๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Bidayetül Müctehid => Konuyu başlatan: ღAşkullahღ üzerinde 22 Şubat 2011, 17:33:48



Konu Başlığı: Satışı haram nesneler
Gönderen: ღAşkullahღ üzerinde 22 Şubat 2011, 17:33:48
A- Satışı Haram Nesneler



Satışı caiz olmayan şeyler -necis olan ve olmayan şeyler olmak üzere-iki kısımdır. Necis olan şeyleri satmanın caiz olmadığının delili, Müslim ile Buhârî'de yer alan «Peygamber Efendimiz,

'Allah ile Peygamber'i, şarap, domuz, murdar hayvan ve putların satı­şını yasak kılmışlardır* buyurdu. Ona 'Ya Rasâlallah, murdar hayvanın iç yağı da mı haramdır? Görüyorsunuz ki iç yağı ile kayıklar yağlanır ve iç ya­ğı ışıklandırmada kullanılır' dediler. Peygamber (s.a.s) Efendimiz,

'Allah, Yahudiler'e la'net eylesin. İç yağları onlara haram kılınmıştı. Onlar onu satıp parasını yemekte sakınca görmediler" buyurdu» [5]Pey­gamber (s.a.s) Efendimiz ayrıca şarap hakkında da,

'Şarabın içilmesini haram kılan, satılmasını da haram kılmıştır' [6]hadisidir.

Necis olan şeyler iki kısım olup bir kısmı, bütün fukaha hem necis, hem de satışının haram olduğunda müttefiktirler ki bunlar da şarap, murdar hay­van ve domuzun can taşıyan vücudunun bütün parçalandır. Ancak şarabın necis olmadığında şâzz bir ihtilâf vardır. Domuzun da kıllanndan yararlan­manın caiz olup olmadığında ihtilâf ederek Îbnü'l-Kasım cevazını benimse­mişse de Asbağ «Caiz değildir» demiştir.

Necislerin ikinci kısmı olan -zibil ve hayvan tersi gibi- ekinlerde kulla­nılması zorunlu olan necislere gelince: Mâliki mezhebinde, bunları satma­nın caiz olup olmadığı hakkında ihtilâf edilmiştir. Kimisi «Necisin hiçbir çeşidini satmak caiz değildir», kimisi «Her çeşidini, satmak caizdir», kimisi de hayvan mtsi ile insan dışkısı arasında ayırım yaparak «Birincisinin satılması caizdir, ikincisinin değildir» demiştir. Mâlikiler fil dişinin necis olup olmadığında ihtilâf ettikleri için, tarak ve benzeri fil dişinden yapılan şeyleri de satmak caiz midir, değil midir diye ihtilâf etmişlerdir. Fil dişinin diş olduğu­nu söyleyenler «Murdardır» demişlerdir. Fil dişinin, esasında diş olmayıp ters taraftan çıkan boynuz olduğunu söyleyenler ise «Fil dişi boynuzun hük­müne tabidir» demişlerdir.

Necis olmadığı veyahut necis olduğunda ihtilâf edildiği halde satışı ha­ram olan şeylere gelince: Köpekle kedi bunlardandırlar. Köpek hakkında ih­tilâf edilmiş olup îmam Şafii hiçbir köpeğin satışını caiz görmemiş, İmam Ebû Hanife «Caizdir» demiştir. Mâlikiler ise, beslenmesine izin verilen sürü ve ekinlerin koruyucusu olan köpeklerle, beslenmesine izin verilmeyen kö­pekler arasında ayırım yaparak beslenmesi caiz Olmayan köpeğin satılması­nın caiz olmadığında ittifak etmişlerdir. Köpeği kesip yemek için satın al­mak hakkında ise, «Eti helâldir» diyenler, «Caizdir» ve İbn Habib'in rivaye­tine göre «Haramdır» diyenler de «Caiz değildir» demişlerdir. Beslenmesi­ne izin verilen köpek hakkında da kimisi «Satışı haramdır» kimisi «Mekruh­tur» demiştir. İmam Şafii'nin delili iki şeydir. Biri, Peygamber (s.a.s) Efendi-miz'den varid olduğu sabit olan, köpeğin bedelini almayı yasaklamasıdır [7]. İkincisi de -delilini taharet bahsinde anlattığımız veçhile- köpeğin de, İmam Şafii'ye göre domuz gibi Necisü'1-Ayn (kendisi pis) olmasıdır. Köpeğin satı­şını caiz görenler de, «Köpek temizdir ve etini yemek haram değildir. Şu hal­de diğer temiz şeylerin satışı nasıl caiz ise, köpeğin de satışının caiz olması lazım gelir» demişlerdir. Köpeği temiz görenlerin delili, «taharet» bahsinde ve etini helâl görenlerin delili de «yiyecekler» bahsinde geçti. Köpekler ara­sında ayırım yapanlar da, «Çünkü köpeğin eti haramdır ve -hadiste [8] istisna edilen sürü, ekin ve benzeri şeylerin koruyucusu olan köpekler dışında- hiç­bir köpeği beslemek caiz değildir» demişlerdir. Zira meşhur olmayan birçok hadislerle [9], köpeğin bedelini almak yasaklanırken beslenmesine izin veri­len köpeklerin bedeli istisna edilmiştir.

Kediye gelince: Her ne kadar onun da bedelini almanın yasaklandığı sa-, bit ise de [10]-kedi temiz bir hayvan ve beslenmesi caiz olduğu için- cumhur satışının cevazını benimsemiştir.

Şu halde köpek hakkındaki ihtilâfın sebebi, deliller arasında bulunan çelişmedir.

Necis olan zeytinyağını yemenin haram olduğunda müttefik olan ule­manın, satışının caiz olup olmadiğındaki ihtilâfları da bu babtandır. Îmam Mâlik «Necis olan zeytinyağının satışı caiz değildir» demiştir ki, İmam Şafii de buna katılır. İmam Ebû Hanife ise, «Eğer necis olduğu alıcıya söylenirse caizdir» demiştir. İmam Mâlik'in tabilerinden tbn Vehb de buna katılır. Caiz olmadığım söyleyenlerin delili, yukarıda geçen, Peygamber (s.a.s) Efendi-miz'in ashabından Câbir'in, «Mekke fethi senesinde Peygamber (s.a.s) Efen-dimiz'den duyduğu,

«Allah ile Rasûlü, içkiyi, murdarı ve domuzu haram kılmışlardır» mealindeki hadisidir.

Caiz olduğunu söyleyenler de «Bir şeyde birden fazla menfaat bulun­duğu ve bu menfaatlardan sadece bir tanesi haram olduğu zaman, diğer men­faatlerin de haram olması lazım gelmez. Hele eğer haram olan menfaat ka­dar, diğer menfaatlara da ihtiyaç bulunursa.. Kaldı ki necis olan şeyleri sat­manın caiz olmadığını sadece bir hadis gösterdiğine göre, necis olan zeytin­yağı satışının caiz olması lazım gelir. Çünkü bu hadiste yalnız içki, murdar ve domuz yasak edilmiştir. Yenilmesi caiz olmayan diğer şeyler ise, hadisin hükmü dışında kalmışlardır.

Şu halde yenilmesi caiz olmayan ve fakat yemekten başka menfaatleri de bulunan şeylerin, bu menfaatler için satışı caizdir» demişlerdir. Bunlar Hz. Ali, İbn Abbas ve îbn Ömer'in de necis olan zeytinyağının -ışıklandırma­da kullanılmak üzere- satışını caiz gördüklerini rivayet etmişlerdir.

Mâliki mezhebinde de necis olan zeytinyağının satışı haram olmakla beraber ışıklandırmada kullanılması ve sabun yapılması caizdir.

İmam Şafii de, satışının haram olduğuna kail olmakla beraber, «Işıklan­dırmada kullanılması caizdir» demiştir. Fakat bu görüşlerin hepsi zayıftır. Kimisi «Mâliki mezhebinde ışıklandırmada kullanılmasının caiz olmadığı­na dair bir diğer rivayet daha vardır» demiştir ki, bu rivayet satışının caiz ol­madığı aslına daha uygundur. Mâliki mezhebinde necis olan zeytinyağının, yıkamak ya da kaynatmakla temiz olup olmadığı hakkında iki görüş vardır. Kimisi «Temiz olur», kimisi «Olmaz» demiştir.

Bu ihtilâf, zeytin yağına necis bir madde girdiği zaman, ona karışıyor mu, yoksa içinde ayrı olarak duruyor mu diye edilen ihtilâfa dayanmaktadır. «Karışıyor» diyenler «Temiz olmaz», «Ayn olarak duruyor» diyenler ise «Temiz olur» demişlerdir.

Bu babın meşhur meselelerinden biri de, kadınların sütünü, sağıldıktan sonra satmak caiz midir, değil midir diye ihtilâf etmeleridir;

İmam Mâlik ile İmam Şâfıi «Caizdir», İmam Ebû Hanife «Caiz değil­dir» demişlerdir.

«Caizdir» diyenler, «Çünkü içilmesi helâl olan bir süttür. Şu halde diğer sütlerin satışına kıyasen bunun da caiz olması lazım gelir» demişlerdir, îmam Ebû Hanife ise, «Kadın sütü, zarurete binaen yalnız emzikli çocuğa helâl kılınmıştır. Esasen haramdır. Çünkü insan eti haram olduğuna gö­re sütünün de haram olması gerekir. Nitekim domuz ile eşek sütlerinin haram olması etleri haram olduğu içindir. Şu halde insan eti nasıl haram ise, sütü de haramdır ve dolayısıyla satışı caiz değildir» demiştir. Buna göre ihtilâfın sebebi yaptıkları Şebeh Ktyas'lan arasında bulunan çelişmedir.

Bu babın fer'leri daha çoktur. Fakat biz, her babın mes'delerinden yal­nız meşhur olanlarım alıyoruz ki, ana kaideler mesabesine geçsinler[11]


 
[5] Buhârî, Buyu\ 34/112, no: 2236; Müslim, Musâkât, 22/13, no: 1581.

[6] Müslim, Musâkât, 22/12, no: 1579; Mâük, E$ribe, 42/5, no: 12.

[7] Buhârî,Buyu,34/111,no: 2237; Müslim,Musâkât,22/9,no: 1567;EbûDâvûd,Buyu1 .   17/65, no: 3481.

[8] Buharı, Hars, 41/3, no: 2323; Müslim, Musâkât, 22/10, rto: 1574; Malik, Isti'zâr, 54/5 no: 12.

[9] Buhârî, no: 2322; Müslim, no: 1203,1575; Ebû Dâvûd, Sayd, 11/1, no: 2844.

[10] Müslim, Musâkât, 22/9, no: 1569; Beyhâkî, 6/10; Ebû Dâvûd, Buyu\ 17/64, no: 3480. ,

 

[11] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/151-154.



Konu Başlığı: Ynt: Satışı haram nesneler
Gönderen: Sevgi. üzerinde 16 Mayıs 2017, 12:44:21
Esselamü Aleyküm. Mevlam bizleri helâl ve haram olan tüm şeylere dikkat edenlerden eylesin inşaAllah. Bilgiler için Allah Razı olsun...


Konu Başlığı: Ynt: Satışı haram nesneler
Gönderen: Mustafa/Samed üzerinde 16 Mayıs 2017, 14:49:50
Ve Aleykümüsselam. Rabbim yolundan ayırmasın. Paylaşım için Rabbim razı olsun.


Konu Başlığı: Ynt: Satışı haram nesneler
Gönderen: Ceren üzerinde 16 Mayıs 2017, 21:13:14
Aleykümselam.Rabbim bizleri helal dairede ticaret yapan,alıp satan ve onun rızasını kazanan kullardan eylesin inşallah...