Havacılıkta Temiz Devrim: Biyoyakıtlar

Küresel ısınmanın gezegenimizi ciddi tehdit altında bırakması sektörel çözümleri beraberinde getirdi.

Küresel ısınmanın gezegenimizi ciddi tehdit altında bırakması sektörel çözümleri beraberinde getirdi. Şubat ayı sonunda Virgin Havayolları’nın Boeing ve GE Havacılık ile müşterek geliştirdiği biyoyakıtlı uçakların test uçuşu, ilk biyoyakıtlı jet uçuşu olarak tarihe geçerken, yeni bir modanın da önünü açabilir. Hatta belki de bir devrim yapar!
Bitkisel, hayvansal, evsel ya da endüstriyel atık yağlardan üretilen biyoyakıt, şu an en sık kullanıldığı şekliyle dizel motorlarla çalışan çevre dostu bir yakıttır. Biyoyakıt, bitkisel yağın bir tepkime hızlandırıcısı (katalizatör) kullanılarak etil ya da metil alkolle tepkimeye girmesinin sağlanması ve bu tepkimeden etil veya metil ester elde edilmesiyle ortaya çıkar. Bu işlemi gerçekleştirmek için bu tepkimede en müsait yağlar olan kolza (canola), ayçiçek, aspir ya da soya yağı kullanılır. Hatta evsel kızartma yağları, donmuş yağlar ve balık yağlarından bile biyoyakıt üretilebilir, ama bu bitkilerden elde edilen yağların en verimlisi bile ancak otomobil motorlarında etkili sonuç alınabilecek kadar verime sahiptir. Bu yüzden bilinen biyoyakıt yağların uçaklarda kullanılması mümkün değildir.

2004’te Boeing biyoyakıtlı jetler için ilk çalışmalara başladığında, dünyadaki bütün jetlerin soya yağından elde edilmiş biyoyakıtla çalışabilmesi için tüm Avrupa kıtasının soya fasülyesi yetiştirme alanı olarak işlenmesi gerektiği gerçeğiyle yüzleşmişti. Daha sonra sorunun çözüldüğünü ifade eden ortaklardan Virgin, yeni geliştirilen biyoyakıtta hangi bitkinin yağından faydalanacaklarını açıklamayı reddetmişti. Ancak kısa süre sonra Boeing’in alg adı verilen su yosunu türleri ile çalışacağı bilgisi yayıldı. Yapılan araştırmalara gösterdi ki alglerden elde edilen biyoyakıt soya fasülyelerinden elde edilen biyoyakıttan 150-250 kat daha verimlidir ve tüm dünyadaki jetlerin bu teknolojiye sahip olması halinde gereken yetiştirme alanı sadece Belçika’nın yüzölçümü kadar olacaktır.

Biyoyakıt Dünya’ya Zarar Vermiyor

Yukarıda da söylendiği gibi biyoyakıt bitkisel ya da hayvansal yağlardan rahatlıkla elde edilebiliyor ancak elde edilme süreci çok önemlidir. Öncelikle transesterifikasyon adı verilen bir rafine işleminin mutlaka gerçekleşmesi gerekir. Transesterifikasyon adı verilen bu işlemde, uçak motorlarının pek dostu olmayacak gliserin maddesinin ayrıştırılması lazımdır. Belki de biyoyakıt eldesinin en zahmetli kısmı bu kısımdır, ancak ayrılan gliserin doğrudan doğruya farklı bir ekonomik getiri sağlayabilir, çünkü gliserin sabunlarda kullanılmak üzere ayrı bir yan ürün olarak satılabilen endüstriyel değeri olan bir maddedir.

Gliserin de çekildikten sonra ortaya çıkan biyoyakıt, her oranda benzer türevli petrol ürünleriyle karıştırılarak da kullanılabilir. Uzmanlara göre, örnek olarak ele alınan bir otomobilde %20 biyoyakıt ve %80 dizel karışımı kullanıldığında; çevresel olarak da büyük bir kazanım elde edilebilir. Küresel ısınmaya neden olan karbon monoksit ve karbon dioksit emisyonu (salınımı) %21 düşerken, hidrokarbon emisyonu da %47 oranında azalabilir. Biyoyakıt azotoksit emisyonunu arttırmasıyla da dikkat çeker fakat genel olarak bakıldığında bu zarar, diğer gazların emisyonundaki azalma miktarının faydası yanında devde kulak kalır.

Bunun yanında biyoyakıtın yenilenebilir hammaddelerden elde edilmesi ise yaşadığımız yüzyıla getirdiği en büyük faydalardan birisi. Biyoyakıt üretilen bir ülkedeki her hasat zamanı yeni bir üretim anlamına gelir. Atık bitkisel ve hayvansal yağlardan üretilebilmesi sebebiyle geri dönüşüme de büyük katkı sağlar. Kanserojen madde ve kirliliğin baş sebebi kükürt maddesi içermez ve biyolojik olarak hızlı ve kolay çözünebilir.

Yüksek parlama sıcaklığı sayesinde kolayca ve güvenle depolanabilen, taşınabilen ve kullanılabilen biyoyakıt, bu özelliğiyle depolandığı yerde tehdit unsuru oluşturmaz. Evinizin altında yakıt istasyonu varken rahat edebilir ve önünüzde bir biyoyakıt tankeri varken bir an önce onu sollayıp rahatlığa erişmek istemeyebilirsiniz. İyi bir yakıt olduğu kadar biyoyakıt iyi bir yağlayıcıdır da ve özellikle piston motorlu uçaklarda motorun ömrünü uzatarak maliyetleri uzun vadede düşürebilir.

Ancak biyoyakıtların donma sıcaklığı da benzer şekilde yüksek. Virgin, Boeing ve GE’nin yeni iksiri tam olarak nedir henüz kesin bilinmiyor lakin biyoyakıtların donma sıcaklığı bugün ciddi bir problem olarak karşımızda duruyor. Kerosen gibi hem motora zarar vermeyecek hem de donma sıcaklığını düşürecek maddelerin yakıta eklenmesiyle bu sorun büyük ölçüde bertaraf edilebilmekte, fakat uçakların koşulları ile otomobillerin seyir koşullarının aynı olmadığı gibi bir gerçek de var.

Biyoyakıtın yaygınlaşması gecikiyor...

Bu kadar faydalı ve avantajlı olmasına rağmen biyoyakıtın niçin bir an önce yaygınlaşmadığı kafa karıştırıcı görünebilir.

Genel anlamda bakıldığında bugün petrol endüstrisi üzerine yapılmış yatırımların bir anda değer kaybetmesi başta Dünya’nın önde gelen zengin petrol üreticileri tarafından istenmemektedir. Ayrıca biyoyakıtın yaygınlaşmasının da ciddi bir maliyeti var. Sadece benzin istasyonlarına biyoyakıt pompası eklenmesi ya da her havaalanına bir biyoyakıt deposu kurulumunun maliyeti bile dünya çapında milyarlarca dolar yatırım gerektirebilir. Yeni bir biyoyakıt firmasının yaygınlaşmasını beklemekse yaygınlaşmayı planlayan şirket açısından yüksek yatırım gereksinimi risk olarak algılanmaktadır. Tüketiciler olarak biyoyakıtın, alışkanlığı içinde bulunduğumuz petrol türevli yakıtların yerini alabileceğine inanmamız da vakit alacaktır.

Havacılıkta teknolojik devrim gerekebilir

Havacılık açısından bakıldığındaysa dönüşüm maliyeti otomobil ve sanayide biyoyakıt kullanımına geçişte karşılaşılandan çok daha fazla çünkü otomobillerde ya da makinalarda kullanılan dizel motorlar tarihi gelişim süreci içerisinde zaten ilk icat edildiklerinde biyoyakıtlarla (biyodizel) çalışabilecek şekilde tasarlandılar. Dünya savaşları arasındaki buhranlar döneminde bitkisel yağ elde edimi, petrol türevli yakıt eldesinden daha pahalıydı. Bu yüzden tarihten bu yana petrol kullanılmıştır ama mevcut dizel motorların konfigürasyonu, yapıları değiştirilmek zorunda olmadan biyoyakıtla çalışmaya izin verecek şekildedir. Halbuki uçak jet motorlarında bir teknoloji dönüşümü şart olarak görünmektedir.

Lakin eğer test uçuşları ve ilk dönüşümler başarılı geçerse biyoyakıt yakıtların petrol türevli yakıtlardan daha maliyetsiz uçuş sağlaması halinde bilet fiyatları düşen havayolu firmaları öne çıkacağından, diğer havayolu firmaları ve uçak üreticileri de rekabet gereği hızlı bir dönüşüm gerçekleştirebilir.

Türkiye bu fırsatı değerlendirebilir

Türkiye'de kara taşımacılığının önemli bölümünde, deniz taşımacılığında ve endüstride jeneratörler için dizel motorlar kullanılmaktadır. Petrol tüketimimizin ancak %15'i yerli üretimle sağlanabilmektedir ve petrol ürünleri tüketimi içinde ise, en büyük pay %34 değeri ile motorine aittir. Bir tarım ülkesi olan Türkiye, biyoyakıt üretmek ve kullanmak için yeterli ve uygun alt yapıya sahiptir ve kolza, ayçiçek, soya, aspir gibi yağlı tohum bitkilerinin enerji amaçlı tarımı mümkündür. Zira hükümetin aldığı son tasarruf önlemleri kapsamında tarımda sadece kanola ve soya ekimine destek verilme kararı alınmıştır. Kanola ve soya ekimi bu destek kapsamında ek bir bedelle desteklenmektedir. Ancak bu listeye uçak motorlarında kullanılabilirliği bulunan bitkilerin hemen eklenmesi ileri görüşlü bir yatırım olabilir.

Bunun yanında bir tarım ülkesi olan Türkiye’nin, bu teknolojik evrimi iyi değerlendirmesi gerekmektedir. Alg için gerekli olan Belçika kadar alan, bir çok Avrupa ülkesi için ülkenin tamamı ya da büyük bir kısmı iken Türkiye için sadece bir vilayet büyüklüğündedir. Türkiye’nin çeşitli yerlerine biyoyakıt jeneratörü bitkilerin ekimi için özel alanlar açılabilir. Otomotiv sanayinde zaten gelişmiş bir ülke olan Türkiye’nin, doğru politikaların uygulanması halinde biyoyakıt hammadde yetiştirme merkezi olması kuvvetle muhtemel. Asya ve Avrupa’nıın ortasındaki konumu ile bir çok ülkeye göre de daha avantajlı.

Biyoyakıt Başarısı Devrim Yaratır

Biyoyakıt, teknolojik ve çevresel konularda bir devrim yaratabileceği gibi ekonomik bir değişimin de öncüsü olabilir. Çiftçinin düşük gelirli sınıfta olduğu ülkelerde çiftçinin “enerji üreticisi” konumuna geçmesi, mevcut gelir dağılımının dengelenmesinde büyük ölçüde bir değişikliğe sebep olacaktır. Bir tarım ülkesi olan Türkiye’nin durumu iyi değerlendirmesi halinde hem kendi içindeki bu evrimi sindirmesi, hem de biyoyakıtin avantajıyla Dünya enerji piyasasındaki pazar payını arttırması mümkün. Ayrıca petrol sevkiyatının durdurulmasının bir koz olarak kullanıldığı günümüzde yenilenebilir, sürekli ve kolayca elde edilen biyoyakıtin giderek yükselen havacılık sektöründe kalıcı hale gelmesiyle -biraz ütopik gelebilir- dünya bir barış ortamına girebilir.

Ancak biyoyakıt, bugünkü petrol üreticisi ülkeleri pek memnun etmeyecek gibi görünüyor. İleride kendi ve çevre bölgesine ait her ürünün yetişebildiği Türkiye gibi ülkeler, tekrar bu özelliğiyle jeostratejik önemini kazanacak gibi görünüyor. Artık coğrafya ve sosyal bilgiler kitaplarında boğazlardan, asya ve avrupa arasında köprü görevi görmemizden başka, “biyoyakıt üretimi için çok elverişli” ve “dünya havacılık sektörünü besleyen” bir ülke olarak bahsedilmesi ümidiyle...

Tevfik Uyar / Aviation ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın