diğer kefaretler insanın derecesini yükseltir, onu münkerâttan uzaklaştırırlar.

Meselâ zıhar kefaretini örnek olarak verebiliriz. Zıhar yapan kişi, karısını annesine benzeterek bir tür iftira etmiş sayılır. İşte zıhar kefareti hem bu günahı, hem de yeminini yerine getirmediği için kazandığı günahı siler.

İşte kefaretler, elden kaçan iyilikleri, tekrar celbetmenin bedeli olduğu gibi, düşülen hata ve günahları tamir edip silmekte ve Allah´a götüren ukarrub kapılarını açmaktadır. Allah hakikati daha. iyi bilir.

Kefaret Çeşitleri

Kefaretleri burada tafsilatlı olarak ele alacağız. Her ne kadar bir kısmını ilgili konularda zikretmiş ve bir kısmını da ileride zikredeceksek de okuyucu için müstakil bir bölümde kefaret konusunu ayrıntılı olarak bir araya toplamanın daha yararlı olacağını düşündük. Tevfik Allah´tandır.

A) Ramazan´da Cinsî Münasebet Nedeniyle Orucu Bozmanın Kefareti

Ramazan´da cinsî münasebette bulunarak orucu bozmanın kefareti şöyledir:

1. Erkek veya kadın mü´min bir köle âzad etmek.

Kefaretin sahih olması için kölede bulunması gereken birtakım şartlar vardır:

a. Mü´min olmak.

b. Körlük, felç gibi çalışmaya mâni olacak kusurlardan salim olmak.

´ Eğer köle yoksa veya âzad etmeye güç yetmiyorsa, peşpeşe 2 ay oruç tutmak farz olur. Eğer oruç tutmaya da güç yetmezse, 60 fakiri doyurmak vacib olur.

Bunlar zikrettiğimiz tertibe göre yapılmalıdır. Çünkü köle âzad etmeye gücü olan kişi, oruç tutamaz, oruç tutmaya gücü yeten kişi de 60 fakiri doyuramaz.

Fakat bunlardan hiçbirini yapamazsa, kefaret kişinin zimmetinde sabit olarak kalır. Bunlardan birini yapacak duruma geldiğinde ise hemen onu yerine getirmesi gerekir.

Ramazan´da Cinsî Münasebette Bulunmanın Kefareti Kime Vacib Olur?

Ramazan´da cinsî münasebette bulunarak orucu bozmanın kefareti kocaya vacib olur. Kadın oruçlu olsa bile ona kefaret vacib olmaz. Çünkü bu- günahın esas sorumlusu erkektir. Bundan ötürü kefaret erkeğin üzerine vacib kılınmıştır.

Bu kefaretin vacib olması için şu şartların bulunması gerekir:

a. Oruçlu olduğunu bilerek cima etmiş olması

b. Ramazan´da oruçluyken cima yapmanın haram olduğunu bilmesi

c. Sefer veya hastalık nedeniyle oruçlu olmaması

Bu bakımdan unutarak veya haram olduğunu bilmeyerek veya Ramazan orucu dışındaki bir oruç esnasında yapmak veya sefer ve hastalık gibi bir özür nedeniyle orucu bozmak kefareti gerektirmez. Bu gibi durumlarda sadece kaza gerekir.

Kefareti Eda Ederken Niyet Etmek

Kefareti eda ederken niyet etmek farzdır. Eğer köle âzad ediyorsa ´Bu köleyi, ifsad ettiğim Ramazan orucunun kefareti olarak âzad ediyorum´ demelidir. Çünkü bu, zekât ve oruç gibi malî ve bedenî bir vecibedir, sahih olması için de niyet şarttır. Çünkü ameller ancak niyetlere göredir. Bu bakımdan kefaret eda edilirken mutlak olarak köle âzad etmeye veya 2 ay oruç tutmaya veya 60 fakiri doyurmaya niyet etmek yeterli olmaz. Çünkü bunlar, bazen nezr için de yapılabilir. Bu bakımdan tayin suretiyle ´Şu orucun kefaretidir´ demek gerekir.

Kefaretle Beraber Kazanın da Vacib Olması

Ramazan orucunu cinsî münasebette bulunmak suretiyle ifsad eden kişiye, cinsî münasebetin sayısınca kefaret ve kaza gerekir. İki gün cinsî münasebette bulunmuşsa, iki kefaret ve iki gün kaza gerekir. Üç gün cinsî münasebette bulunmuşsa, üç gün kaza ve üç kefaret gerekir.

Cima Yapmak Suretiyle Ramazan Orucunu İfsad Eden Kişiye, Kefaretin Vacib Olduğunun Delili

Cinsî rhünsebette bulunarak Ramazan orucunu ifsad eden kişiye, kefaretin vacib olduğunun delili, Ebu Hüreyre´nİn rivayet ettiği şu hadîstir: "Hz. Peygamber´e birisi geldi ve ´Helak oldum ey Allah´ın Rasûlü´ dedi. Hz. Peygamber ´Seni helak eden nedir?´ diye sordu. O kimse ´Ramazan´da (oruçlu iken) zevcemle cinsî münasebette bulundum´ dedi. Rasûlullah ´Bir köleyi hürriyete kavuşturacak birşey bulabilir misin?´ dedi. O zât ´Hayır, bulamam´ dedi. Rasûlullah ´Öyleyse peşpeşe iki ay oruç tutabilir misin?´ dedi. Adam ´Hayır, buna muktedir olamam (hem ben bu felâkete oruç yüzünden uğramadim mı?)´ dedi. Rasûlullah ´Altmış yoksulu doyuracak karşılığı bulabilir misin?´ dedi. (...) Sonra o zât oturdu. Derken Hz. Peygamber´e içi hurma ile dolu (15 sâ´ alabilen) bir sepet getirildi. Hz. Peygamber o zâta ´Bunu (al da) sadaka olarak ver´ buyurdu. O kimse ´Benden fakir bir yoksula mı vereceğim? Medine´nin karataşlı iki tarafı arasında buna benim ailemden daha muhtaç bir ev halkı yoktur* dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber azı dişleri görülünceye kadar güldü. Sonra o kişiye ´Haydi hurmayı götür de kendi ailene yedir´ buyurdu".[3]

Âlimler, yedirmeye gücü yeten kişiye, onu ailesine yedirmenin caiz olmadığını, hadîste zikredilen durumun ise sadece o sahabîye mahsus olduğunu söylemişlerdir. Diğer kefaretlerde de aynı durum sözkonusudur.

B) Orucunu Aynı Sene İçinde Kaza Etmeyen Hastanın ve Seferinin Kefareti

Sefer veya hastalık nedeniyle Ramazan orucunu tutamayan kişinin, aynı sene içinde onu kaza etmesi vacibdir.

İçinizden biri (oruç ayına erişir de) hasta veya sefer halinde bulunursa, tutamadığı günler sayısınca diğer günlerde (oruç tutsun). (Bakara/184)

Şayet kişi tutamadığı günleri, ikinci Ramazan´a kadar kaza etmezse günahkâr olur ve kefaret vermesi gerekir. Bu da tutmadığı her gün için bir fakiri doyurmaktır. Eğer üçüncü veya dördüncü senenin Ramazan´ın-da da kaza etmezse, kefaret senelerin tekerrürü ile tekerrür eder. Ancak ikinci senenin Ramazan ayı geldiği halde özürü devam ediyorsa, kaza´dan başka kefareti yoktur. Kaza etmeden önce ölürse mesul değildir. Fakat kaza etme fırsatı bulduğu halde kaza etmeden ölen kişinin, velisinin onun yerine kaza etmesi mendubtur. Eğer velisi bunu yapmazsa, ölenin malından kefaret olarak her gün için 1 müdd yiyecek vermek farz olur.

Bunun delili, İbn Ömer´den rivayet edilen şu haberdir:

Kim bir ay oruç kazası olduğu halde ölürse, onun malından her gün için bir fakirin doyurulması gerekir.[4]

Hz. Peygamber de şöyle buyurmuştur:

Kim üzerinde oruç borcu varken ölürse, ölünün velisi ölüye niyâbe-ten oruç tutabilir.[5]

C) Oruç Tutamayan Yaşlı Kişinin Kefareti

Oruç tutmaya gücü yetmeyen yaşlı kişi, her gün için bir fakiri doyurmak zorundadır. Bundan başka herhangibir yükümlülüğü yoktur.

Bunun delili, Atâ´nın şu rivayetidir: "İbn Abbas, Bakara sûresinin 184. ayetini okudu ve ´Bu ayet neshedilmemiştir. Bu ayet yaşlı erkek ve kadınlar hakkındadır. Bunlar oruç tutmaya güç yetiremezler, her gün için bir fakiri doyururlar´ dedi".[6]

D) Hamile ve Emzikli Kadının Kefareti

Hamile veya emzikli kadın, çocuğu için endişelendiğinde oruç tutmayabilir. Daha sonra tutamadığı oruçları kaza eder her gün için bir fakir doyumu kefaret verir.

Hamile veya emzikli kadın, çocuğun...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın