Yolculuğun niteliği

3.Yolculuğun Niteliği:

Üçüncü ihtilâf mevzuu; kasrı vacib veya caiz kılan hangi yolculuktur mes'elesidir. Kimisi, «Kasır, yalnız -hac, akrabalan ziyaret ve cihad gibi- sırf sevab ve ibâdet olan yolculuklara mahsustur» demiştir. İmam Ahmed, bu görüşü benimseyenlerdendir. Kimisi, -hırsızlık, soygunculuk ve adam öldürmek gibi- günah olan bir iş için yapılan yolculuklarda namazın kasredil-niesini caiz görmemiş, fakat mubah olan yolculuklarda caiz görmüştür, imam Mâlik ile İmam Şâfıi de bunlardandır.

Kimisi de «Sevab olsun, mubah olsun, günah olsun her yolculukta namaz kasredilir» demiştir. Bunu da, İmam Ebû Hanife ile tabileri, Süfyan Sevrî ve Ebû Sevr söylemişlerdir.

Bu ihtilâfın sebebi, kavlî delilin âmm ve fiili delilin hâss olmasıdır. Zira Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in «Cenâbı Allah yolcu üzerinden orucu ve namazın yarısını indirmiştir» hadisindeki «Yolcu» tabiri âmm olup her çeşit yolcuya şamildir. Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in namazını kısalttığı bütün yolculukları ise, hac ve cihad gibi ibadet sayılan şeyler içindi.

Lafzın umumuna bakanlar yolculuklar arasında ayırım yapmamışlardır. Fiili delilin hâs olduğunu nazara alanlar da «İbâdet mahiyetinde olmayan yolculuklarda namaz kısaltılamaz» demişlerdir. Mubah ve günah olan yolculukları ayıranlar ise, tağliz babından bunu yapmışlardır. Bu da, günah işleyenler günah işlerken dinin ruhsatlarından yararlanabilirler mi, yararlanamazlar mı şeklindeki ihtilâfa dayanmaktadır. Kısacası bu, lafız ile mânânın birbirleriyle çelişmesine ilişkin bir mes'eledir. [366]

4.Kasr'aBaşlama Yeri:

Yolun neresinden itibaren namaz kısaltıl abilir mes'elesine gelince: İmam Mâlik Muvatta'da: «Yolculuğa çıkacak olan kimse, köyün bütün binaları arasından çıkmadıkça namazını kasredemez ve köyün ilk binasına varmadıkçada namazını tamam kılamaz» demiştir. İmam Mâlik'ten «Eğer köy, Cum'a namazı kılınabilecek kadar büyükse, köyden üç mil kadar uzaklaşmadıkça namaz kısaltılamaz» diye söylediği de rivayet olunmuştur. Çünkü İmam Mâlik'ten gelen'iki rivayetten biri, köy içinde okunan ezan sesinin işi-tildiği yerlerin köyden sayıldığı yolundadır. Zira bu yerlerde oturanlar Cum'a namazına gitmek zorundadırlar. Cumhur ise birinci görüşü benimser. Bu ih tilâfın sebebi, kelimenin mefhumu ile Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in fiil delili arasındaki çelişmedir. Çünkü yolculuğa başlayan kimseye, yolculuğa başlar başlamaz yolcu denilir.

Halbuki Enes (r.a.)'in sabit olan rivayetine göre Peygamber (s.a.s) Efendimiz yolculuğa çıkağı zaman, üç mil veya üç fersah yol almadıkça namazı iki rek'at olarak kılmazdı [367]Mil veya fersah arasındaki şek (şüphe) hadisin ravisi Şu'be'ye aittir. «Yolcu» kelimesinin medlulüne bakanlar «Köyün evleri içinden çıkıldığı andan itibaren

namaz kısaltmaya başlanır». Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in fiiline bakanlar ise «Köyden üç mil kadar uzaklaşmadıkça kısaltmaya başlanamaz» demişlerdir. [368] [369]

[366] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/339.

[367] Müslim, Müsâfırîn, 6/1, no: 691.

[368] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/339-341.

[369] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/341.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın