|
Konu Başlığı: Taşıt kiralamalarından anlaşmazlıklar Gönderen: ღAşkullahღ üzerinde 09 Şubat 2011, 16:30:55 2. Taşıt Kiralamalarından Anlaşmazlıklar: İmam Mâlik'in mezhebinde bu konuya ilişkin meşhur mes'eîelerden biri de, kiralama akdini yapan tarafların taşıtlar hakkındaki anlaşmazlıklarıdır. Zira bu anlaşmazlıklar, ya yolun miktarında, ya cinsinde, ya kira bedelinin miktarında, ya cinsinde olur. Eğer anlaşmazlık, yolun veyahut kira bedelinin cinsinde olursa -nasıl saüş akdini yapan taraflar saüş bedelinde anlaş amadıklan zaman her iki taraf da yemin eder ve saüş bozuluyorsa- her iki taraf da yemin eder ve kiralama akdi bozulur. İbnu'l-Kasım «Kiralama akdi ister kesinleşmiş olsun, ister olmasın bu böyledir» demiştir. Başkalan da «Eğer kiralama akdi kesinleşmiş ve taşıt sahibinin sözü de akla uyuyorsa, taşıt sahibinin sözü muteberdir» demişlerdir. Eğer anlaşmazlık yolun miktarı hakkında ise ve fakat henüz taşıta binilmemiş veyahut az binilmiş ise, yine her iki taraf yemin eder ve akid bozulur. Eğer taşıta binilip bir hayli yol gidildikten veyahut taşıt sahibinin pazarlık ettiklerini ileri sürdüğü yere vanldıktan sonra anlaşmazlığa düşerlerse -kiranın peşin verilmiş olması ve taşıt sahibinin sözünün de akla uyması şarü ile-taşıt sahibinin sözü muteberdir. Eğer kira peşin verilmemiş ve fakat taşıt sahibinin sözü akla uyuyorsa veyahut kira peşin verilmiş de, taşıt sahibinin sözü akla uymuyorsa, uzak olan yola dair akid bozulur ve pazarlık ettikleri kiradan, taşıt sahibinin pazarlık ettiklerini ileri sürdüğü yol miktanna ne kadar düşüyorsa, o kadar kira verilir. Eğer yolun miktarı hakkında müttefik olup da, kira bedelinin miktarında anlaşamazlarsa -kira peşin verilmiş olsun olmasın- kiracının sözü muteberdir. Çünkü kiracı davalıdır. Eğer-taşıt sahibinin Kurtuba'da 'Ben hayvanımı sana Karmune'ye kadar iki dinar ile kiraya verdim' kiracı da 'Hayır, sen bana îşbiliye'ye kadar ve bir dinar ile kiraya verdin' demeleri gibi- hem yolun, hem kira bedelinin mik-tan hakkında anlaşmazlığa düşerlerse, eğer henüz hayvana binilmemiş veyahut binilmişse de, vardıkları yerden geri dönmelerinde her ikisi için de zarar yoksa, ikisi de yemin eder ve akid bozulur. Eğer bir hayli yol aldıktan veyahut taşıt sahibinin pazarlık ettiklerini ileri sürdüğü yere vardıktan sonra aralannda anlaşmazlık çıkarsa -eğer kiracı ona bir şey vermemişse- yol mik-tan hakkında taşıt sahibinin, kira miktarı hakkında da kiracının sözü muteberdir ve kiracı taşıt sahibine, Kurtuba ile Karmune arasındaki mesafe için kira verir. Bu da eğer kiracının sözü akla uyuyorsa, o zaman taşıt sahibine iki dinar vermesi gerekir. Şayet kiracı uzak olan yol için pazarlık ettiğini söylediği kirayı taşıt sahibine verdikten sonra bu anlaşmazlık aralannda çıkar ve taşıt sahibinin sözü akla uyarsa taşıt sahibinin mesafe miktan hakkındaki sözüne itibar olunur ve teslim aldığı kiranın tamamı kendisine kalmış olur ve hiçbir şeyi kiracıya geri vermez. Çünkü taşıt sahibi, kiranın bir kısmında davalıdır. Daha önce teslim aldığı için onun sözü, o kısımda muteberdir. Bu bâbtan da bizim için bu kadar mesele yeterlidir. [59] [59] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/328-329. |