Sıvıya Bağlı Renk Değiştirme

Sıvıya Bağlı Renk Değiştirme

Canlılarda renk değiştirme kabiliyetinin; hayatta kalmaya, çevre şartlarına uyum sağlamaya ve düşmana karşı kendini müdafaa etmeye vesile olmanın dışında, hangi vazifeleri yerine getirdiği sorusu cevaplandırılmayı beklemektedir. Kadîr-i Zülcelâl’in sanatı ve şeriat-ı fıtriyesi olan tabiatta, bukalemun ve mürekkep balığında gözlenen renk değiştirme kabiliyetinin altın kaplumbağa böceğine de bahşedilmiş olduğu keşfedildi. Araştırmacılar bu böcekte, bilinenden (pigment taşıyan hücreler vasıtasıyla renk değişimi) farklı bir mekanizmayla renk değiştirildiğini tespit ettiler.

Oxford Üniversitesi’nde hayvanların renk değiştirmesi üzerine çalışan Adrew Parker, ‘sıvıya bağlı renk değiştirme’ olarak adlandırılan bu mekanizmaya daha önce hiç rastlanmadığını belirtmektedir. Bukalemun ve mürekkep balıklarında renk değiştirme; üst derinin hemen altındaki hareketli hücreler (kromatofor) ile iridofor hücreleri vasıtasıyla ardışık olarak, ışığın emilip değişik renk tonlarının görülmesi şeklinde gerçekleştirilmektedir. Renk değiştirme kabiliyetiyle donatılmış ortalama 8 milimetre uzunluğundaki altın kaplumbağa böceği ise, şeffaf bir kabukla kaplıdır. Kabuk genellikle metalik altın sarısı bir rengi yansıtacak şekilde yaratılmıştır. Bir canlı tarafından tehdit edildiğinde veya anormal bir durum ile karşılaştığında, böceğin altın sarısı rengi değişmekte ve ortaya mat bir kırmızı renk çıkmaktadır.

Numar Üniversitesi (Belçika) araştırmacıları, söz konusu böceğin kabuğunun üç tabakadan oluştuğunu buldu. Her biri, ışığın farklı renklerini aksettirebilecek şekilde donatılan tabakalardan en altta olanı en kalın, en üstteki ise en inceydi. Her bir tabaka, sıkıca paketlenmiş küçük katmanlardan oluşuyordu. Üç tabakada hâsıl olan görüntü, sarıydı. Bu üç tabakanın altında, kırmızı renk pigmenti taşıyan bir başka tabaka bulunuyordu. Paul Vigneron bu mekanizmayı şu şekilde açıklıyor: “Tabakaları oluşturan katmanların içinde küçük oyuklar bulunmakta, böceğin gövde sıvıları bunların içerisine dolmaktadır. Bu durumda katmanlar düzleşmekte ve tabakalar ışığı yansıtan ‘mükemmel bir ayna’ vazifesi görmekte, neticede böcek parlak ve metalik görünmektedir. Yivler boş olduğunda ise, tabakalar aynadan ziyade pencere gibi vazife görmekte, kabuğun parlaklığı kaybolmakta ve alttan kırmızı pigmentli tabaka görünmektedir.” Araştırmacılar, vücut sıvısının renk değişimi sürecindeki vazifesini anlamak için altın sarısı görünümündeki böceği dondurdu. Donduğunda katı hâle gelen böceğin kırmızı rengi görüldü. Araştırmacılar dondurucudan böceği çıkarınca, vücut eski hâlini aldı ve vücut sıvısı tekrar eski altın sarısı hâlini aldı. Bilim adamları bir yerde sıvı olup olmadığını anlamak için, ilk defa altın kaplumbağa böceğinde görülen bu hususiyeti, ışık ve renkle çalışan âletlerde kullanmaya çalışmaktadır.

Furkan ÇETİN
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın