Sayfayı Yazdır - Veresiye satılan malın daha düşük fiyatla değiştirilmesi

1. Veresiye Satılan Malın Daha Düşük Fiyatla Değiştirilmesi:

Bir kişi bir şeyi, meselâ bir köleyi, veresiye olarak yüz dinara sattıktan sonra pişman olup alıcıya, «Malımı bana geri ver. Sana peşin olarak veyahut falan tarihte on dinar vereyim» dese ve diğeri de bunu kabul edip on dinar karşılığında adamın malını geri verse, ulema bunun cevazında müttefiktirler. Zira ulemaya göre bir malın geri verilmesi -eğer aynı bedelle olmazsa-bir yeni satış kabilinden olur. Kişinin herhangi bir şeyi belli bir bedelle sattıktan sonra onu daha çok veyahut daha az bir bedelle tekrar satın almasında ise -yeni bir satış olduğu için- herhangi bir sakınca yoktur. Çünkü bu mes'ele-de birinci satıcı yüz dinara sattığı köleyi yüzon dinara satın aldığı için -ister peşin, ister veresiye olsun- yeni bir satış akdiyle almış olur.

Fakat eğer bu mes'elede alıcı pişman olup satıcıya, «Malını geri al. Sana peşin olarak veyahut yüz dinarın verilme vadesinden daha uzak bir tarih göstererek falan tarihte on dinar vereyim» derse, bunun cevazında ihtilâf etmişlerdir.

İmam Mâlik «Caiz değildir», İmam Şafii «Caizdir» demiştir, İmam Mâlik'in bunu caiz görmeyişinin sebebi, çünkü ona göre bu işlem ile veresiye olarak alanın altınla satılması kasdedilmiş olur. Zira alıcı, borcu olan yüz dinar yerine on dinar ile köleyi ödemektedir. Ayrıca bu işlem bir taraftan satış, bir taraftan borçlanma sayılır. Sanki alıcı ona, köleyi doksan dinara satmış ve on dinar da vadesi geldiğinde ona ödemek üzere ondan borçlanmıştır. Bunun için kendisi bir taraftan verici, bir taraftan alıcı hükmündedir

. İmam Şafii'ye göre ise, bunların hepsi caizdir. Çünkü yeni bir satıştır. Ona göre bu raes'ele ile, bir kimsede yüz dinar alacağı olup da alacağın vadesi henüz gelmemişken doksan dinar karşılığında kendisinden bir köle alan ve geri kalan on dinarı da peşin olarak tahsil eden kimsenin mes'elesi arasında " fark yoktur. Zira bunun cevazında ulema müttefiktirler. İmam Şafii «Hiç kimse hakkında kötü niyetli olduğunu zannetmek caiz değildir» demiştir. Birinci satışın veresiye olmayıp peşin olduğu zaman ise, cevazında ihtilâf yoktur. Çünkü bu taktirde altının veresiye olarak altınla değiştirildiği söz konusu değildir. Bununla beraber İmam Mâlik, borç vermekten menfaat sağlamak itiyadında olan kimse için bunu da mekruh görmüştür. Çünkü bu kimse her ne kadar görünüşte bir satış muamelesini icra ediyorsa da, gerçekte onun gayesi alim-satım değil, tefeciliktir. [42]

[42] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/171-172.

๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Bidayetül Müctehid => Konuyu başlatan: ღAşkullahღ üzerinde 22 Şubat 2011, 17:13:16