Şafii için İddet

Lügatte iddet, saymak mânâsına gelir. İddet´in ıstılahı mânâsı ise kadının kocasından ayrılmasından sonra başkasına varmadan beklemesi gereken müddettir. Bu, kadının hamile olup olmadığının bilinmesi, ric´î talakta evlilik hayatına tekrar dönme imkânının verilmesi (ve boşamayı kötüye kullanmalardan korumak) içindir.

İddet´in Meşruiyetinin Delili

İddet´in meşru olduğu, Kur´an, Sünnet ve İcma ile sabittir. Aşağıda bu hususla ilgili ayet ve hadîsler zikredilecektir. Bunlar, iddet´in hükümlerini beyan ederek meşruiyetine delâlet etmektedir.

İddet´in Meşruiyetinin Hikmeti

Kocası ölen kadın şu sebeplerden ötürü iddet bekler:

A. Ölen kocanın hakkını yerine getirmek, hakka karşı vefakârlık göstermek.

Allah Teâlâ kadına, kocasına vefakâr olmayı, güzel muamele yapmayı farz kıldığından ötürü, kocasının ölümünden hemen sonra kocasını terketmesi uygun düşmez.

B. Arapların cahiliyye dönemindeki âdetini yerine getirmek.

Cahiliyye döneminde Araplarda, kocası ölen bir kadının kendini bir yıl eve kapatması, yüzüne kömür sürmesi, siyah, yırtık ve pis elbiseler giymesi âdet idi.

İslâm, aşın olan bu âdeti kaldırarak eski adetin de güzel yanlarını alıp normal ve yeni bir âdet geliştirmiştir.

Ayrılık ya Nikâh´ın Feshiyle veya Boşama ile Gerçekleşir

Hayız gören veya hamile olan kadına iddetin vacib olmasının hikmeti, neseblerin korunması, hakların korunması ve hamile olup olmadığının bilinmesidir. Bu husus gayet açıktır,

Buluğa ermemiş veya hayızdan kesilmiş kadına iddetin vacib olmasının hikmeti ise şöyle beyan edilebilir:

a. Bu durumdaki kadınlara İddetin vacib olması öncelikle taabbudî-dir.

Yani Allah emrettiği için, zahirî bir fayda aramadan Allah´ın emrine itaat etmek burada daha zahirdir. Ayrıca iddetin diğer çeşitlerinde de bu mânâ vardır.

b. Nikâh´ın ciddiyet ve önemine uygun olan şer´î ehemmiyeti vermek.

Bununla beraber, kocasından aynlan kadın küçük de olsa, hayızdan kesilmiş de olsa, hamile olup olmadığının kesin olarak bilinmesi için iddet vacib kılınmıştır.beklemeden evlenmek, nikâh´ın önem ve ciddiyetini ortadan kaldırır, ortaya zinaya benzer bir durum çıkar. Çünkü kadın dün birinci kocanın, bugün ikinci kocanın yatağındadır.

c. Kadının hamile olup olmadığının kesin olarak bilinmesi için iddet şarttır. Zira bazen olağanüstü şeyler olabilir, insan bunun olup olmayacağından emin olamaz.

İddet´in Çeşitleri

İddet vefat iddeti ve ayrılma iddeti olarak iki kısma ayrılır:

A) Vefat îddeti

1. Vefat iddeti, kocası ölen kadının beklemesi gereken iddet´tir. Kocası ölen kadın hamile ise, onun iddet´i çocuğunu doğuruncaya kadardır; meselâ kocası öldükten yarım saat veya bir saat sonra doğum yapan kadının iddeti bitmiş sayılır.

2. Kocası ölen kadın hamile değilse veya vefat eden kocasından olmayan bir hamilelik varsa; meselâ kocası baliğ olmadan ölmüşse veya kocası dört senedir kayıpsa, bu durumdaki kadının iddeti dört ay on gündür. Kocasının onunla cinsî münasebette bulunup bulunmaması hükmü değiştirmez. Bunun delili şu ayetlerdir:

Gebe olanların iddeti doğumlarıyla tamamlanır. (Talak/4)

Sizden vefat edenlerin geride bıraktıkları eşler, kendi kendilerine dört ay on gün iddet beklerler. Müddetlerinin sonuna vardıklarında, o kadınların kendi haklarında uygun olanı yapmalarından dolayı, size herhangibir sorumluluk yoktur. Allah yaptıklarınızdan haberdardır. (Bakara/234)

İkinci ayet amm´dır; hamile olan ve olmayan kadınların tümünü kapsar. Birinci ayet ise ikinci ayetin umum olan mânâsından hamile kadınları istisna ederek onlara özel bir hüküm getirmiştir. Bu hüküm, kocası Ölen ve hamile olmayan kadının iddeti ile kocası Ölen ve hamile olan kadının iddeti arasında ayırım yapmaktadır.

Misver b. Mahreme şöyle rivayet etmiştir: ´Subey´a el-Eslemiyye, kocasının ölümünden birkaç gün sonra doğum yaptı. Akabinde Rasûlulfah´a gelerek bir başkasıyla evlenmek için izin istedi. Rasûlullah ona izin verdi, o da başkasıyla evlendi´.[1]

B) Ayrılma iddeti

Ayrılma iddeti, cinsî münasebetten sonra nikâhın fesholunması veya boşanma suretiyle ayrılan kadının beklemesi gereken iddet´tir. Eğer bu durumdaki kadın hamile ise onun iddet´i doğurması ile biter. Bu hükmün delili, Talak/4 ayetidir. Eğer hamile değilse ve hayız görüyorsa, onun iddeti kocasından ayrıldıktan sonra üç defa temizlenmektir. Bunun delili de şu ayettir:

Boşanmış kadınlar kendi kendilerine üç temizlik süresi beklerler. Eğer Allah´a ve ahiret gününe inanıyorlarsa, Allah´ın rahimlerinde yarattığını gizlemeleri kendilerine helâl değildir. (Bakara/228)

Eğer kadın buluğa ermemiş veya hayızdan kesilmiş ise, onun iddeti, kocasından ayrıldıktan itibaren üç aydır. Bunun delili şu ayettir:

(Ey mü´minler!) Kadınlarınızdan ay hali görmekten kesilenler ile henüz ay hali görmemiş olanların iddetleri konusunda şüpheye , düşerseniz (bilmiş olun ki) onların iddeti üç aydır.(Talak/4)

Cinsî Münasebetten Önce Boşanan Kadın

Cinsî münasebetten önce boşanan veya nikâhı fesholan kadının İddet beklemesi sözkonusu değildir. Bunun delili şu ayettir:

Ey mü´minler! Mü´min kadınları nikahlayıp da onlara dokunmadan boşadığınız zaman, sizin için onlar üzerine sayacağınız bir iddet . yoktur. Ancak bu takdirde onlara hemen nikâh haklarını verip kendilerini güzel bir şekilde boşayın. (Ahzab/49)

İddet´in Hükümleri

İddet´ten dolayı farz olan birtakım hükümler vardır ki onları şöyle beyan edebiliriz: Boşanmadan ötürü iddet bekleyen kadın ya ric´î, ya da bain talak ile boşanmıştır. Ric´î talak ile (bir veya iki talak ile) boşanan karı-kocaya vacib olan şeyler şunlardır:

A. Mesken (barınacak yer) vermek.

Efdal olanı ise, kocasının evinde barındırmaktır. Eğer böyle olursa, kocasının herhangibir engel olmadan girip çıkması kolaylaşır.

B. Nafaka vermek.

Kadın ister hamile olsun, ister olmasın, yiyeceği giyeceği, içeceği kocanın üzerinedir. Bunun nedeni, kocanın hâlâ o kadının üzerinde hükmü olmasıdır. Zira koca her an -iddet süresi içinde- onunla cinsî münasebette bulunabilir, onu nikâhı altına alabilir.

C. Zaruret olmadıkça kadının, meskeninden ayrılmaması gerekir. Bu hükümlerin delili şu ayetlerdir:

(Boşadığımz) kadınları gücünüz nisbetinde, oturmakta olduğunuz yerin bir bölümünde oturtun. Onları darlık ve sıkıntıya sokmak maksadıyla kendilerine zarar vermeyin. Eğer gebe iseler, yüklerini bırakmcaya kadar onlara nafaka verin. Şayet sizler için (çocuklarınızı) emzirirlerse onlara ücretlerini ödeyin. (Talak/6)

Onları evlerinden çıkarmayın. (İddet´leri bitinceye kadar) kendileri de çıkmaşınlar. Meğer ki açık bir edepsizlik etmiş olsunlar(Talak/l)

D. İddet bekleyen kadının, başka erkeklerin kendine talip olması için herhangibir imada bulunması ve söz söylemesi haramdır. Çünkü bu durumdaki kadın, hâlâ birinci kocanın hükmü altındadır, birinci kocası onu almaya, diğer erkeklerden daha fazla hak sahibidir.

İddet süresi içinde arayı düzeltmek istemeleri durumunda, kocaları onları geri aimaya daha çok hak sahibidirler.(Bakara/228)

Eğer kadın talak-ı bain (üç talak) ile boşanmışsa, ya hamiledir ya değildir. Üç talak ile boşanmış hamile kadın ve kocası üzerine vacib olan hususlar şunlardır:

a. Kadına mesken vermek kocanın üzerine farzdır ve bunun delili de şu ayettir:

Ey Peygamber! Kadınları boşamak istediğiniz zaman onları (temizlenme) vakitlerinde (ve münasebette bulunmadan) boşaym ve iddeti sayın. Rabbiniz olan Allah´tan korkun (da boşanan kadınların iddetlerini uzatmayın). Onları evlerinden çıkarmayın, (iddetleri bitinceye kadar) kendileri de çıkmaşınlar. Meğer ki açık bir edepsizlik etmiş olsunlar.
(Talak/l)

Bu ayet, ric´î talak ile de, bain talak ile de boşanan kadınlara şamildir.

b. Kocanın, kadının nafakasını vermesi vacibdir ve delili de şu ayettir:

Talak

Eğer gebe iseler, yüklerini ´bırakıncaya kadar onlara nafaka verin.(Talak/6)

c. Zaruret olmadıkça kadının evden ayrılması haramdır.

Eğer su, yemek gibi şeylere ihtiyacı olursa, bunları yerine getirecek kimse de yoksa veya üzüntü ve sıkıntısını dağıtmak için dışarı çıkmaya ihtiyacı olursa, dışarı çıkabilir. Zaruret olmadan kadının dışarı çıkmasının haram olduğunun delili şu ayettir:

Onları evlerinden çıkarmayın. (İddetleri bitinceye kadar) kendileri de çıkmaşınlar. (Talak/l)

Cabir b. Abdullah şöyle rivayet etmektedir: "Benim teyzem boşanmıştı. Akabinde kendisi, kendi hurmalarının meyvelerini kesmek istedi.. Fakat bir kişi, onu dışarı çıkmaktan menetti. Bunun üzerine teyzenv Peygamber´e geldi. Peygamber ona ´Evet, sen kendi hurmalarını ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın