Zarar veya aldatma dolayısıyla yasaklanan satışlar:

F- Zarar Veya Aldatma Dolayısıyla Yasaklanan Satışlar:

Bu babtan olmak üzere, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in şu satışları yasak ettiği sabittir [89]:

1- Bir kimsenin satışı üzerine satış yapmak,

2- Bir kimsenin pazarlığı üzerine pazarlık etmek,

3- Satmak üzere yiyecek maddelerini şehre getiren köylü kervanını şehir dışında karşılamak,

4- Satıcı ile alıcı arasına girerek ve kendisini alıcı imiş gibi göstererek alıcıyı kandırıp yüksek fiyat vermesine çalışmak.

Ulema, hadislerde geçen bu deyimlerin mânâlarını açıklamada ihtilâf ederek birbirinden pek uzak olmayan birtakım yorumlarda bulunmuşlardır. İmam Mâlik, «'Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in,

'birinizin satışı üzerine satış yapmayınız' hadisi ile 'Peygamber (s.a.s) Efendimiz, herhangi bir kimsenin kardeşinin pazarlığı üzerine pazarlık etmesini yasak etti' hadisinin mânâları birdir» demiştir. Bu da, satıcının malım pazarlık eden kimsenin verdiği fiyatı kabullenmek üzere iken ve aralarında meselâ paranın sahte olup olmadığını incelemek veyahut malın ayıplarından sorumluluk kabul etmemek gibi ufak bir anlaşmazlıktan başka bir şey kalmamışken herhangi birinin alıcıya, «Ben sana bundan daha ucuz ve daha kaliteli bir mal verebilirim» diyerek onu satın almak istediği malı almaktan caydırmağa çalışmasıdır.

imam Ebû Hanife de bu hadisi, İmam Mâlik'in yorumladığı şekilde yorumlamıştır. Süfyan Sevrî de «Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in 'Birbirinizin satışı üzerine satış yapmayınız' hadisi, 'Herhangi bir kimse çıkıp taraflardan birine, Bende bundan daha iyisi vardır demesin' demektir» demiş ise de bu sözü ne zaman söylemenin caiz olmadığını açıklamamıştır. İmam Şafii de «Hadisin mânâsı 'Satış akdi dille yapıldıktan sonra ve fakat taraflar daha birbirinden aynlmamışken, herhangi biri gelip satılan maldan daha iyi bir malı ortaya sürmesin' demektir» demiştir. İmam Şafii'nin bu yorumu, satışın ancak, tarafların birbirinden ayrılması ile kesinleştiğine dair olan görüşüne dayanmaktadır. O halde İmam Şafii ile İmam Mâlik, yasağın ancak, satışın kesinleşmek üzere bulunduğu sıraya mahsus olduğunda müttefiktirler. Fakat satışın ne zaman ve ne ile kesinleştiği hususunda -ileride söyleyeceğimiz üzere- ihtilâf etmişlerdir.

Bu ihtilâfın sebebi, "Hadisteki yasak kerahete mi mahmuldür, yoksa hürmete mi? Şayet hürmete mahmul ise, bu satışın haram olması bütün durumlarda mıdır yoksa bazı durumlara mahsus mudur?" diye ihtilâf etmeleridir. [90]

[89] Buhârî, Buyu 34/58, no: 2140,2150; Müslim, Buyu\ 21/4, no: 1515.

[90] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/203-204.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın