Şafii için Hırsızlığın Cezası

İslâm, insanların nefislerini (canlarını), namuslarını olduğu kadar mallarını korumak için de gelmiştir. Bu nedenle de hırsızlık yapmak suretiyle müslümanların mallarına saldıran kişi için bir ceza tayin etmiştir. Şimdi hırsızlık ve hırsızlığın cezasının ne olduğunu izah edelim:

Hırsızlık Nedir?

Lugatta hırsızlık (=sirkat), başkasının malını almak, aşırmak dernektir. Hırsızlığın ıstılahı mânâsı ise başkasının malını, korunduğu yerden belli şartlar dahilinde gizlice alıp zulmetmektir. Tarifte geçen gizlice almak ibaresi, gasbı, hırsızlık tarifinin dışında bırakır. Çünkü gâsıb, başkasının malını gizlice değil açıktan alır. Bu sebeple gâsıba hırsız denilmez, gâsıbın cezası da hırsızın cezasından farklıdır.

Tarifte geçen başkasının malı ibaresi de kefen soyucularını, hırsızlık tarifinden dışarıda bırakır; yani kefen soyucuları da hırsız sayılmaz. Çünkü her ne kadar ölü muhteremse de ona saldırmak yasaksa da o kefenin sahibi sayılmaz. Fakat kabir bir evin içindeyse veya bir imarethanenin kenarında bulunan bir mezarlıkta i&e, orada bulunan mezarı açıp kefeni alan kişi hırsız sayılır ve ona hırsızlığın cezası tatbik edilir.

Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Hıyanet eden, çapulcu ve ihtilas eden kimselere el kesme cezası yoktur.[1]

Hıyanet etmek, aldığı ödünç veya emanet malı sahibine iade etmemektir.

Çapulcu, açıktan açığa başkasının malım alan kişidir.

ihtilas ise, ani bir hareketle birşeyi açıktan kapıp götürmektir.

Hırsızlığın Cezası

Hırsızlık -gelecek şartlar dahilinde hâkimin huzurunda- sabit olduğu zaman, hırsıza ceza tatbik etmek farz olur. Bu ceza ise sağ eli mafsaldan kesmektir. Hırsızın elinin kesileceğinin delili şu ayettir:

İşlediklerinin cezası ve Allah tarafından onlara bir tenkil (ibret) olarak hırsızlık yapan erkek ve hırsızlık yapan kadının elini kesin. Allah hükmünde galip ve hakimdir. (Mâide/38)

Ayrıca hırsızın elinin kesileceğine delâlet eden birçok hadîs bulunmaktadır, onlardan bazılarını zikredelim:

Amr b. Şuayb şöyle rivayet ediyor: ´Rasûluilah´a bir hırsız getirildi. Peygamber onun elini mafsaldan kesti´.[2]

Hz. Aişe şöyle rivayet ediyor; "Kureyş´in Mahzum soyundan olup da hırsızlık yapmış bulunan bir kadının durumu Kureyş´e hayli endişe vermişti. Onlar ´Kadının affedilmesi hususunda Rasûlullah ile kim konuşabilir?´ dediler. Aralarında konuştuktan sonra Rasûlullah´ın dostu Usame´den başkasının cesaret edip de ona bu meseleyi arzedemeyeceği-ne karar verdiler. Usame elçi olarak Hz. Peygamber´in yanına gönderildi. Usame bu hususta Peygamber ile konuşmaya başlayınca Rasûlullah şöyle buyurdu:

- Allah´ın tayin ettiği cezalardan biri hususunda şefaat mi ediyorsun? Sonra bir hutbe irad ederek şöyle devam etti:

- Ey insanlar! Sizden evvelki ümmetleri ancak şu helak etmiştir: Onlar aralarında şerefli bir kimse hırsızlık yaptığı zaman onu bırakırlardı da zayıf olan bir kişi hırsızlık yaptığında ise ona (el kesme) cezasını tatbik ederlerdi. Allah´a yemin ederim ki eğer Muhammed´in kızı Fatıma hırsızlık yapmış olsaydı, muhakkak onun elini de keserdim.

Sonra hırsızlık eden o kadınla ilgili emrini verdi de kadının eli kesildi1[3]

Yukarıda da belirttiğimiz gibi hırsızın sağ eli kesilir. İkinci defa hırsızlık yaparsa sol ayağı kesilir. Üçüncü defa hırsızlık yaparsa sol eli de kesilir, Dördüncü defa hırsızlık yaparsa sağ ayağı da kesilir. Bundan sonra da hırsızlık yapmaya devam ederse, hâkim onu engelleyici bir tâzir cezası verir.

Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Her kim hırsızlık yaparsa onun elini kesiniz. İkinci kez hırsızlık yaparsa onun (sol) ayağını kesiniz. Üçüncü kez hırsızlık yaparsa onun (sol) elini kesiniz. Dördüncü kez hırsızlık yaparsa onun (sağ) ayağını kesiniz.[4]

Hırsızlık Cezasının Tatbik Edilmesinin Şartlan

Her hırsızlık yapanın eli kesilmez. Hırsızlık yapan kişinin elinin kesilmesi için şu sekiz şartın mevcut olması gerekir:

1. Baliğ olmak.

Baliğ olmayan bir çocuk hırsızlık yaparsa eli kesilmez. Çünkü baliğ olmayan çocuk mükellef değildir. Yukarıda İbn Mâce´nin rivayet ettiği hadîste (2045) bu hüküm geçmişti.

2. Akıllı oimak.

Hırsızlık yapan delinin eli kesilmez; zira deli mükellef değildir. Bunu daha önce de birkaç defa belirtmiştik.

Sarhoş olduğu halde hırsızlık yapan kişiye gelince, eğer kendi istek ve iradesiyle içki içmişse, yaptığı hırsızlığın cezası olarak eli kesilir. Fakat kendi istek ve iradesiyle içki içmemişse, hırsızlık cezası tatbik edilmez.

3. Zorlanmamış olrnak.

Zira zorlanan kişiden işlediği fiilin günahı (cezası) kaldırılmıştır.

4. Çalınan mal nisab miktarına ulaşmalıdır.

Burada nisab miktarı 1 dinarın dörttebiridir; yani 1 dinarın 1/4´i kıymetinde bir malı, başkasının kutusundan veya cebinden veya kasasından çalan kişinin eli kesilir. 1 dinarın 1/4´i, 1 miskaî veya 3 dirheme eşittir. Hz. Peygamber zamanında 1 dinar, 12 dirheme tekabül ederdi. Bu bakımdan 1 dinarın 1/4´i, 3 dirheme eşittir.

Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Hırsızın eli ancak dinarın 1/4´i veya daha fazlası için kesilir.[5]

İbn Ömer şöyle rivayet ediyor: ´Rasûlullah (s.a) değeri 3 dirhem olan bir miğfer çaldığı için bir hırsızın elini kesti´.[6]

5. Çalınan mal, hırz-ı misil´den çalınmış olmalıdır.

Hırz-ı misil, malın korunmasının âdet olduğu yerlerdir. Bu bakımdan paraların hırz-ı misil´i, sandık, kasa ve benzeri yerlerdir. Elbiselerin hırz-ı misil´i kiler ve benzeri yerlerdir. Bir yerin hırz-ı misi! olup olmadığını örf ve âdet tayin eder. Eğer kişi, hırz-ı misil sayılmayan, yani örfen malların korunmadığı bir yerden bir mal çalarsa, onun eli kesilmez.

Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Ağıla gelmeden önce başkasının hayvanını çalan kişinin eli kesilmez. Hurma toplanıp da koruma altına alındığında (korunacak bir yere taşındığında) ondan, bir miğfer kıymetinde çalan kişinin eli kesilir.[7]

6. Hırsızın çaldığı mal onun mülkü veya hükmen mülkü gibi olmamalıdır.

Meselâ kişi ortak olduğu bir malı çalarsa eli kesilmez. Çünkü o malda hakkı vardır. Eğer çocuk babasının veya köle efendisinin veya bir fakir devletin malından çalarsa veya kişi kıtlık zamanında hırsızlık yaparsa, ceza tatbik edilmez; zira çalınan malda, mülkiyete benzer bir durum vardır.

Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Müslümanlardan cezalan gücünüz yettiği kadar önlemeye çalışın. (Şayet bir çıkış yolu varsa onu serbest bırakın). Çünkü imamın affetme hususunda yanılması, ceza hususunda yanılmasından çok daha hayırlıdır.[8]

7. Hırsız, hırsızlığın haram olduğunu bilmelidir.

Bir kişi komşusunun ticarethanesinden bir ekmek veya bir yiyecek alsa, fakat bu yaptığının haram olduğunu bilmese -bu bilgisizlik de İslâm´ın temel meselelerini bilmemekten veya İslâm´a yeni girmekten ileri geliyorsa- onun eli kesilmez. O kişi aldığı malı tazmin eder veya tâzir cezasına çarptırılır.

8. Çalınan mal, tahir ve temiz olmalıdır.

Bir kişi, domuz, köpek, şarap veya murdar bir hayvanın tabaklanmamış derisini çalarsa eli kesilmez. Ayrıca çalman malın mubah olması da gerekir. Eğer kişi tanbur, ud, mizmar ve benzeri çalgı aletlerini veya bir put, bir haç çalarsa eli kesilmez. Çünkü masiyetlerin bir an evvel ortadan kaldırılması -içkinin dökülmesi gibi- mendubdur. Bu hususlarda şüphe vardır, şüphe olan yerde ise hadd uygulanmaz. Bütün bu şartlar, hırsızlık cezasının tatbiki içindir. Bu bakımdan. bu şartlardan biri olmadığında el kesme cezası uygulanmaz. Ancak hâkim, uygun gördüğü şekilde tâzir cezası uygulayabilir. Tazir cezası olarak, para cezası da verilebilir.

Hırsızlığın Sabit Olması

Hırsızlık, şu hususlardan biriyle sabit olur:

1. Hırsızlık, hırsızlık yapan kişinin itirafı ile sabit olur.

Ancak hırsız, hırsızlığını itiraf ettikten sonra, itirafından dönebilir. Eğer itirafından dönerse, hiç itiraf etmemiş gibi olur. Kadı -zina itirafında olduğu gibi- hırsızlık itirafında bulunan kişiye de itirafından dönmesi için birtakım tarizlerde bulunabilir. Hırsızlık meselesinde hırsızın, mal sahibinin huzurunda ve onun talebiyle itiraf etmesi gerekir.

2. Hırsızlık, beyyine ile sabit olur.

Beyyine, iki adil kişinin şahitliğidir. Bir erkek, iki kadının şahitliği ile de hırsızlık sabit olur, fakat hırsızın eli kesilmez. (Hırsızın çaldığı mal alınarak sahibine teslim edilir).

3. Müddeaaleyh (davalı) yemin etmekten kaçınırsa, müddeî´nin (davacının) yeminiyle hırsızlık sabit olur.

Hırsızlık Yapan Kişi Çaldığı Malın Zâmini Olur

Hırsızlık sabit olup cezası verildikten sonra, hırsızın çaldığı malı sahibine -eğer mevcut ise- iade etmesi, mal telef olmuşsa bedelini vermesi vacibdir. Çünkü hırsız, çaldığı malın zâminidir. Bunun delili su hadîs-i şeriftir:

Ödeyinceye kadar aldığını korumak el´e vacibdir.[9] Hırsızın Elinin Kesilmesi Allah´ın Hakkıdır

Hırsızlık sabit olup mesele kadıya götürüldüğü zaman, cezanın tatbik edilmesi vacib olur. Cezanın bağışlanması için tavassutta bulunmak caiz değ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın