Şafii için Elbiseler ve Zinetler

Elbise ve zînet´Ierde asıl olan ibahadır. Zira Allah Teâlâ´nın, dünyada yararlanılması için yarattığı elbise ve zînet gibi şeyler hakkındaki hükümler umumidir.

Allah, yeryüzünde bulunanların hepsini sizin, (faydalanmanız) için yarattı.(Bakara/29)

O size istediğiniz herşeyden verdi. Eğer Allah´ın nimet(ler)ini sayacak olsanız bitiremezsiniz.(İbrahim/34)

De ki: ´Allah´ın kullan için yarattığı zîneti ve temiz azıkları haram kılan kimdir? Bunlar, dünya hayatında iman edenlerindir. Kıyamet günü ise, (kâfirler için değil) yalnız onlar içindir´. Bilen kimseler için ayetlerimizi böylece uzun uzun açıklıyoruz. (A´raf/32)

Ey Ademoğulları! Size çirkin yerlerinizi örtecek giysi ve zînetlenecek elbise indirdik (yarattık). Takva elbisesi ise, o daha hayırlıdır. Bu (ihsan) Allah´ın ayetlerindendir. Umulur ki hatırlamış olurlar (da inanırlar). (A´raf/26)

Ayetin metninde geçen sev´at kelimesinden maksat, avret yerleridir. Zînet kelimesinden maksat da İbn Abbas´ın tefsirine göre elbise ve malların açıkta olanlarıdır.

Allah Teâlâ, yarattığı nimetlerle kullarına minnet ederek şöyle buyurmaktadır:

Allah evlerinizi sizin için huzur ve sükûn (yeri) yaptı. Hayvanların derilerinden gerek göç zamanı, gerekse konaklama zamanında sizin için taşınması kolay evler (çadırlar) kıldı. Onların yünlerinden, yapağılarından ve kıllarından bir süreye kadar (faydalanacağınız) ev eşyaları ve ticaret metaı varetti. Allah yarattıklarından sizin için gölgelikler yaptı. Dağlarda da sizin için barınaklar yarattı ve sizi sıcaktan (ve soğuktan) koruyacak elbiseler, savaşta sizi koruyacak zırhlar va-retti. İşte böylece (Allah), O´na teslim olmanız için üzerinizdeki nimetini tamamlamaktadır, (Nahl/80-81)

Ayette geçen sekenen kelimesi, ´içinde oturulan evler´ demektir. Zaan kelimesi sefer, esas kelimesi ev eşyaları demektir. Ekmen kelimesi kimmiriin çoğuludur; insanın sıcak ve soğuğun şiddetinden sığındığı mağara anlamına gelir. Serabil kelimesi sırb&Fm çoğuludur ve elbise demektir. ´Sizi koruyacak serabil´den maksat da zırhtır.

İşte bu benzeri delillerden elbise ve zînet türünden olan şeylerde asıl olanın mübahlık olduğu anlaşılmıştır. Ancak haram olduğuna dair nass bulunan şeyler bunlardan istisnadır.

İstisna Edilen Şeyler

Mubah olan bu umumdan, hakkında nass bulunanlar istisna edilmiştir ki bunları şöyle sıralayabiliriz:

1. Alışveriş dışında altın ve gümüş kullanmak.

Altın ve gümüşü, alışveriş dışındaki yerlerde kullanmak caiz değildir. Bu bakımdan altın ve gümüşten kap-kacakları, yazı aletleri, sürme aletleri ve benzeri eşyaları kullanmak caiz değildir. Evlerin, mescidlerin, dükkânların ve benzeri yerlerin altın ve gümüşle süslenmesi de haramdır. Bunlarda altın veya gümüşün az kullanılması hükmü değiştirmez. Ayrıca altın veya gümüşten yapılmış kalem, bıçak, düğme, kap gibi şeyleri, kullanmadan sandıkta saklamak da caiz değildir. Çünkü kullanılması haram olan şeyi, edinmek de haramdır.

I. Altın ve Gümüşün Kullanılmasının Haram Olduğunun Delilleri

Bu hususta hadîs kitaplarında birçok delil zikredilmiştir ki onlardan bazıları şunlardır:

Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Kim altın veya gümüşten yapılmış bir kaptan su içerse, karnına cehennem ateşi dolduruyor demektir.[1]

Altın ve gümüş kaplardan içmeyin. Bu madenlerin çanak ve tabakları içine konulan yemekleri de yemeyin. Çünkü bu eşya dünyada onlara (kâfirlere).ait zînet eşyasıdır.[2]

Altın ve Gümüşle Yamalanan Kapların Kullanılması

İster az, ister çok olsun, altın ile yamalanan kapların kullanılması da haramdır,

Gümüş ile yamalanan kaplardaki yama, gereğinden fazla olursa haram olur. Eğer küçük veya ihtiyaç kadarsa caizdir.

Bunun, caiz olduğunun delili, Asım el-Ehvel´den rivayet edilen şu haberdir: Ben, Enes b. Mâlik´in yanında Hz. Peygamber´in bardağını gördüm. Bardak çatlamış ve gümüşle yamalanmıştı. Bu bardak, nuddar denilen ağaçtan yapılmış, güzel ve enli bir bardaktı. Enes, bana şöyle dedi: ´Hz. Peygamber´in, bu bardak ile şu kadar defa su içtiğini gördüm´.[3]

Altın ve Gümüşle Kalaylanan Kapların Kullanılması

Eğer kalay az ise, yani ateşe tutulduğunda eriyip bir tortu meydana getirmiyorsa, kullanılması helâldir. Eğer kalay çok ise, yani ateşe tutulduğunda eriyip bir tortu meydana getiriyorsa, kullanılması haramdır. Böyle olanı -kullanmak haram olduğu gibi- edinmek de haramdır.

Evin tavanını, duvarlarını altın veya gümüşle boyamak da ne kadar az olursa olsun- haramdır.

Altın ve Gümüş Dışındaki Zînet Eşyalarından Yapılan Kapların Kullanılmasının Hükmü

Altın ve gümüş dışındaki elmas, inci, mercan, yakut, zümrüt ve benzeri şeylerden yapılmış kapların kullanılması caizdir. Çünkü bunlarla ilgili bir nass yoktur. Bu eşyalarda asıl olan ibahadır. Bunlar, ancak haram olduğuna dair bir nass bulunduğunda haram olur. Bunların haram olduğuna dair herhangibir nass da yoktur. Bunları altın ve gümüş kaplara kıyas etmek doğru olmaz.

Altın ve Gümüşten Yapılan Kapların Kullanılmasının Haram Kılınmasındaki Hikmet

Daha önce bu tür şeylerin haram kılınmasındaki esas sebebin, taab-budî olduğunu, fakat bununla beraber birtakım faydalarının da bulunduğunu söylemiştik. Bunları şöyle sıralamak mümkündür:

1. Allah Teâlâ, altın ve gümüşü insanlar için alışveriş sebebi yapmış, insanlar arasındaki muamelelerin kolaylaşmasını bunlara bağlamıştır.

İşte bundan dolayı onları asıl işlevinden alıkoyarak, başka alanlarda kullanmak mubah olmaz. Onları kap-kacak ve zînet eşyası olarak kullanmak, onların işlevini azaltmak demektir.

2. Zenginlerin altın ve gümüşten kaplar edindiklerini, altın ve gümüşle gururlandıklarını gören fakirlerin kalpleri kırılır.

3. Halkın altın ve gümüş kaplar edinip onları evlerine dizerek esas işlevlerini unutmalarına mani olmak için bunlar haram kılınmıştır.

4. Kâfirlerin alâmeti olan bir hususta onlara muhalefet etmek de onların yasak edilmesinin hikmetlerinden biridir.

Çünkü kâfirlerin alâmeti, ahiretten yüz çevirip dünyaya ve dünya nimetlerine dalmaktır. Hz. Ömer´in şöyle dediği rivayet edilmiştir: "Sizleri nâz, nimet, refah ve maişetle hoş gönüllü olarak beslenip gevşemekten, şirk ehlinin giyim tarzından ve ipek elbiselerden sakındırırım. Çünkü Rasûlullah, hâlis ipek giymekten (erkekleri) nehyetmiştir.[4]

Daha önce naklettiğimiz hadîslerde altın ve gümüş kapların, dünyada kâfirler için olduğu belirtilmişti.

Bu Haramdan İstisna Edilenler

Üç şey bu haramdan istisna edilmiştir:

1. Kadınların altın ve gümüşten zînet edinmeleri mubahtır.

İster evli, ister bekâr, ister küçük, ister büyük, ister zengin, ister fakir olsun tüm kadınlar, israfa kaçmamak şartıyla altın ve gümüşten zînet eşyası edinebilirler.

Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Altın ve ipek ümmetimin erkeklerine haram, kadınlarına helâl kılınmıştır.[5]

Âlimler, bayram ve benzeri günlerde çocuklara altın ve gümüş takıların takılabileceğini söylemişler ve küçük çocukların mükellef olmadıklarını da buna sebep olarak göstermişlerdir.

2. Gümüş yüzük takmak mubahtır.

Hz. Peygamber1 in gümüş bir yüzük taktığı sahih hadîslerle sabittir.

Enes b. Mâlik´ten şöyle rivayet edilmiştir: "Hz. Peygamber´in yüzüğü gümüştendi. O yüzüğün taşı ise Habeşistan´dan getirilmişti".[6]

Yine Enes´ten şöyle rivayet edilmiştir: "Hz. Peygamber´in yüzüğü gümüştendi. Onun taşı da gümüştendi"[7]

Yine Enes b. Mâlik´ten şöyle rivayet edilmiştir: "Hz. Peygamber gümüşten bir yüzük edindi. Onun kaşına ´Muhammedun rasûlullah1 (Muhammed, Allah´ın Rasûlü´dür) ibaresini nakşettirdi ve ´Sakın hiç kimse yüzüğünün üzerine böyle yazdırmasın´ buyurdu".

Yine şöyle rivayet edilmiştir: "Hz. Peygamber´in yüzüğünün kaşında üç satır (kelime) bulunmaktaydı: Muhammed, Rasûl, AlIah´a[8]

Altın Yüzüğün Hükmü

Altın yüzük, erkeklere haramdır. İbn Abbas şöyle rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber, bir kişinin elinde altından yapılmış bir yüzük gördü de onu çıkarıp attı ve ´Sizden biriniz bir ateş parçasını kastedip onu eline almaya teşebbüs ediyor´ buyurdu. Rasûlullah gittikten sonra o zâta ´Yüzüğünü al da onunla başka bir menfaat temin et´ denildi. O zât ´Hayır vallahi, Rasûlullah onu atmışken artık ben onu ebediyyen almam´ dedi".[9]

3. Zaruret halinde bunları kullanmak mubahtır.

Eğer kişi altın veya gümüşten yapılmış bir kaptan başka bir kap bulamazsa, onları kullanması mubah olur. ıMeselâ burnu kesilen kişinin altından burun yaptırması veya dişlerini altınla kaplatmaya mecbur kalan kişinin altın kullanması mubahtır. İşte bu tür durumlarda altın kullanmak mubah olur.

Arfece b. Esad´dan şöyle rivayet edilmiştir: "Cahüiyye (döneminde vuku bulan) Külab vakasında burnumdan isabet almıştım (burnum kesilmişti). Sonra gümüşten bir burun yaptırdım, fakat fena koktu. Bunun üzerine Rasûlullah bana altından burun taktırmamı emretti".[10]

...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın