Menfaatlann taksimi

2. Menfaatlann Taksimi:

Îbnu'l-Kasım'a göre menfaatlann taksiminin kur'a usulü ile yapılması caiz olmaz, ortaklardan birinin menfaat taksimini istemesi üzerine diğer ortak kabule zorlanamaz. İmam Ebû Hanife ile tabileri ise, «Menfaat taksimine de, bir ortağın istemesi üzerine diğeri zorlanır» demişlerdir.

Ulemaya göre menfaatlann -taksimi iki şekilde olur: Ortaklar ya, arala-nnda müşterek bulunan bir malı her biri belli bir süre için kullanmak, ya da her biri aralarında müşterek bulunan malın bir kısmını geçici bir süre için kullanmak üzere, anlaşırlar. Örneğin: Aralannda müşterek bir köle bulunan iki ortaktan her biri, köleyi bir hafta çalıştırmak üzere anlaşırlarsa, menfaat taksiminin bilinci şekli olur. Eğer köleleri iki tane olup her biri kölelerden birini -bir hafta, on gün veyahut bir ay gibi- geçici"bir süre için çalıştırmak üzere anlaşırlarsa, menfaat taksiminin ikinci şekli olur. Mâliki uleması birinci şekilde üzerinde anlaşılması caiz olan sürenin miktarı hakkında ihtilaf etmişlerdir. İmam Mâlik ile tabileri, «Eğer müşterek olan mal -köle, hayvan ve benzeri- akar olmayan bir mal olursa, ister işletmek, ister kendi işinde çalıştırmak için olsun, uzun süre üzerinde anlaşmak caiz değildir. Fakat kısa süre için caizdir. Akar olan mallarda ise, ister işletmek, ister kendisi kullanmak. için olsun, uzun süre caizdir» demişlerdir. Ancak akar olmayan mallarda caiz olduğunu söyledikleri kısa sürenin miktarında ihtilaf etmişlerdir. Kimisi «İşletmek için bir günden fazla caiz değildir», kimisi «Cansız olan eşyada bir gün caiz ise de, köle ve hayvanlarda bir gün bile caiz değildir» demiştir. Kendi işinde çalıştırmak için ise, kimisi «Beş gün», kimisi «Bir ay veyahut bir aydan biraz fazla da olsa, caizdir» demiştir.

İkinci şekle gelince: Kimisi «Evlerde bizzat oturmak veyahut tarlaları bizzat ekmek için, caizdir. Fakat ev olsun, tarla olsun, kiraya vermek için uzun süre üzerinde anlaşmak caiz değildir» demiştir. Kimisi de, bu şekli birinci şekle kıyas ederek uzun sürenin bunda da caiz olduğunu söylemiştir. Köle ve hayvanlar hakkındaki ihtilaf ise, birinci şekilde olduğu gibi bu şekilde de mevcuttur.

Taksimin kısımlan olan mal taksimi ile menfaat taksimi, bu iki taksimin çeşitleri ve her birinin sıhhat ve fesat şartlan hakkındaki konuşmamız burada sona ermiş oldu. Bundan sonra taksimin hükümleri hakkındaki konuya geçiyoruz. [13]

[13] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/398-399.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın